Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 61 of 513
PDF/HTML Page 94 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
j~nAnatattva -praj~nApan
61
tasmAt j~nAna.n jIvo j~neya.n dravya.n tridhA samAkhyAtam .
dravyamiti punarAtmA parashcha pariNAmasa.nbaddhaH ..36..

yataH parichChedarUpeN svaya.n vipariNamya svata.ntra ev parichChinatti tato jIv ev j~nAnamanyadravyANA.n tathA pariNantu.n parichChettu.n chAshakteH . j~neya.n tu vR^ittavartamAnavartiShyamANavichitra- paryAyaparamparAprakAreN tridhAkAlakoTisparshitvAdanAdyananta.n dravyam . tattu j~neyatAmApadyamAna.n dvedhAtmaparavikalpAt . iShyate hi svaparaparichChedakatvAdavabodhasya bodhyasyaiva.nvidha.n dvaividhyam .

nanu svAtmani kriyAvirodhAt katha.n nAmAtmaparichChedakatvam . kA hi nAm kriyA kIdR^ishashcha virodhaH . kriyA hyatra virodhinI samutpattirUpA vA j~naptirUpA vA . utpattirUpA hi tAvannaika.n svasmAtprajAyat ityAgamAdviruddhaiv . j~naptirUpAyAstu prakAshanakriyayev pratyavasthitatvAnna bhavantu, na cha tathA . NANa.n pariNamadi saya.n yat ev bhinnaj~nAnen j~nAnI na bhavati tat ev ghaTotpattau mR^itpiNDa iv svayamevopAdAnarUpeNAtmA j~nAna.n pariNamati . aTThA NANaTThiyA savve vyavahAreN j~neyapadArthA Adarshe bimbamiv parichChittyAkAreN j~nAne tiShThantItyabhiprAyaH ..35.. athAtmA j~nAna.n bhavati sheSha.n tu j~neyamityAvedayati ---tamhA NANa.n jIvo yasmAdAtmaivopAdAnarUpeN j~nAna.n pariNamati tathaiv padArthAn parichChinatti, iti bhaNita.n pUrvasUtre, tasmAdAtmaiv j~nAna.n . Neya.n davva.n tasya j~nAnarUpasyAtmano j~neya.n bhavati . kim . dravyam . tihA samakkhAda.n tachcha dravya.n kAlatrayaparyAyapariNatirUpeN dravyaguNaparyAyarUpeN vA

anvayArtha :[tasmAt ] isaliye [jIvaH j~nAna.n ] jIv j~nAn hai [j~neya.n ] aur j~ney [tridhA samAkhyAta.n ] tIn prakArase varNit (trikAlasparshI) [dravya.n ] dravya hai . [punaH dravya.n iti ] (vah j~neyabhUt) dravya arthAt [AtmA ] AtmA (svAtmA) [paraH cha ] aur par [pariNAmasambaddhaH ] joki pariNAmavAle hai.n ..36..

TIkA :(pUrvokta prakAr) j~nAnarUpase svaya.n pariNamit hokar svata.ntratayA hI jAnatA hai isaliye jIv hI j~nAn hai, kyo.nki anya dravya isaprakAr (j~nAnarUp) pariNamit hone tathA jAnaneme.n asamartha hai.n . aur j~ney, varta chukI, varta rahI aur vartanevAlI aisI vichitra paryAyo.nkI paramparAke prakArase trividh kAlakoTiko sparsha karatA honese anAdi -ananta aisA dravya hai . (AtmA hI j~nAn hai aur j~ney samasta dravya hai.n ) vah j~neyabhUt dravya AtmA aur par (-sva aur par) aise do bhedase do prakArakA hai . j~nAn svaparaj~nAyak hai, isaliye j~neyakI aisI dvividhatA mAnI jAtI hai .

(prashna) :apaneme.n kriyAke ho sakanekA virodh hai, isaliye AtmAke svaj~nAyakatA kaise ghaTit hotI hai ?

(uttar) :kaunasI kriyA hai aur kis prakArakA virodh hai ? jo yahA.N (prashname.n virodhI kriyA kahI gaI hai vah yA to utpattirUp hogI yA j~naptirUp hogI . pratham, utpattirUp kriyA to ‘kahI.n svaya.n apaneme.nse utpanna nahI.n ho sakatI’ is Agamakathanase viruddha hI hai; parantu