dvipradeshAdyudbhavahetubhUtatathAvidhasnigdharUkShaguNapariNAmashaktisvabhAvAtpradeshodbhavatvamasti . tataH paryAyeNAnekapradeshatvasyApi sa.nbhavAt dvayAdisa.nkhyeyAsa.nkhyeyAnantapradeshatvamapi nyAyya.n pudgalasya ..137..
paramANorgatipariNateH sahakAritven vartate . kasya sa.nbandhI yo.asau paramANuH . padesamettassa davvajAdassa pradeshamAtrapudgalajAtirUpaparamANudravyasya . ki.n kurvataH . vadivadado vyatipatato mandagatyA gachChataH . ka.n prati . padesa.n kAlANuvyAptamekapradesham . kasya sa.nbandhinam . AgAsadavvassa AkAshadravyasyeti . tathAhi – kAlANurapradesho bhavati . kasmAt . dravyeNaikapradeshatvAt . athavA yathA snehaguNen pudgalAnA.n tathApi do 1pradeshAdike udbhavake hetubhUt tathAvidh (us prakArake) snigdha -rUkShaguNarUp pariNamit honekI shaktirUp svabhAvake kAraN usake pradesho.nkA udbhav hai; isaliye paryAyase anekapradeshIpanekA bhI sa.nbhav honese pudgalako dvipradeshIpanese lekar sa.nkhyAt, asa.nkhyAt aur anantapradeshIpanA bhI nyAyayukta hai ..137.. ab, ‘kAlANu apradeshI hI hai’ aisA niyam karate hai.n (arthAt darashAte hai.n : — )
anvayArtha : — [samayaH tu ] kAl to [apradeshaH ] apradeshI hai, [pradeshamAtrasya dravyajAtasya ] pradeshamAtra pudgal -paramANu [AkAshadravyasya pradesha.n ] AkAsh dravyake pradeshako [vyatipatataH ] ma.nd gatise ulla.nghan kar rahA ho tab [saH vartate ] vah vartatA hai arthAt nimittabhUtatayA pariNamit hotA hai ..138..
Che kAL to apradesh; ekapradesh paramANu yadA AkAshadravya taNo pradesh atikrame, varte tadA. 138.
272pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. dvipradeshI ityAdi skandho.nkI utpattike kAraNabhUt jo snigdha -rUkSha guN hai.n unarUp pariNamit honekI shakti pudgalakA svabhAv hai .