j~nAnI chArthAshcha svalakShaNabhUtapR^ithaktvato na mitho vR^ittimAsAdayanti ki.ntu teShA.n j~nAnaj~neyasvabhAvasa.nbandhasAdhitamanyonyavR^ittimAtramasti chakShurUpavat . yathA hi chakShU.nShi tadviShay- tanniShThamev cha’ ..27.. ityAtmaj~nAnayorekatva.n, j~nAnasya vyavahAreN sarvagatatvamityAdikathanarUpeN dvitIyasthale gAthApa~nchaka.n gatam . ath j~nAna.n j~neyasamIpe na gachChatIti nishchinoti --NANI NANasahAvo j~nAnI sarvaj~naH kevalaj~nAnasvabhAv ev . aTThA NeyappagA hi NANissa jagattrayakAlatrayavartipadArthA j~neyAtmakA ev bhavanti na cha j~nAnAtmakAH . kasya . j~nAninaH . rUvANi va chakkhUNa.n NevaNNoNNesu vaTTa.nti j~nAnI padArthAshchAnyonya.n parasparamekatven na vartante . kAnIv, keShA.n sa.nba.ndhitven . rUpANIv chakShuShAmiti . sAth hI avinAbhAvI sambandhavAle AtmAkA bhI abhAv ho jAyegA . (kyo.nki sukh, vIrya ityAdi guN na ho.n to AtmA bhI nahI.n ho sakatA) ..27..
ab, j~nAn aur j~neyake paraspar gamanakA niShedh karate hai.n ( arthAt j~nAn aur j~ney ek- dUsareme.n pravesh nahI.n karate aisA kahate hai.n .) : —
anvayArtha : — [j~nAnI ] AtmA [j~nAnasvabhAvaH ] j~nAn svabhAv hai [arthAH hi ] aur padArtha [j~nAninaH ] AtmAke [j~neyAtmakAH ] j~ney svarUp hai.n, [rUpANi iv chakShuShoH ] jaise ki rUp (rUpI padArtha) netro.nkA j~ney hai vaise [anyonyeShu ] ve ek -dUsare me.n [na ev vartante ] nahI.n vartate ..28..
TIkA : — AtmA aur padArtha svalakShaNabhUt pR^ithaktvake kAraN ek dUsareme.n nahI.n vartate parantu unake mAtra netra aur rUpI padArthakI bhA.Nti j~nAnaj~neyasvabhAv -sambandhase honevAlI ek dUsareme.n pravR^itti pAI jAtI hai . (pratyek dravyakA lakShaN anya dravyo.nse bhinnatva honese AtmA aur padArtha ek dUsareme.n nahI.n vartate, kintu AtmAkA j~nAnasvabhAv hai aur padArtho.nkA j~ney svabhAv hai, aise j~nAnaj~neyabhAvarUp sambandhake kAraN hI mAtra unakA ek dUsareme.n honA netra
Che ‘j~nAnI’ j~nAnasvabhAv, artho j~neyarUp Che ‘j~nAnI’nA, jyam rUp Che netro taNA.n, nahi vartatA anyonyamA.n.28.