ಸಮಸ್ತಮಹಾಮೋಹಮೂರ್ಧಾಭಿಷಿಕ್ತಸ್ಕನ್ಧಾವಾರಸ್ಯಾತ್ಯನ್ತಕ್ಷಯೇ ಸಂಭೂತತ್ವಾನ್ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷರೂಪಾಣಾಮುಪರಂಜಕಾನಾಮ- ಭಾವಾಚ್ಚೈತನ್ಯವಿಕಾರಕಾರಣತಾಮನಾಸಾದಯನ್ತೀ ನಿತ್ಯಮೌದಯಿಕೀ ಕಾರ್ಯಭೂತಸ್ಯ ಬನ್ಧಸ್ಯಾಕಾರಣಭೂತತಯಾ ಕಾರ್ಯಭೂತಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಕಾರಣಭೂತತಯಾ ಚ ಕ್ಷಾಯಿಕ್ಯೇವ ಕಥಂ ಹಿ ನಾಮ ನಾನುಮನ್ಯೇತ . ಅಥಾನುಮನ್ಯೇತ ಚೇತ್ತರ್ಹಿ ಕರ್ಮವಿಪಾಕೋಽಪಿ ನ ತೇಷಾಂ ಸ್ವಭಾವವಿಘಾತಾಯ ..೪೫.. ತತ್ತ್ವವಿಪರೀತಕರ್ಮೋದಯಜನಿತತ್ವಾತ್ಸರ್ವಾಪ್ಯೌದಯಿಕೀ ಭವತಿ ಹಿ ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಮೋಹಾದೀಹಿಂ ವಿರಹಿದಾ ನಿರ್ಮೋಹ- ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರಚ್ಛಾದಕಮಮಕಾರಾಹಙ್ಕಾರೋತ್ಪಾದನಸಮರ್ಥಮೋಹಾದಿವಿರಹಿತತ್ವಾದ್ಯತಃ ತಮ್ಹಾ ಸಾ ಖಾಯಗ ತ್ತಿ ಮದಾ ತಸ್ಮಾತ್ ಸಾ ಯದ್ಯಪ್ಯೌದಯಿಕೀ ತಥಾಪಿ ನಿರ್ವಿಕಾರಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವಸ್ಯ ವಿಕ್ರಿಯಾಮಕುರ್ವತೀ ಸತೀ ಕ್ಷಾಯಿಕೀತಿ ಮತಾ . ಅತ್ರಾಹ ಶಿಷ್ಯಃ ---‘ಔದಯಿಕಾ ಭಾವಾಃ ಬನ್ಧಕಾರಣಮ್’ ಇತ್ಯಾಗಮವಚನಂ ತರ್ಹಿ ವೃಥಾ ಭವತಿ . ಪರಿಹಾರಮಾಹ --ಔದಯಿಕಾ ಭಾವಾ ಬನ್ಧಕಾರಣಂ ಭವನ್ತಿ, ಪರಂ ಕಿಂತು ಮೋಹೋದಯಸಹಿತಾಃ . ದ್ರವ್ಯಮೋಹೋದಯೇಽಪಿ ಸತಿ ಯದಿ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಭಾವನಾಬಲೇನ ಭಾವಮೋಹೇನ ನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ಬಂಧೋ ನ ಭವತಿ . ಯದಿ ಪುನಃ ಕರ್ಮೋದಯಮಾತ್ರೇಣ ಬನ್ಧೋ ಭವತಿ ತರ್ಹಿ ಸಂಸಾರಿಣಾಂ ಸರ್ವದೈವ ಕರ್ಮೋದಯಸ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್ ಸರ್ವದೈವ ಬನ್ಧ ಏವ, ನ ಮೋಕ್ಷ ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೪೫.. ಅಥ ಯಥಾರ್ಹತಾಂ ಶುಭಾಶುಭಪರಿಣಾಮವಿಕಾರೋ ನಾಸ್ತಿ ತಥೈಕಾನ್ತೇನ ಸಂಸಾರಿಣಾಮಪಿ ನಾಸ್ತೀತಿ ಸಾಂಖ್ಯಮತಾನುಸಾರಿಶಿಷ್ಯೇಣ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷೇ ( – ಪುಣ್ಯಕೇ) ಉದಯಕೇ ಪ್ರಭಾವಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಔದಯಿಕೀ ಹೀ ಹೈ . ಕಿನ್ತು ಐಸೀ (ಪುಣ್ಯಕೇ ಉದಯಸೇ ಹೋನೇವಾಲೀ) ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವಹ ಸದಾ ಔದಯಿಕೀ ಕ್ರಿಯಾ ಮಹಾಮೋಹರಾಜಾಕೀ ಸಮಸ್ತ ಸೇನಾಕೇ ಸರ್ವಥಾ ಕ್ಷಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷರೂಪೀ ೧ಉಪರಂಜಕೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಚೈತನ್ಯಕೇ ವಿಕಾರಕಾ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೋತೀ ಇಸಲಿಯೇ ಕಾರ್ಯಭೂತ ಬನ್ಧಕೀ ಅಕಾರಣಭೂತತಾಸೇ ಔರ ಕಾರ್ಯಭೂತ ಮೋಕ್ಷಕೀ ಕಾರಣಭೂತತಾಸೇ ಕ್ಷಾಯಿಕೀ ಹೀ ಕ್ಯೋಂ ನ ಮಾನನೀ ಚಾಹಿಯೇ ? (ಅವಶ್ಯ ಮಾನನೀ ಚಾಹಿಯೇ) ಔರ ಜಬ ಕ್ಷಾಯಿಕೀ ಹೀ ಮಾನೇ ತಬ ಕರ್ಮವಿಪಾಕ (-ಕರ್ಮೋದಯ) ಭೀ ಉನಕೇ (ಅರಹನ್ತೋಂಕೇ) ಸ್ವಭಾವವಿಘಾತಕಾ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೋತಾ (ಐಸೈ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ) .

ಭಾವಾರ್ಥ : — ಅರಹನ್ತಭಗವಾನಕೇ ಜೋ ದಿವ್ಯಧ್ವನಿ, ವಿಹಾರ ಆದಿ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಹೈಂ ವೇ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ಪ್ರದೇಶಪರಿಸ್ಪಂದಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಪೂರ್ವಬದ್ಧ ಕರ್ಮೋದಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ಔದಯಿಕೀ ಹೈಂ . ವೇ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಅರಹನ್ತಭಗವಾನಕೇ ಚೈತನ್ಯವಿಕಾರರೂಪ ಭಾವಕರ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಕರತೀಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ (ಉನಕೇ) ನಿರ್ಮೋಹ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹರೂಪ ವಿಕಾರಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಮೋಹನೀಯಕರ್ಮಕಾ ಕ್ಷಯ ಹೋ ಚುಕಾ ಹೈ . ಔರ ವೇ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಉನ್ಹೇಂ, ರಾಗದ್ವೇಷಮೋಹಕಾ ಅಭಾವ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ನವೀನ ಬನ್ಧಮೇಂ ಕಾರಣರೂಪ ನಹೀಂ ಹೋತೀಂ, ಪರನ್ತು ವೇ ಪೂರ್ವಕರ್ಮೋಂಕೇ ಕ್ಷಯಮೇಂ ಕಾರಣರೂಪ ಹೈಂ ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜಿನ ಕರ್ಮೋಂಕೇ ಉದಯಸೇ ವೇ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಹೋತೀ ಹೈಂ ವೇ ಕರ್ಮ ಅಪನಾ ರಸ ದೇಕರ ಖಿರ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಮೋಹನೀಯಕರ್ಮಕೇ ಕ್ಷಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಕರ್ಮೋಂಕೇ ಕ್ಷಯಮೇಂ ಕಾರಣಭೂತ ಹೋನೇಸೇ ಅರಹಂತಭಗವಾನಕೀ ವಹ ಔದಯಿಕೀ ಕ್ರಿಯಾ ಕ್ಷಾಯಿಕೀ ಕಹಲಾತೀ ಹೈ ..೪೫..

೭೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-

೧. ಉಪರಂಜಕೋಂ = ಉಪರಾಗ -ಮಲಿನತಾ ಕರನೇವಾಲೇ (ವಿಕಾರೀಭಾವ) .