svalakShaNabhUtasvarUpAstitvanishchitasyaikasyArthasya svalakShaNabhUtasvarUpAstitvanishchit evAnya- sminnarthe vishiShTarUpatayA sa.nbhAvitAtmalAbho.artho.anekadravyAtmakaH paryAyaH . sa khalu pudgalasya pudgalAntar iv jIvasya pudgale sa.nsthAnAdivishiShTatayA samupajAyamAnaH sa.nbhAvyat ev . upapannashchaiva.nvidhaH paryAyaH, anekadravyasa.nyogAtmatven kevalajIvavyatirek mAtrasyaikadravyaparyAyasyA- skhalitasyAntaravabhAsanAt ..152..
ath paryAyavyaktIrdarshayati — prathamavisheShAntarAdhikAre samudAyapAtanikA . tadyathA — ath punarapi shuddhAtmano visheShabhedabhAvanArtha.n naranArakAdiparyAyarUpa.n vyavahArajIvatvahetu.n darshayati — atthittaNichChidassa hi chidAnandaikalakShaNasvarUpAsti- tven nishchitasya j~nAtasya hi sphu Tam . kasya . atthassa paramAtmapadArthasya attha.ntaramhi shuddhAtmArthAdanyasmin j~nAnAvaraNAdikarmarUpe arthAntare sa.nbhUdo sa.njAt utpannaH attho yo naranArakAdirUpo.arthaH, pajjAo so nirvikArashuddhAtmAnubhUtilakShaNasvabhAvavya~njanaparyAyAdanyAdR^ishaH san vibhAvavya~njanaparyAyo bhavati sa ittha.nbhUtaparyAyo jIvasya . kaiH kR^itvA jAtaH . sa.nThANAdippabhedehi.n sa.nsthAnAdirahitaparamAtmadravyavilakShaNaiH sa.nsthAnasa.nhananasharIrAdiprabhedairiti ..152.. ath tAnev paryAyabhedAn vyaktIkaroti — NaraNArayatiriyasurA
TIkA : — svalakShaNabhUt svarUp – astitvase nishchit ek arthakA (dravyakA), svalakShaNabhUt svarUp – astitvase hI nishchit aise anya arthame.n (dravyame.n) vishiShTarUpase (-bhinna – bhinna rUpase) utpanna hotA huA jo artha (-bhAv), vah anekadravyAtmak paryAy hai vah anekadravyAtmak paryAy vAstavame.n, jaise pudgalakI anya pudgalame.n (anekadravyAtmak utpanna hotI huI dekhI jAtI hai usIprakAr, jIvakI pudgalame.n sa.nsthAnAdise vishiShTatayA (-sa.nsthAn ityAdike bhed sahit) utpanna hotI huI anubhavame.n avashya AtI hai . aur aisI paryAy upapanna (-yogya ghaTit, nyAyayukta) hai; kyo.nki jo keval jIvakI vyatirekamAtra hai aisI askhalit ekadravyaparyAy hI anek dravyo.nke sa.nyogAtmakarUpase bhItar avabhAsit hotI hai .
bhAvArtha : — yadyapi pratyek dravyakA svarUp – astitva sadA hI bhinna – bhinna rahatA hai tathApi, jaise pudgalo.nkI anya pudgalake sa.nba.ndhase ska.ndharUp paryAy hotI hai usIprakAr jIvakI pudgalo.nke sa.nba.ndhase devAdik paryAy hotI hai . jIvakI aisI anekadravyAtmak devAdiparyAy ayukta nahI.n hai; kyo.nki bhItar dekhane par, anek dravyo.nkA sa.nyog hone par bhI, jIv kahI.n pudgalo.nke sAth ekarUp paryAy nahI.n karatA, parantu vahA.N bhI mAtra jIvakI (-pudgalaparyAyase bhinna-) askhalit (-apanese chyut na honevAlI) ekadravyaparyAy hI sadA pravartamAn rahatI hai ..152..
ab paryAyake bhed batalAte hai.n : —
298pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-