athAsyAtmanaH shuddhopayogAnubhAvAtsvaya.nbhuvo bhUtasya kathamindriyairvinA j~nAnAnandAviti sa.ndehamudasyati — pakkhINaghAdikammo aNa.ntavaravIrio ahiyatejo .
jAdo adi.ndio so NANa.n sokkha.n cha pariNamadi ..19.. nirdoShiparamAtmashraddhAnAnmokSho bhavatIti kathanarUpeN tR^itIyasthale gAthA gatA .. athAsyAtmano nirvikArasvasa.nvedanalakShaNashuddhopayogaprabhAvAtsarvaj~natve satIndriyairvinA katha.n j~nAnAnandAviti pR^iShTe pratyuttara.n dadAti — pakkhINaghAdikammo j~nAnAdyanantachatuShTayasvarUpaparamAtmadravyabhAvanAlakShaNashuddhopayogabalen prakShIN- ghAtikarmA san . aNa.ntavaravIrio anantavaravIryaH . punarapi ki.nvishiShTaH . ahiyatejo adhikatejAH . atra tejaH shabden kevalaj~nAnadarshanadvaya.n grAhyam . jAdo so sa pUrvoktalakShaN AtmA jAtaH sa.njAtaH . katha.nbhUtaH . aNi.ndiyo anindriy indriyaviShayavyApArarahitaH . anindriyaH san ki.n karoti . NANa.n sokkha.n cha pariNamadi kevalaj~nAnamanantasaukhya.n cha pariNamatIti . tathAhi — anen vyAkhyAnen kimukta.n bhavati . AtmA
isaprakAr pratyek dravya utpAd -vyay -dhrauvyamay hai, isaliye mukta AtmAke bhI utpAd -vyay -dhrauvya avashya hote hai.n . yadi sthUlatAse dekhA jAye to siddha paryAyakA utpAd aur sa.nsAr paryAyakA vyay huA tathA Atmatva dhruv banA rahA . is apekShAse mukta AtmAke bhI utpAd -vyay -dhrauvya hotA hai . athavA mukta AtmAkA j~nAn j~ney padArtho.nke AkArarUp huA karatA hai isaliye samasta j~ney padArthome.n jis jis prakArase utpAdAdik hotA hai us -us prakArase j~nAname.n utpAdAdik hotA rahatA hai, isaliye mukta AtmAke samay samay par utpAd -vyay -dhrauvya hotA hai . athavA adhik sUkShmatAse dekhA jAye to, agurulaghuguName.n honevAlI ShaTagunI hAnI vR^iddhike kAraN mukta AtmAko samay samay par utpAd -vyay -dhrauvyamay vartatA hai . yahA.N jaise siddhabhagavAnake utpAdAdi kahe hai.n usIprakAr kevalI bhagavAnake bhI yathAyogya samajh lenA chAhiye ..18..
ab, shuddhopayogake prabhAvase svaya.nbhU hue is (pUrvokta) AtmAke indriyo.nke binA j~nAn aur Ananda kaise hotA hai ? aise sa.ndehakA nivAraN karate hai.n : —
prakShINaghAtikarma, anahadavIrya, adhikaprakAsh ne indriy -atIt thayel AtmA j~nAnasaukhye pariName.19.
32pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-