yo hi nAm sa.nsAranAmAyamAtmanastathAvidhaH pariNAmaH sa ev dravyakarmashleShahetuH . ath tathAvidhapariNAmasyApi ko hetuH . dravyakarma hetuH, tasya dravyakarmasa.nyuktatvenaivopalambhAt . eva.n satItaretarAshrayadoShaH . na hi; anAdiprasiddhadravyakarmAbhisa.nbaddhasyAtmanaH prAktanadravyakarmaNastatra hetutvenopAdAnAt . eva.n kAryakAraNabhUtanavapurANadravyakarmatvAdAtmanastathAvidhapariNAmo gAthAchatuShTayen dvitIyasthala.n gatam . ath sa.nsArasya kAraNa.n j~nAnAvaraNAdi dravyakarma tasya tu kAraNa.n mithyAtvarAgAdipariNAm ityAvedayati — AdA nirdoShiparamAtmA nishchayen shuddhabuddhaikasvabhAvo.api vyavahAreNAnAdikarmabandhavashAt kammamalimaso karmamalImaso bhavati . tathAbhavansan ki.n karoti . pariNAma.n
anvayArtha : — [karmamalImasaH AtmA ] karmase malin AtmA [karmasa.nyukta.n pariNAma.n ] karmasa.nyukta pariNAmako (-dravyakarmake sa.nyogase honevAle ashuddha pariNAmako) [labhate ] prApta karatA hai . [tataH ] usase [karma shliShyati ] karma chipak jAtA hai (-dravyakarmakA ba.ndh hotA hai ); [tasmAt tu ] isaliye [pariNAmaH karma ] pariNAm vah karma hai ..121..
TIkA : — ‘sa.nsAr’ nAmak jo yah AtmAkA tathAvidh (-usaprakArakA) pariNAm hai vahI dravyakarmake chipakanekA hetu hai . ab, us prakArake pariNAmakA hetu kaun hai ? (isake uttarame.n kahate hai.n kiH) dravyakarma usakA hetu hai, kyo.nki 1dravyakarmakI sa.nyuktatAse hI vah dekhA jAtA hai .
(sha.nkA : – ) aisA honese 2itaretarAshrayadoSh AyagA ! (samAdhAn : – ) nahI.n AyagA; kyo.nki anAdisiddha dravyakarmake sAth sa.nbaddha aise AtmAkA jo pUrvakA 3dravyakarma hai usakA vahA.N heturUpase grahaN (-svIkAr) kiyA gayA hai .
par usakA kAraN punaH dravyakarma kahA hai, isaliye sha.nkAkArako sha.nkA hotI hai ki is bAtame.n itaretarAshray doSh AtA hai .
1. dravyakarmake sa.nyogase hI ashuddha pariNAm hote hai.n, dravyakarmake binA ve kabhI nahI.n hote; isaliye dravyakarma ashuddha pariNAmakA kAraN hai .
2. ek asiddha bAtako siddha karaneke liye dUsarI asiddha bAtakA Ashray liyA jAy, aur phi ra us dUsarI bAtako siddha karaneke liye pahalIkA Ashray liyA jAy, – so is tarka -doShako itaretarAshrayadoSh kahA jAtA hai .
3. navIn dravyakarmakA kAraN ashuddha AtmapariNAm hai, aur us ashuddha AtmapariNAmakA kAraN vahakA vahI (navIn) dravyakarma nahI.n kintu pahalekA (purAnA) dravyakarma hai; isaliye isame.n itaretarAshray doSh nahI.n AtA .