Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 236 of 513
PDF/HTML Page 269 of 546

 

236pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
nAnAtvAbhyAm . yadA khalu bha.ngotpAdayorekatva.n tadA pUrvapakShaH, yadA tu nAnAtva.n tadottaraH . tathA
hiyathA ya ev ghaTastadev kuNDamityukte ghaTakuNDasvarUpayorekatvAsa.nbhavAttadubhayAdhArabhUtA
mR^ittikA sa.nbhavati, tathA ya ev sa.nbhavaH sa ev vilay ityukte sa.nbhavavilay-
svarUpayorekatvAsa.nbhavAttadubhayAdhArabhUta.n dhrauvya.n sa.nbhavati; tato devAdiparyAye sa.nbhavati manuShyAdi-
paryAye vilIyamAne cha ya ev sa.nbhavaH sa ev vilay iti kR^itvA tadubhayAdhArabhUta.n
dhrauvyavajjIvadravya.n sa.nbhAvyat ev
. tataH sarvadA dravyatven jIvaShTa.nkotkIrNo.avatiShThate . api cha
yathA.anyo ghaTo.anyatkuNDamityukte tadubhayAdhArabhUtAyA mR^ittikAyA anyatvAsa.nbhavAt ghaTakuNDa-
svarUpe sa.nbhavataH, tathAnyaH sa.nbhavo.anyo vilay ityukte tadubhayAdhArabhUtasya dhrauvyasyAnyatvA-
bha~N.hgasamudbhavo yatra sa.nbhavati kShaNabha~N.hgasamudbhavastasminkShaNabha~N.hgasamudbhave vinashvare paryAyArthikanayen jane loke
jagati kashchidapi, tasmAnnaiv jAyate na chotpadyat iti hetu.n vadati
. jo hi bhavo so vilao dravyArthikanayen
yo hi bhavassa ev vilayo yataH kAraNAt . tathAhimuktAtmanA.n ya ev sakalavimalakevalaj~nAnAdirUpeN
mokShaparyAyeN bhav utpAdaH sa ev nishchayartttttnatrayAtmakanishchayamokShamArgaparyAyeN vilayo vinAshastau cha
mokShaparyAyamokShamArgaparyAyau kAryakAraNarUpeN bhinnau, tadubhayAdhArabhUta.n yatparamAtmadravya.n tadev, mR^itpiNDa-
utpAdake sAth (bhI) ju.DA huA hai . aur yah virodhako prApta nahI.n hotA; kyo.nki udbhav aur
vilayakA ekapanA aur anekapanA hai . jab udbhav aur vilayakA ekapanA hai tab pUrvapakSha hai,
aur jab anekapanA hai tab uttarapakSha hai . (arthAtjab utpAd aur vinAshake ekapanekI apekShA
lI jAy tab yah pakSha phalit hotA hai ki‘na to koI utpanna hotA hai aur na naShTa hotA hai;
aur jab utpAd tathA vinAshake anekapanekI apekShA lI jAy tab pratikShaN honevAle vinAsh
aur utpAdakA pakSha phalit hotA hai
.) vah isaprakAr hai :

jaise :‘jo gha.DA hai vahI kU.NDA hai’ aisA kahA jAne par, gha.De aur kU.NDeke svarUpakA ekapanA asambhav honese, un dono.nkI AdhArabhUt miTTI pragaT hotI hai, usIprakAr ‘jo utpAd hai vahI vinAsh hai’ aisA kahA jAne par utpAd aur vinAshake svarUpakA ekapanA asambhav honese un dono.nkA AdhArabhUt dhrauvya pragaT hotA hai; isaliye devAdiparyAyake utpanna hone aur manuShyAdiparyAyake naShTa hone par, ‘jo utpAd hai vahI vilay hai’ aisA mAnanese (is apekShAse) un dono.nkA AdhArabhUt dhrauvyavAn jIvadravya pragaT hotA hai (-lakShame.n AtA hai ) isaliye sarvadA dravyapanese jIv Ta.nkotkIrNa rahatA hai

.

aur phi ra, jaise ‘anya gha.DA hai aur anya kU.NDA hai’ aisA kahA jAne par un dono.nkI AdhArabhUt miTTIkA anyapanA (-bhinna -bhinnapanA) asa.nbhavit honese gha.DekA aur kU.NDekA (-dono.nkA bhinna -bhinna) svarUp pragaT hotA hai, usIprakAr ‘anya utpAd hai aur anya vyay