NaraNArayatiriyasurA sa.nThANAdIhi.n aNNahA jAdA .
nArakastirya~N.hmanuShyo dev iti kil paryAyA jIvAnAm . te khalu nAmakarmapudgal- vipAkakAraNatvenAnekadravyasa.nyogAtmakatvAt kukUlA.ngArAdiparyAyA jAtavedasaH kShodakhilva- sa.nsthAnAdibhiriv sa.nsthAnAdibhiranyathaiv bhUtA bhavanti ..153.. naranArakatiryagdevarUpA avasthAvisheShAH . sa.nThANAdIhi.n aNNahA jAdA sa.nsthAnAdibhiranyathA jAtAH, manuShyabhave yatsamachaturasrAdisa.nsthAnamaudArikasharIrAdika.n cha tadapekShayA bhavAntare.anyadvisdrasha.n sa.nsthAnAdika.n bhavati . ten kAraNen te naranArakAdiparyAyA anyathA jAtA bhinnA bhaNyante; na cha shuddhabuddhaikasvabhAvaparamAtmadravyatven . kasmAt . tR^iNakAShThapatrAkArAdibhedabhinnasyAgneriv svarUpa.n tadev . pajjAyA jIvANa.n te cha naranArakAdayo jIvAnA.n vibhAvavya~njanaparyAyA bhaNyante . kaiH kR^itvA . udayAdihi.n NAmakammassa udayAdibhirnAmakarmaNo nirdoShaparamAtmashabdavAchyAnnirNAmanirgotrAdilakShaNAchChuddhAtmadravyAd- nyAdR^ishairnAmakarmajanitairbandhodayodIraNAdibhiriti . yat ev te karmodayajanitAstato j~nAyate
anvayArtha : — [naranArakatiryaksurAH ] manuShya, nArak, tirya.nch aur dev — ye [nAmakarmaNaH udayAdibhiH ] nAmakarmake udayAdik ke kAraN [jIvAnA.n paryAyAH ] jIvo.nkI paryAye.n hai.n — [sa.nsthAnAdibhiH ] jo ki sa.nsthAnAdike dvArA [anyathA jAtAH ] anya – anya prakArakI hotI hai.n ..153..
TIkA : — nArak, tirya.nch, manuShya aur dev — ye jIvo.nkI paryAye.n hai.n . ve nAmakarmarUp pudgalake vipAkake kAraN anek dravyo.nkI sa.nyogAtmak hai.n; isaliye jaise tR^iShakI agni aur a.ngAr ityAdi agnikI paryAye.n chUrA aur DalI ityAdi AkAro.nse anya- anya prakArakI hotI hai.n, usIprakAr jIvakI ve nArakAdi paryAye.n sa.nsthAnAdike dvArA anya- anya prakArakI hI hotI hai.n ..153..