dravyeNAnekapradeshatvashaktiyuktaikapradeshatvAtparyAyeN dvibahupradeshatvAchchAsti tiryakprachayaH. na punaH kAlasya, shaktyA vyaktyA chaikapradeshatvAt . Urdhvaprachayastu trikoTisparshitven sA.nshatvAd dravyavR^itteH sarvadravyANAmanivArit ev . aya.n tu visheShaH — samayavishiShTavR^ittiprachayaH sheShadravyANAmUrdhvaprachayaH, samayaprachay ev kAlasyordhvaprachayaH . sheShadravyANA.n vR^itterhi samayAdarthAntarabhUtatvAdasti samay- vishiShTatvam . kAlavR^ittestu svataH samayabhUtatvAttannAsti ..141..
ath kAlapadArthordhvaprachayaniranvayatvamupahanti — bhaNyate . sa cha pradeshaprachayalakShaNastiryakprachayo yathA muktAtmadravye bhaNitastathA kAla.n vihAy svakIy- svakIyapradeshasa.nkhyAnusAreN sheShadravyANA.n sa bhavatIti tiryakprachayo vyAkhyAtaH . pratisamayavartinA.n pUrvottaraparyAyANA.n muktAphalamAlAvatsantAn Urddhvaprachay ityUrdhvasAmAnyamityAyatasAmAnyamiti kramAnekAnta iti cha bhaNyate . sa cha sarvadravyANA.n bhavati . ki.ntu pa~nchadravyANA.n sa.nbandhI pUrvAparaparyAyasantAnarUpo yo.asAvUrdhvatAprachayastasya svakIyasvakIyadravyamupAdAnakAraNam . kAlastu pratisamaya.n sahakArikAraNa.n bhavati . yastu kAlasya samayasantAnarUp UrdhvatAprachayastasya kAl evopAdAnakAraNa.n sahakArikAraNa.n cha . kasmAt . kAlasya bhinnasamayAbhAvAtparyAyA ev samayA dravyase anek pradeshIpanekI shaktise yukta ekapradeshavAlA hai tathA paryAyase do athavA bahut (-sa.nkhyAt, asa.nkhyAt aur ananta) pradeshavAlA hai, isaliye unake tiryakprachay hai; parantu kAlake (tiryakprachay) nahI.n hai, kyo.nki vah shakti tathA vyakti (kI apekShA) se ek pradeshavAlA hai .
U rdhvaprachay to sarva dravyo.nke anivArya hI hai, kyo.nki dravyakI vR^itti tIn koTiyo.nko (-bhUt, vartamAn, aur bhaviShya aise tIno.n kAlo.nko) sparsha karatI hai, isaliye a.nsho.nse yukta hai . parantu itanA antar hai ki 1samayavishiShTa vR^ittiyo.nkA prachay vah (kAlako Cho.Dkar) sheSh dravyo.nkA U rdhvaprachay hai, aur samayo.nkA prachay vahI kAladravyakA U rdhvaprachay hai; kyo.nki sheSh dravyo.nkI vR^itti samayase arthAntarabhUt (-anya) honese vah (vR^itti) samay vishiShTa hai, aur kAladravyakI vR^itti to svataH samayabhUt hai, isaliye vah samayavishiShTa nahI.n hai ..141..
ab, kAlapadArthakA U rdhvaprachay 2niranvay hai, is bAtakA kha.nDan karate hai.n : —
280pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1.* samayavishiShTa = samayase vishiShTa; samayake nimittabhUt honese vyavahArase jisame.n samayakI apekShA hotI hai .
2. niranvay = anvay rahit, ek pravAharUp na honevAlA, kha.nDit; ekarUpatA -sadR^ishatAse rahit .