uppAdo paddha.nso vijjadi jadi jassa egasamayamhi .
samayo hi samayapadArthasya vR^ittya.nshaH . tasmin kasyApyavashyamutpAdapradhva.nsau sa.nbhavataH, paramANorvyatipAtotpadyamAnatven kAraNapUrvatvAt . tau yadi vR^ittya.nshasyaiv, ki.n yaugapadyen ki.n bhavantItyabhiprAyaH ..141.. eva.n saptamasthale svatantragAthAdvaya.n gatam . ath samayasantAnarUpasyordhva- prachayasyAnvayirUpeNAdhArabhUta.n kAladravya.n vyavasthApayati – uppAdo paddha.nso vijjadi jadi utpAdaH pradhva.nso vidyate yadi chet . kasya . jassa yasya kAlANoH . kva . egasamayamhi ekasamaye vartamAnasamaye . samayassa samayotpAdakatvAtsamayaH kAlANustasya . so vi samao so.api kAlANuH sabhAvasamavaTThido havadi svabhAvasamavasthito bhavati . pUrvoktamutpAdapradhva.nsadvaya.n tadAdhArabhUta.n kAlANudravyarUpa.n dhrauvyamiti
anvayArtha : — [yadi yasya samayasya ] yadi kAlakA [ek samaye ] ek samayame.n [utpAdaH pradhva.nsaH ] utpAd aur vinAsh [vidyate ] pAyA jAtA hai, [saH api samayaH ] to vah bhI kAl [svabhAvasamavasthitaH ] svabhAvame.n avasthit arthAt dhruv [bhavati ] (siddha) hai .
TIkA : — samay kAlapadArthakA 1vR^ittya.nsh hai; usame.n (-us vR^ittya.nshame.n) kisIke bhI avashya utpAd tathA vinAsh sa.nbhavit hai.n; kyo.nki paramANuke atikramaNake dvArA (samayarUpI vR^ittya.nsh) utpanna hotA hai, isaliye vah kAraNapUrvak hai . (paramANuke dvArA ek AkAshapradeshakA ma.ndagatise ulla.nghan karanA vah kAraN hai aur samayarUpI vR^ittya.nsh us kAraNakA kArya hai, isaliye usame.n kisI padArthake utpAd tathA vinAsh hote honA chAhiye .) ..142..
(‘kisI padArthake utpAd – vinAsh honekI kyA AvashyakatA hai ? usake sthAn par us vR^ittya.nshako hI utpAd – vinAsh hote mAn le.n to kyA Apatti hai ?’ is tarkakA samAdhAn karate hai.n — )
yadi utpAd aur vinAsh vR^ittya.nshake hI mAne jAye.n to, (prashna hotA hai ki) (1) ve
jo kALane, to kAL teh svabhAv – samavasthit Che. 142.
1. vR^ittya.nsh = vR^ittikA a.nsh; sUkShmAtisUkShma pariNati arthAt paryAy .