paramANurhi dvayAdipradeshAnAmabhAvAdapradeshaH, ekapradeshasadbhAvAt pradeshamAtraH, svayamanek- paramANudravyAtmakashabdaparyAyavyaktyasa.nbhavAdashabdashcha . yatashchatuHsparshapa.ncharasadvigandhapa.nchavarNAnAm- virodhen sadbhAvAt snigdho vA rUkSho vA syAt, tat ev tasya piNDaparyAyapariNatirUpA dvipradeshAditvAnubhUtiH . athaiva.n snigdharUkShatva.n piNDatvasAdhanam ..163..
ath kIdrasha.n tatsnigdharUkShatva.n paramANorityAvedayati — visheShAntarAdhikAraH samAptaH . ath kevalapudgalabandhamukhyatven navagAthAparyanta.n vyAkhyAna.n karoti . tatra sthaladvaya.n bhavati . paramANUnA.n parasparabandhakathanArtha.n ‘apadeso paramANU’ ityAdiprathamasthale gAthAchatuShTayam . tadanantara.n skandhAnA.n bandhamukhyatven ‘dupadesAdI kha.ndhA’ ityAdidvitIyasthale gAthApa~nchakam . eva.n dvitIyavisheShAntarAdhikAre samudAyapAtanikA . ath yadyAtmA pudgalAnA.n piNDa.n na karoti tarhi katha.n piNDaparyAyapariNatiriti prashne pratyuttara.n dadAti — apadeso apradeshaH . sa kaH . paramANU pudgalaparamANuH . punarapi katha.nbhUtaH . padesametto ya dvitIyAdipradeshAbhAvAt pradeshamAtrashcha . punashcha ki.nrUpaH . sayamasaddo ya svaya.n vyaktirUpeNAshabdaH . eva.n visheShaNatrayavishiShTaH san Niddho vA lukkho vA snigdho vA rUkSho vA yataH kAraNAtsa.nbhavati tataH kAraNAt dupadesAdittamaNuhavadi dvipradeshAdirUpa.n bandhamanubhavatIti . tathAhi — yathAyamAtmA shuddhabuddhaikasvabhAven bandharahito.api pashchAdashuddhanayen snigdhasthAnIyarAgabhAven rUkShasthAnIyadveShabhAven yadA pariNamati tadA paramAgamakathitaprakAreN bandhamanubhavati, tathA paramANurapi svabhAven bandharahito.api yadA bandhakAraNabhUtasnigdharUkShaguNen pariNato bhavati tadA pudgalAntareN sah vibhAvaparyAyarUpa.n bandhamanubhavatItyarthaH ..163.. ath kIdrasha.n tatsnigdharUkShatvamiti pR^iShTe pratyuttara.n dadAti —
TIkA : — vAstavame.n paramANu dvi – Adi (do, tIn Adi) pradesho.nke abhAvake kAraN apradesh hai, ek pradeshake sadbhAvake kAraN pradeshamAtra hai aur svaya.n anek paramANudravyAtmak shabda paryAyakI vyaktikA (pragaTatAkA) asa.nbhav honese ashabda hai . (vah paramANu) avirodhapUrvak chAr sparsha, pA.Nch ras, do ga.ndh aur pA.Nch varNo.nke sadbhAvake kAraN snigdha athavA rUkSha hotA hai, isIliye use 1piNDaparyAyapariNatirUp dvipradeshAdipanekI anubhUti hotI hai . isaprakAr snigdharUkShatva piNDapanekA kAraN hai ..163..
ab yah batalAte hai.n ki paramANuke vah snigdha – rUkShatva kisaprakArakA hotA hai : — pra. 39
1. ek paramANukI dUsare paramANuke sAth piNDarUp pariNati dvipradeshIpanekI anubhUti hai; ek paramANukI anya do paramANuo.nke sAth piNDarUp pariNati tripradeshIpanekA anubhav hai . isaprakAr paramANu anya paramANuo.nke sAth piNDarUp pariNamit honepar anekapradeshIpanekA anubhav karatA hai .