yasya sa lokaH . yatra yAvati punarAkAshe jIvapudgalayorgatisthitI na sa.nbhavato, dharmAdharmau nAvasthitau, na kAlo durlalitastAvatkevalamAkAshamAtmatven svalakShaNa.n yasya so.alokaH ..128..
uppAdaTThidibha.ngA poggalajIvappagassa logassa .
mukhyavR^ittyArthaparyAy iti vyavasthApayati — jAya.nte jAyante . ke kartAraH . uppAdaTThidibha.ngA utpAd- sthitibha~N.hgAH . kasya sa.nbandhinaH . logassa lokasya . ki.nvishiShTasya . poggalajIvappagassa pudgal- jIvAtmakasya, pudgalajIvAvityupalakShaNa.n ShaDdravyAtmakasya . kasmAtsakAshAt jAyante . pariNAmAdo pariNAmAt ekasamayavartino.arthaparyAyAt . sa.nghAdAdo va bhedAdo na kevalamarthaparyAyAtsakAshAjjAyante jIv- pudgalAnAmutpAdAdayaH sa.nghAtAdvA, bhedAdvA vya~njanaparyAyAdityarthaH . tathAhi — dharmAdharmAkAshakAlAnA.n mukhyavR^ittyaikasamayavartino.arthaparyAyA ev, jIvapudgalAnAmarthaparyAyavya~njanaparyAyAshcha . kathamiti chet . dravya — unakA samudAy jisakA 1svapanese svalakShaN hai, vah lok hai; aur jahA.N jitane AkAshame.n jIv tathA pudgalakI gati -sthiti nahI.n hotI, dharma tathA adharma nahI.n rahate aur kAl nahI.n vartatA, utanA keval AkAsh jisakA sva -panese svalakShaN hai, vah alok hai ..128..
ab, ‘kriyA’ rUp aur ‘bhAv’ rUp aise jo dravyake bhAv hai.n unakI apekShAse dravyakA visheSh (-bhed) nishchit karate hai.n : —
anvayArtha : — [pudgalajIvAtmakasya lokasya ] pudgal -jIvAtmak lokake [pariNAmAt ] pariNamanase aur [sa.nghAtAt vA bhedAt ] sa.nghAt (milane) aur bhed (pR^ithak hone) se [utpAdasthitibha.ngAH ] utpAd, dhrauvya aur vyay [jAyante ] hote hai.n ..129..
utpAd, vyay ne dhruvatA jIvapudgalAtmak lokane pariNAm dvArA, bhed vA sa.nghAt dvArA thAy Che. 129
1. svapanese = nijarUpase (ShaDdravyasamudAy hI lok hai, arthAt vahI lokakA svatva hai — svarUp hai . isaliye lokake svapanese ShaTdravyo.nkA samudAy lokakA svalakShaN hai .)