Pravachansar-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 184.

< Previous Page   Next Page >


Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
343

yo hi nAm naiva.n pratiniyatachetanAchetanatvasvabhAven jIvapudgalayoH svaparavibhAga.n pashyati sa evAhamida.n mamedamityAtmAtmIyatven paradravyamadhyavasyati mohAnnAnyaH . ato jIvasya paradravya- pravR^ittinimitta.n svaparaparichChedAbhAvamAtramev, sAmarthyAtsvadravyapravR^ittinimitta.n tadabhAvaH ..183..

athAtmanaH ki.n karmeti nirUpayati

kuvva.n sabhAvamAdA havadi hi kattA sagassa bhAvassa .
poggaladavvamayANa.n Na du kattA savvabhAvANa.n ..184..
kurvan svabhAvamAtmA bhavati hi kartA svakasya bhAvasya .
pudgaladravyamayAnA.n na tu kartA sarvabhAvAnAm ..184..

athaitadev bhedavij~nAna.n prakArAntareN draDhayatijo Navi jANadi eva.n yaH kartA naiv jAnAtyeva.n pUrvoktaprakAreN . kam . para.n ShaDjIvanikAyAdiparadravya.n, appANa.n nirdoShiparamAtmadravyarUpa.n nijAtmAnam . ki.n kR^itvA . sahAvamAsejja shuddhopayogalakShaNanijashuddhasvabhAvamAshritya . kIradi ajjhavasANa.n sa puruShaH karotyadhyavasAna.n pariNAmam . ken rUpeN . aha.n mameda.n ti aha.n mamedamiti . mamakArAha.nkArAdirahit- paramAtmabhAvanAchyuto bhUtvA paradravya.n rAgAdikamahamiti dehAdika.n mametirUpeN . kasmAt . mohAdo mohAdhInatvAditi . tataH sthitametatsvaparabhedavij~nAnabalen svasa.nvedanaj~nAnI jIvaH svadravye rati.n paradravye hai’ [iti ] isaprakAr [adhyavasAna.n ] adhyavasAn [kurute ] karatA hai ..183..

TIkA :jo AtmA isaprakAr jIv aur pudgalake (apaneapane) nishchit chetanatva aur achetanatvarUp svabhAvake dvArA svaparake vibhAgako nahI.n dekhatA, vahI AtmA ‘yah mai.n hU.N, yah merA hai’ isaprakAr mohase paradravyame.n apanepanakA adhyavasAn karatA hai, dUsarA nahI.n . isase (yah nishchit huA ki) jIvako paradravyame.n pravR^ittikA nimitta svaparake j~nAnakA abhAvamAtra hI hai aur (kahe vinA bhI) sAmarthyase (yah nishchit huA ki) svadravyame.n pravR^ittikA nimitta 1usakA abhAv hai .

bhAvArtha :jise svaparakA bhedavij~nAn nahI.n hai vahI paradravyame.n aha.nkArmamakAr karatA hai, bhedavij~nAnI nahI.n . isaliye paradravyame.n pravR^ittikA kAraN bhedavij~nAnakA abhAv hI hai, aur svadravyame.n pravR^ittikA kAraN bhedavij~nAn hI hai ..183..

ab yah nirUpaN karate hai.n ki AtmAkA karma kyA hai :

nij bhAv karato jIv Che kartA khare nij bhAvano;
paN te nathI kartA sakal pudgaladaravamay bhAvano. 184
.

1. usakA abhAv = sva -parake j~nAnake abhAvakA abhAv; svaparake j~nAnakA sadbhAv .