svarUpe charaNa.n chAritra.n, svasamayapravR^ittirityarthaH . tadev vastusvabhAvatvAddharmaH . shuddha- chaitanyaprakAshanamityarthaH . tadev cha yathAvasthitAtmaguNatvAtsAmyam . sAmya.n tu darshanachAritra – mohanIyodayApAditasamastamohakShobhAbhAvAdatyantanirvikAro jIvasya pariNAmaH ..7.. vasthAna.n tallakShaNanishchayachAritrAjjIvasya samutpadyate . kim . parAdhInendriyajanitaj~nAnasukhavilakShaNa.n, svAdhInAtIndriyarUpaparamaj~nAnasukhalakShaNa.n nirvANam . sarAgachAritrAtpunardevAsuramanuShyarAjavibhUtijanako mukhyavR^ittyA vishiShTapuNyabandho bhavati, paramparayA nirvANa.n cheti . asureShu madhye samyagdR^iShTiH kathamutpadyate iti chet – nidAnabandhen samyaktvavirAdhanA.n kR^itvA tatrotpadyat iti j~nAtavyam . atra nishchayen vItarAgachAritramupAdeya.n sarAga.n heyamiti bhAvArthaH ..6.. ath nishchayachAritrasya paryAyanAmAni kathayAmItyabhiprAya.n manasi sa.npradhArya sUtrami.nd nirUpayati, evamagre.api vivakShitasUtrArtha.n manasi dhR^itvAthavAsya sUtrasyAgre sUtramidamuchita.n bhavatyeva.n nishchitya sUtramida.n pratipAdayatIti pAtanikAlakShaNa.n yathAsa.nbhava.n sarvatra j~nAtavyam --chAritta.n chAritra.n kartR^i khalu dhammo khalu sphu Ta.n dharmo bhavati . dhammo jo so samo tti NiddiTTho dharmo yaH sa tu sham iti nirdiShTaH . samo yastu shamaH saH mohakkhohavihINo pariNAmo appaNo
anvayArtha : — [chAritra.n ] chAritra [khalu ] vAstavame.n [dharmaH ] dharma hai . [yaH dharmaH ] jo dharma hai [tat sAmyam ] vah sAmya hai [iti nirdiShTam ] aisA (shAstro.nme.n) kahA hai . [sAmya.n hi ] sAmya [mohakShobhavihInaH ] mokShakShobharahit aisA [AtmanaHpariNAmaH ] AtmAkA pariNAm (bhAv) hai ..7..
TIkA : — svarUpame.n charaN karanA ( – ramanA) so chAritra hai . svasamayame.n pravR^itti karanA (apane svabhAvame.n pravR^itti karanA) aisA isakA artha hai . yahI vastukA svabhAv honese dharma hai . shuddha chaitanyakA prakAsh karanA yah isakA artha hai . vahI yathAvasthit AtmaguN honese (viShamatArahit susthit AtmAkA guN honese) sAmya hai . aur sAmya, darshanamohanIy tathA chAritramohanIyake udayase utpanna honevAle samasta moh aur kShobhake abhAvake kAraN atyanta nirvikAr aisA jIvakA pariNAm hai .
bhAvArtha : — shuddha AtmAke shraddhAnarUp samyaktvase viruddha bhAv (mithyAtva) vah moh hai aur nirvikAr nishchal chaitanyapariNatirUp chAritrase viruddha bhAv (asthiratA) vah kShobh hai . moh aur kShobh rahit pariNAm, sAmya, dharma aur chAritra yah sab paryAyavAchI hai.n ..7..