ಅನ್ತರಂಗಸ್ವರೂಪಕಾರಣತ್ವೇನೋಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತತೇ; ಪ್ರವರ್ತಮಾನಂ ಚ ಸಪ್ರದೇಶಮೇವಾಧ್ಯವಸ್ಯತಿ ಸ್ಥೂಲೋಪಲಮ್ಭಕ- ತ್ವಾನ್ನಾಪ್ರದೇಶಮ್; ಮೂರ್ತಮೇವಾವಗಚ್ಛತಿ ತಥಾವಿಧವಿಷಯನಿಬನ್ಧನಸದ್ಭಾವಾನ್ನಾಮೂರ್ತಮ್; ವರ್ತಮಾನಮೇವ ಪರಿಚ್ಛಿ- ನತ್ತಿ ವಿಷಯವಿಷಯಿಸನ್ನಿಪಾತಸದ್ಭಾವಾನ್ನ ತು ವೃತ್ತಂ ವರ್ತ್ಸ್ಯಚ್ಚ . ಯತ್ತು ಪುನರನಾವರಣಮತೀನ್ದ್ರಿಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ತಸ್ಯ ಸಮಿದ್ಧಧೂಮಧ್ವಜಸ್ಯೇವಾನೇಕಪ್ರಕಾರತಾಲಿಂಗಿತಂ ದಾಹ್ಯಂ ದಾಹ್ಯತಾನತಿಕ್ರಮಾದ್ದಾಹ್ಯಮೇವ ಯಥಾ ತಥಾತ್ಮನಃ ಅಪ್ರದೇಶಂ ಸಪ್ರದೇಶಂ ಮೂರ್ತಮಮೂರ್ತಮಜಾತಮತಿವಾಹಿತಂ ಚ ಪರ್ಯಾಯಜಾತಂ ಜ್ಞೇಯತಾನತಿಕ್ರಮಾತ್ಪರಿಚ್ಛೇದ್ಯಮೇವ ಭವತೀತಿ ..೪೧.. ಅಥಾತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಮತೀತಾನಾಗತಸೂಕ್ಷ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥಾನ್ ಜಾನಾತೀತ್ಯುಪದಿಶತಿ ---ಅಪದೇಸಂ ಅಪ್ರದೇಶಂ ಕಾಲಾಣುಪರಮಾಣ್ವಾದಿ ಸಪದೇಸಂ ಶುದ್ಧಜೀವಾಸ್ತಿಕಾಯಾದಿಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸ್ವರೂಪಂ ಮುತ್ತಂ ಮೂರ್ತಂ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಂ ಅಮುತ್ತಂ ಚ ಅಮೂರ್ತಂ ಚ ಶುದ್ಧಜೀವದ್ರವ್ಯಾದಿ ಪಜ್ಜಯಮಜಾದಂ ಪಲಯಂ ಗದಂ ಚ ಪರ್ಯಾಯಮಜಾತಂ ಭಾವಿನಂ ಪ್ರಲಯಂ ಗತಂ ಚಾತೀತಮೇತತ್ಸರ್ವಂ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ವಸ್ತು ಜಾಣದಿ ಜಾನಾತಿ ಯದ್ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ತೃ ತಂ ಣಾಣಮದಿಂದಿಯಂ ಭಣಿಯಂ ತದ್ಜ್ಞಾನಮತೀನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಣಿತಂ, ತೇನೈವ ಸರ್ವಜ್ಞೋ ಭವತಿ . ತತ ಏವ ಚ ಪೂರ್ವಗಾಥೋದಿತಮಿನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಂ ಮಾನಸಜ್ಞಾನಂ ಚ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಯೇ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿ- ರೂಪಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನೇ ಸಮಸ್ತವಿಭಾವಪರಿಣಾಮತ್ಯಾಗೇನ ರತಿಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ ತ ಏವ ಪರಮಾಹ್ಲಾದೈಕಲಕ್ಷಣಸುಖಸ್ವಭಾವಂ ಸರ್ವಜ್ಞಪದಂ ಲಭನ್ತೇ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೪೧.. ಏವಮತೀತಾನಾಗತಪರ್ಯಾಯಾ ವರ್ತಮಾನಜ್ಞಾನೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾ ನ ಭವನ್ತೀತಿ ಅಂತರಙ್ಗ ಸ್ವರೂಪ -ಕಾರಣತಾಸೇ ಗ್ರಹಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಔರ ವಹ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋತಾ ಹುಆ ಸಪ್ರದೇಶಕೋ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಸ್ಥೂಲಕೋ ಜಾನನೇವಾಲಾ ಹೈ, ಅಪ್ರದೇಶಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ, (ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ಸೂಕ್ಷ್ಮಕೋ ಜಾನನೇವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ ); ವಹ ಮೂರ್ತಕೋ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೈಸೇ (ಮೂರ್ತಿಕ) ವಿಷಯಕೇ ಸಾಥ ಉಸಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ಹೈ, ವಹ ಅಮೂರ್ತಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ (ಕ್ಯೋಂಕಿ ಅಮೂರ್ತಿಕ ವಿಷಯಕೇ ಸಾಥ ಇನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮ್ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೈ ); ವಹ ವರ್ತಮಾನಕೋ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಿಷಯ -ವಿಷಯೀಕೇ ಸನ್ನಿಪಾತ ಸದ್ಭಾವ ಹೈ, ವಹ ಪ್ರವರ್ತಿತ ಹೋ ಚುಕನೇವಾಲೇಕೋ ಔರ ಭವಿಷ್ಯಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋನೇವಾಲೇಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ (ಕ್ಯೋಂಕಿ ಇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಸನ್ನಿಕರ್ಷಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ )
ಪರನ್ತು ಜೋ ಅನಾವರಣ ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ ಜ್ಞಾನ ಹೈ ಉಸೇ ಅಪನೇ ಅಪ್ರದೇಶ, ಸಪ್ರದೇಶ, ಮೂರ್ತ ಔರ ಅಮೂರ್ತ (ಪದಾರ್ಥ ಮಾತ್ರ) ತಥಾ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಏವಂ ವ್ಯತೀತ ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರ, ಜ್ಞೇಯತಾಕಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ ನ ಕರನೇಸೇ ಜ್ಞೇಯ ಹೀ ಹೈ — ಜೈಸೇ ಪ್ರಜ್ವಲಿತ ಅಗ್ನಿಕೋ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಈಂಧನ, ದಾಹ್ಯತಾಕಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ ನ ಕರನೇಸೇ ದಾಹ್ಯ ಹೀ ಹೈ . (ಜೈಸೇ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಅಗ್ನಿ ದಾಹ್ಯಮಾತ್ರಕೋ — ಈಂಧನಮಾತ್ರಕೋ — ಜಲಾ ದೇತೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ನಿರಾವರಣ ಜ್ಞಾನ ಜ್ಞೇಯಮಾತ್ರಕೋ — ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರಕೋ — ಜಾನತಾ ಹೈ ) ..೪೧..
೭೦ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧ವಿರೂಪ - ಕಾರಣತಾಸೇ (ಗ್ರಹಣ ಕರಕೇ) ಔರ ೨ಉಪಲಬ್ಧಿ (-ಕ್ಷಯೋಪಶಮ), ೩ಸಂಸ್ಕಾರ ಇತ್ಯಾದಿಕೋ
೧. ವಿರೂಪ = ಜ್ಞಾನಕೇ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಭಿನ್ನ ಸ್ವರೂಪವಾಲೇ . (ಉಪದೇಶ, ಮನ ಔರ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಹೋನೇಸೇ ಉನಕಾ ರೂಪ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸ್ವರೂಪಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೈ . ವೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಮೇಂ ಬಹಿರಂಗ ಕಾರಣ ಹೈಂ .)
೨. ಉಪಲಬ್ಧಿ = ಜ್ಞಾನಾವರಣೀಯ ಕರ್ಮಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನನೇಕೀ ಶಕ್ತಿ. (ಯಹ ‘ಲಬ್ಧ’ ಶಕ್ತಿ ಜಬ ‘ಉಪಯುಕ್ತ’ ಹೋತೀ ಹೈಂ ತಭೀ ಪದಾರ್ಥ ಜಾನನೇಮೇಂ ಆತೇ ಹೈ .)
೩. ಸಂಸ್ಕಾರ = ಭೂತಕಾಲಮೇಂ ಜಾನೇ ಹುಯೇ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಧಾರಣಾ .