ಅತ್ಥಂ ಅಕ್ಖಣಿವದಿದಂ ಈಹಾಪುವ್ವೇಹಿಂ ಜೇ ವಿಜಾಣಂತಿ .
ಯೇ ಖಲು ವಿಷಯವಿಷಯಿಸನ್ನಿಪಾತಲಕ್ಷಣಮಿನ್ದ್ರಿಯಾರ್ಥಸನ್ನಿಕರ್ಷಮಧಿಗಮ್ಯ ಕ್ರಮೋಪಜಾಯಮಾನೇ- ನೇಹಾದಿಕಪ್ರಕ್ರಮೇಣ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ತೇ ಕಿಲಾತಿವಾಹಿತಸ್ವಾಸ್ತಿತ್ವಕಾಲಮನುಪಸ್ಥಿತಸ್ವಾಸ್ತಿತ್ವಕಾಲಂ ವಾ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ವಿಚಾರಯತಿ ---ಅತ್ಥಂ ಘಟಪಟಾದಿಜ್ಞೇಯಪದಾರ್ಥಂ . ಕಥಂಭೂತಂ . ಅಕ್ಖಣಿವದಿದಂ ಅಕ್ಷನಿಪತಿತಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಾಪ್ತಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂಬದ್ಧಂ . ಇತ್ಥಂಭೂತಮರ್ಥಂ ಈಹಾಪುವ್ವೇಹಿಂ ಜೇ ವಿಜಾಣಂತಿ ಅವಗ್ರಹೇಹಾವಾಯಾದಿಕ್ರಮೇಣ ಯೇ ಪುರುಷಾ ವಿಜಾನನ್ತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಂ . ತೇಸಿಂ ಪರೋಕ್ಖಭೂದಂ ತೇಷಾಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಿ ಜ್ಞಾನಂ ಪರೋಕ್ಷಭೂತಂ ಸತ್ ಣಾದುಮಸಕ್ಕಂ ತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾನ್ ಜ್ಞಾತುಮಶಕ್ಯಮಿತಿ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಂ ಕಥಿತಮ್ . ಕೈಃ . ಜ್ಞಾನಿಭಿರಿತಿ . ತದ್ಯಥಾ --ಚಕ್ಷುರಾದೀನ್ದ್ರಿಯಂ ಘಟಪಟಾದಿಪದಾರ್ಥಪಾರ್ಶ್ವೇ ಗತ್ವಾ ಪಶ್ಚಾದರ್ಥಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಸನ್ನಿಕರ್ಷಲಕ್ಷಣಂ ನೈಯಾಯಿಕಮತೇ . ಅಥವಾ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣೇನ್ದ್ರಿಯಾರ್ಥಯೋಃ ಸಂಬನ್ಧಃ ಸನ್ನಿಕರ್ಷಃ ಸ ಏವ ಪ್ರಮಾಣಮ್ . ಸ ಚ ಸನ್ನಿಕರ್ಷ ಆಕಾಶಾದ್ಯಮೂರ್ತಪದಾರ್ಥೇಷು ದೇಶಾನ್ತರಿತಮೇರ್ವಾದಿ-
ಅಬ, ಇನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಕೇ ಲಿಯೇ ನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನಕಾ ಜಾನನಾ ಅಶಕ್ಯ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನ ಹೀ ನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ -ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನ ಸಕತಾ) ಐಸಾ ನ್ಯಾಯಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ .
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯೇ ] ಜೋ [ಅಕ್ಷನಿಪತಿತಂ ] ಅಕ್ಷಪತಿತ ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಗೋಚರ [ಅರ್ಥಂ ] ಪದಾರ್ಥಕೋ [ಈಹಾಪೂರ್ವೈಃ ] ಈಹಾದಿಕ ದ್ವಾರಾ [ವಿಜಾನನ್ತಿ ] ಜಾನತೇ ಹೈಂ, [ತೇಷಾಂ ] ಉನಕೇ ಲಿಯೇ [ಪರೋಕ್ಷಭೂತಂ ] ಕಹಾ ಹೈ ..೪೦..
ಟೀಕಾ : — ವಿಷಯ ಔರ ವಿಷಯೀಕಾ ೨ಸನ್ನಿಪಾತ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ (-ಸ್ವರೂಪ) ಹೈ, ಐಸೇ ಇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಪದಾರ್ಥಕೇ ೩ಸನ್ನಿಕರ್ಷಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಕೇ, ಜೋ ಅನುಕ್ರಮಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಈಹಾದಿಕಕೇ ಕ್ರಮಸೇ ಜಾನತೇ ಹೈಂ ವೇ ಉಸೇ ನಹೀಂ ಜಾನ ಸಕತೇ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾಲ ಬೀತ ಗಯಾ ಹೈ ತಥಾ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವ- ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾಲ ಉಪಸ್ಥಿತ ನಹೀಂ ಹುಆ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ (-ಅತೀತ -ಅನಾಗತ ಪದಾರ್ಥ ಔರ ಇನ್ದ್ರಿಯಕೇ) ಯಥೋಕ್ತ
ಈಹಾದಿಪೂರ್ವಕ ಜಾಣತಾ ಜೇ ಅಕ್ಷಪತಿತ ಪದಾರ್ಥನೇ, ತೇನೇ ಪರೋಕ್ಷ ಪದಾರ್ಥ ಜಾಣವುಂ ಶಕ್ಯ ನಾ — ಜಿನಜೀ ಕಹೇ .೪೦.
೬೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧ಪರೋಕ್ಷಭೂತ ಪದಾರ್ಥಕೋ [ಜ್ಞಾತುಂ ] ಜಾನನಾ [ಅಶಕ್ಯಂ ] ಅಶಕ್ಯ ಹೈ [ಇತಿ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಂ ] ಐಸಾ ಸರ್ವಜ್ಞದೇವನೇ
೧. ಪರೋಕ್ಷ = ಅಕ್ಷಸೇ ಪರ ಅರ್ಥಾತ್ ಅಕ್ಷಸೇ ದೂರ ಹೋವೇ ಐಸಾ; ಇನ್ದ್ರಿಯ ಅಗೋಚರ .
೨. ಸನ್ನಿಪಾತ = ಮಿಲಾಪ; ಸಂಬಂಧ ಹೋನಾ ವಹ .೩. ಸನ್ನಿಕರ್ಷ = ಸಂಬಂಧ, ಸಮೀಪತಾ .