athAtmano.atyantavibhaktatvAy paradravyasa.nyogakAraNasvarUpamAlochayati — appA uvaogappA uvaogo NANada.nsaNa.n bhaNido .
bhedaj~nAnI vishuddhaj~nAnadarshanasvabhAvamAtmatattva.n vihAy deharAgAdiparadravye moha.n na gachChatItyarthaH ..154.. eva.n naranArakAdiparyAyaiH sah paramAtmano visheShabhedakathanarUpeN prathamasthale gAthAtraya.n gatam . athAtmanaH pUrvoktaprakAreN naranArakAdiparyAyaiH sah bhinnatvaparij~nAna.n jAta.n, tAvadidAnI.n teShA.n sa.nyogakAraNa.n kathyate — appA AtmA bhavati . katha.nbhUtaH . uvaogappA chaitanyAnuvidhAyI yo.asAvupayogasten nirvR^ittatvAdupayogAtmA . uvaogo NANada.nsaNa.n bhaNido sa chopayogaH savikalpa.n j~nAna.n nirvikalpa.n darshanamiti bhaNitaH . so vi suho so.api j~nAnadarshanopayogo dharmAnurAgarUpaH shubhaH, asuho viShayAnurAgarUpo
bhAvArtha : — manuShya, dev ityAdi anekadravyAtmak paryAyo.nme.n bhI jIvakA svarUpaastitva aur pratyek paramANukA svarUp – astitva sarvathA bhinna – bhinna hai . sUkShmatAse dekhane par vahA.N jIv aur pudgalakA svarUp – astitva (arthAt apane – apane dravya – guN – paryAy aur dhrauvya – utpAd – vyay) spaShTatayA bhinna jAnA jA sakatA hai . sva – parakA bhed karaneke liye jIvako is svarUpAstitvako pad – pad par lakShyame.n lenA yogya hai . yathA – yah (jAnaneme.n AtA huA) chetan dravya – guN – paryAy aur chetan dhrauvya – utpAd – vyay jisakA svabhAv hai aisA mai.n is (pudgal) se bhinna rahA; aur yah achetan dravya – guN – paryAy tathA achetan dhrauvya – utpAd – vyay jisakA svabhAv hai aisA pudgal yah (mujhase) bhinna rahA . isaliye mujhe parake prati moh nahI.n hai; sva – parakA bhed hai ..154..
ab, AtmAko atyanta vibhakta karaneke liye paradravyake sa.nyogake kAraNakA svarUp kahate hai.n : —
anvayArtha : — [AtmA upayogAtmA ] AtmA upayogAtmak hai; [upayogaH ] upayog [j~nAnadarshana.n bhaNitaH ] j~nAn – darshan kahA gayA hai; [api ] aur [AtmanaH ] AtmAkA [saH upayogaH ] vah upayog [shubhaH ashubhaH vA ] shubh athavA ashubh [bhavati ] hotA hai ..155..
302pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-