AkAsha.n hi tAvat lokAlokayorapi, ShaDdravyasamavAyAsamavAyayoravibhAgen vR^ittatvAt . dharmAdharmau sarvatra loke, tannimittagamanasthAnAnA.n jIvapudgalAnA.n lokAdbahistadekadeshe cha gamanasthAnAsa.nbhavAt . kAlo.api loke, jIvapudgalapariNAmavyajyamAnasamayAdiparyAyatvAt; sa tu lokaikapradesh evApradeshatvAt . jIvapudgalau tu yuktit ev loke, ShaDdravyasamavAyAtmak- tvAllokasya . ki.ntu jIvasya pradeshasa.nvartavistAradharmatvAt, pudgalasya bandhahetubhUtasnigdharUkShaguN-
edANi pa.nchadavvANi etAni pUrvasUtroktAni jIvAdiShaDdravyANyev ujjhiy kAla.n tu kAladravya.n vihAy atthikAy tti bhaNNa.nte astikAyAH pa~nchAstikAyA iti bhaNyante . kAyA puN kAyAH kAyashabden punaH . ki.n bhaNyate . bahuppadesAN pachayatta.n bahupradeshAnA.n sa.nbandhi prachayatva.n samUh iti . atra pa~nchAsti- kAyamadhye jIvAstikAy upAdeyastatrApi pa~nchaparameShThiparyAyAvasthA, tasyAmapyarhatsiddhAvasthA, tatrApi siddhAvasthA . vastutastu rAgAdisamastavikalpajAlaparihArakAle siddhajIvasadR^ishA svakIyashuddhAtmAvastheti bhAvArthaH ..✽11.. eva.n pa~nchAstikAyasa.nkShepasUchanarUpeN chaturthasthale gAthAdvaya.n gatam . ath dravyANA.n lokAkAshe.avasthAnamAkhyAti — logAlogesu Nabho lokAlokayoradhikaraNabhUtayorNabh AkAsha.n tiShThati . dhammAdhammehi.n Adado logo dharmAdharmAstikAyAbhyAmAtato vyApto bhR^ito lokaH . ki.n kR^itvA . sese paDuchcha sheShau jIvapudgalau pratItyAshritya . ayamatrArthaH — jIvapudgalau tAvalloke tiShThatastayorgatisthityoH kAraNabhUtau dharmAdharmAvapi loke . kAlo kAlo.api sheShau jIvapudgalau pratItya loke . ka smAditi chet . jIvapudgalAbhyA.n navajIrNapariNatyA vyajyamAnasamayaghaTikAdiparyAyatvAt . sheShashabden ki.n bhaNyate . jIvA puN poggalA sesA jIvAH pudgalAshcha punaH sheShA bhaNyanta iti . ayamatra bhAvaH — yathA siddhA bhagavanto yadyapi nishchayen lokAkAshapramitashuddhAsa.nkhyeyapradeshe kevalaj~nAnAdiguNAdhArabhUte svakIyasvakIyabhAve tiShThanti tathApi vyavahAreN mokShashilAyA.n tiShThantIti bhaNyante . tathA sarve padArthA yadyapi nishchayen
TIkA : — pratham to AkAsh lok tathA alokame.n hai, kyo.nki Chah dravyo.nke samavAy aur asamavAyame.n binA vibhAgake rahatA hai . dharma aur adharma dravya sarvatra lokame.n hai, kyo.nki unake nimittase jinakI gati aur sthiti hotI hai aise jIv aur pudgalo.nkI gati yA sthiti lokase bAhar nahI.n hotI, aur na lokake ek deshame.n hotI hai, (arthAt lokame.n sarvatra hotI hai ) . kAl bhI lokame.n hai, kyo.nki jIv aur pudgalo.nke pariNAmo.nke dvArA (kAlakI) samayAdi paryAye.n vyakta hotI hai.n; aur vah kAl lokake ek pradeshame.n hI hai kyo.nki vah apradeshI hai . jIv aur pudgal to yuktise hI lokame.n hai.n, kyo.nki lok Chah dravyo.nkA samavAyasvarUp hai .
aur isake atirikta (itanA visheSh jAnanA chAhiye ki), pradesho.nkA sa.nkoch- vistAr honA vah jIvakA dharma hai, aur ba.ndhake hetubhUt snigdha -rukSha ( – chikane -rUkhe) guN pudgalakA dharma honese jIv aur pudgalakA samasta lokame.n yA usake ekadeshame.n rahanekA