ekko va duge bahugA sa.nkhAtIdA tado aNa.ntA ya .
pradeshaprachayo hi tiryakprachayaH samayavishiShTavR^ittiprachayastadUrdhvaprachayaH . tatrAkAshasyA- vasthitAnantapradeshatvAddharmAdharmayoravasthitAsa.nkhyeyapradeshatvAjjIvasyAnavasthitAsa.nkhyeyapradeshatvAtpudgalasya nirUpayati — ekko va duge bahugA sa.nkhAtIdA tado aNa.ntA ya eko vA dvau bahavaH sa.nkhyAtItAstato.anantAshcha . davvANa.n cha padesA sa.nti hi kAladravya.n vihAy pa~nchadravyANA.n sa.nbandhin ete pradeshA yathAsa.nbhava.n santi hi sphu Tam . samay tti kAlassa kAlasya punaH pUrvoktasa.nkhyopetAH samayAH santIti . tadyathA – ekAkAraparam- samarasIbhAvapariNataparamAnandaikalakShaNasukhAmR^itabharitAvasthAnA.n kevalaj~nAnAdivyaktirUpAnantaguNAdhArabhUtAnA.n lokAkAshapramitashuddhAsa.nkhyeyapradeshAnA.n muktAtmapadArthe yo.asau prachayaH samUhaH samudAyo rAshiH sa . ki.n ki.n bhaNyate . tiryakprachay iti tiryaksAmAnyamiti vistArasAmAnyamiti akramAnekAnta iti cha
ab, 1tiryakprachay tathA 2U rdhvaprachay batalAte hai.n : —
anvayArtha : — [dravyANA.n cha ] dravyo.nke [ekaH ] ek, [dvau ] do, [bahavaH ] bahutase, [sa.nkhyAtItAH ] asa.nkhya, [vA ] athavA [tataH anantAH cha ] ananta [pradeshAH ] pradesh [santi hi ] hai.n . [kAlasya ] kAlase [samayAH iti ] ‘samay’ hai.n ..141..
TIkA : — pradesho.nkA prachay (samUh) tiryakprachay aur samayavishiShTa 3vR^ittiyo.nkA samUh vah U rdhvaprachay hai .
vahA.N AkAsh avasthit (-nishchal, sthir) ananta pradeshI honese dharma tathA adharma avasthit asa.nkhya pradeshI honese jIv anavasthit (asthir) asa.nkhyapradeshI hai aur pudgal
bahu vA asa.nkhya, ana.nt Che; vaLI hoy samayo kALane. 141.
1. tiryak = tiraChA; ADA; kShetra - apekShit (pradesho.nkA phai lAv) .
2. U rdhva = U.NchA; kAl - apekShit .
3. vR^itti = vartanA; pariNati; paryAy; utpAd -vyay -dhrauvya; astitva .