khalvAtmA pariNamati . yaH kashchanApyAtmanaH pariNAmaH sa sarvo.api chetanA.n nAtivartat iti tAtparyam . chetanA punarj~nAnakarmak rmaphalatven tredhA . tatra j~nAnapariNatirj~nAnachetanA, karmapariNatiH karmachetanA, karmaphalapariNatiH karmaphalachetanA ..123..
NANa.n aTThaviyappo kamma.n jIveN ja.n samAraddha.n .
vA phale vA . kasya phale . kammaNo karmaNaH . bhaNidA bhaNitA kathiteti . j~nAnapariNatiH j~nAnachetanA agre vakShyamANA, karmapariNatiH ka rmachetanA, ka rmaphalapariNatiH karmaphalachetaneti bhAvArthaH ..123.. ath j~nAnakarmakarmaphalarUpeN tridhA chetanA.n visheSheN vichArayati — NANa.n aTThaviyappa.n j~nAna.n matyAdibhedenAShTavikalpa.n bhavati . athavA pAThAntaram — NANa.n aTThaviyappo j~nAnamarthavikalpaH . tathAhi — arthaH paramAtmAdipadArthaH, anantaj~nAnasukhAdirUpo.ahamiti rAgAdyAsravAstu matto bhinnA iti svaparAkArAvabhAsenAdarsha ivArtha- AtmAkA svarUp hai; us rUp (chetanArUp) vAstavame.n AtmA pariNamit hotA hai . AtmAkA jo kuCh bhI pariNAm ho vah sab hI chetanAkA ulla.nghan nahI.n karatA, (arthAt AtmAkA koI bhI pariNAm chetanAko ki.nchitmAtra bhI nahI.n Cho.DtA — binA chetanAke bilakul nahI.n hotA) — aisA tAtparya hai . aur chetanA j~nAnarUp, karmarUp aur karmaphalarUpase tIn prakArakI hai . usame.n j~nAnapariNati (j~nAnarUpase pariNati) vah j~nAnachetanA, karma pariNati vah karmachetanA aur karmaphalapariNati vah karmaphalachetanA hai ..123.. ab j~nAn, karma aur karmaphalakA svarUp varNan karate hai.n : —
anvayArtha* : — [arthavikalpaH ] arthavikalpa (arthAt sva -par padArtho.nkA bhinnatApUrvak yugapat avabhAsan) [j~nAna.n ] vah j~nAn hai; [jIven ] jIvake dvArA [yat samArabdha.n ] jo kiyA jA rahA ho [karma ] vah karma hai, [tad anekavidha.n ] vah anek prakArakA hai; [saukhya.n vA duHkha.n vA ] sukh athavA duHkh [phala.n iti bhaNitam ] vah karmaphal kahA gayA hai ..124.. Che ‘j~nAn’ arthavikalpa, ne jIvathI karAtu.n ‘karma’ Che,