Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 326 of 513
PDF/HTML Page 359 of 546

 

pannasya grahaNa.n yasyetyatIndriyaj~nAnamayatvasya pratipattiH . na li.ngairindriyairgrAhyatAmApannasya grahaNa.n yasyetIndriyapratyakShAviShayatvasya . na li.ngAdindriyagamyAddhUmAdagneriv grahaNa.n yasyetIndriy- pratyakShapUrvakAnumAnAviShayatvasya . na li.ngAdev paraiH grahaNa.n yasyetyanumeyamAtratvAbhAvasya . na li.ngAdev pareShA.n grahaNa.n yasyetyanumAtR^imAtratvAbhAvasya . na li.ngAtsvabhAven grahaNa.n yasyeti pratyakShaj~nAtR^itvasya . na li.ngenopayogAkhyalakShaNen grahaNa.n j~neyArthAlambana.n yasyeti bahirarthAlamban- j~nAnAbhAvasya . na li.ngasyopayogAkhyalakShaNasya grahaNa.n svayamAharaNa.n yasyetyanAhAryaj~nAnatvasya . na li.ngasyopayogAkhyalakShaNasya grahaNa.n pareN haraNa.n yasyetyahAryaj~nAnatvasya . na li.nge ‘phAsehi poggalANa.n’ ityAdi sUtradvayam . tataH para.n nishchayen dravyabandhakAraNatvAdrAgAdipariNAm ev bandha iti kathanamukhyatayA ‘ratto ba.ndhadi’ ityAdi gAthAtrayam . ath bhedabhAvanAmukhyatven ‘bhaNidA puDhavI’ ityAdi sUtradvayam . tadanantara.n jIvo rAgAdipariNAmAnAmev kartA, na cha dravyakarmaNAmiti kathanamukhyatven pratipatti (prApti, pratipAdan) karaneke liye hai . vah isaprakAr hai :(1) grAhak (-j~nAyak) jisake li.ngo.nke dvArA arthAt indriyo.nke dvArA grahaN (-jAnanA) nahI.n hotA vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA atIndriyaj~nAnamay’ hai is arthakI prApti hotI hai . (2) grAhya (j~ney) jisakA li.ngo.nke dvArA arthAt indriyo.nke dvArA grahaN (-jAnanA) nahI.n hotA vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA indriyapratyakShakA viShay nahI.n hai’ is arthakI prApti hotI hai . (3) jaise dhu.ne.Nse agnikA grahaN (j~nAn) hotA hai, usIprakAr li.ng dvArA, arthAt indriyagamya (-indriyo.nse jAnane yogya chihna) dvArA jisakA grahaN nahI.n hotA vah ali.ngagrahaN hai . isaprakAr ‘AtmA indriyapratyakShapUrvak anumAnakA viShay nahI.n hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (4) dUsaro.nke dvArAmAtra li.ng dvArA hI jisakA grahaN nahI.n hotA vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA anumey mAtra (keval anumAnase hI j~nAt hone yogya) nahI.n hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (5) jisake li.ngase hI parakA grahaN nahI.n hotA vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA anumAtAmAtra (keval anumAn karanevAlA ho) nahI.n hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (6) jisake li.ngake dvArA nahI.n kintu svabhAvake dvArA grahaN hotA hai vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA pratyakSha j~nAtA hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (7) jisake li.ng dvArA arthAt upayoganAmak lakShaN dvArA grahaN nahI.n hai arthAt j~ney padArtho.nkA Alamban nahI.n hai, vah ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmAke bAhya padArtho.nkA AlambanavAlA j~nAn nahI.n hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (8) jo li.ngako arthAt upayog nAmak lakShaNako grahaN nahI.n karatA arthAt svaya.n (kahI.n bAharase) nahI.n lAtA so ali.ngagrahaN hai; isaprakAr ‘AtmA jo kahI.nse nahI.n lAyA jAtA aise j~nAnavAlA hai’ aise arthakI prApti hotI hai . (9) jise li.ngakA arthAt upayoganAmak lakShaNakA grahaN arthAt parase haraN

326pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-