pudgalaprANasa.ntatinivR^itterantara.ngo heturhi paudgalikakarmamUlasyoparaktatvasyAbhAvaH . sa tu samastendriyAdiparadravyAnuvR^ittivijayino bhUtvA samastopAshrayAnuvR^ittivyAvR^ittasya spha TikamaNe- rivAtyantavishuddhamupayogamAtramAtmAna.n sunishchala.n kevalamadhivasataH syAt . idamatra tAtparya.n — Atmano.atyantavibhaktatvasiddhaye vyavahArajIvatvahetavaH pudgalaprANA evamuchChettavyAH ..151.. kevalaj~nAnadarshanopayoga.n nijAtmAna.n dhyAyati, kammehi.n so Na rajjadi karmabhishchichchamatkArAtmanaH pratibandha- kairj~nAnAvaraNAdikarmabhiH sa na rajyate, na badhyate . kih ta.n pANA aNuchara.nti karmabandhAbhAve sati ta.n puruSha.n
anvayArtha : — [yaH ] jo [indriyAdivijayIbhUtvA ] indriyAdikA vijayI hokar [upayoga.n Atmaka.n ] upayogamAtra AtmAkA [dhyAyati ] dhyAn karatA hai, [saH ] vah [karmabhiH ] karmo.nke dvArA [na rajyate ] ra.njit nahI.n hotA; [ta.n ] use [prANAH ] prAN [katha.n ] kaise [anuchara.nti ] anusare.nge ? (arthAt usake prANo.nkA sambandha nahI.n hotA .) ..151..
TIkA : — vAstavame.n paudgalik prANo.nke sa.ntatikI nivR^ittikA antara~N.hga hetu paudgalik karma jisakA kAraN ( – nimitta) hai aise 1uparaktapanekA abhAv hai . aur vah abhAv jo jIv samasta indriyAdik paradravyo.nke anusAr pariNatikA vijayI hokar, (anek varNovAle) 2AshrayAnusAr sArI pariNatise vyAvR^itta (pR^ithak, alag) hue spha Tik maNikI bhA.Nti, atyanta vishuddha upayogamAtra akele AtmAme.n sunishchalatayA vasatA hai, us jIvake hotA hai .
yahA.N yah tAtparya hai ki — AtmAkI atyanta vibhaktatA siddha karaneke liye vyavahArajIvatvake hetubhUt paudgalik prAN isaprakAr uchChed karaneyogya hai.n .
bhAvArtha : — jaise anek ra.ngayukta AshrayabhUt vastuke anusAr jo (spha Tik maNikA) anekara.ngI pariNaman hai usase sarvathA vyAvR^itta huye spha TikamaNike uparaktapanekA abhAv hai, usIprakAr anekaprakArake karma va indriyAdike anusAr jo (AtmAkA) anek prakArakA vikArI pariNaman hai usase sarvathA vyAvR^itta huye AtmAke ( – jo ek upayogamAtra
296pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. uparaktapanA = vikR^itapanA; malinapanA; ra.njitapanA; uparAgayuktapanA, (uparAgake arthake liye gAthA 126kA phu TanoT dekho])
2. Ashray = jisame.n spha TikamaNi rakhA ho vah vastu .