ಇಹ ಕಿಲೈಕಮಾಕಾಶದ್ರವ್ಯಮೇಕಂ ಧರ್ಮದ್ರವ್ಯಮೇಕಮಧರ್ಮದ್ರವ್ಯಮಸಂಖ್ಯೇಯಾನಿ ಕಾಲದ್ರವ್ಯಾಣ್ಯನನ್ತಾನಿ ಜೀವದ್ರವ್ಯಾಣಿ . ತತೋಽಪ್ಯನನ್ತಗುಣಾನಿ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಾಣಿ . ತಥೈಷಾಮೇವ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮತೀತಾನಾಗತಾನುಭೂಯ- ಮಾನಭೇದಭಿನ್ನನಿರವಧಿವೃತ್ತಿಪ್ರವಾಹಪರಿಪಾತಿನೋಽನನ್ತಾಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ . ಏವಮೇತತ್ಸಮಸ್ತಮಪಿ ಸಮುದಿತಂ ಜ್ಞೇಯಮ್ . ಇಹೈವೈಕಂ ಕಿಂಚಿಜ್ಜೀವದ್ರವ್ಯಂ ಜ್ಞಾತೃ . ಅಥ ಯಥಾ ಸಮಸ್ತಂ ದಾಹ್ಯಂ ದಹನ್ ದಹನಃ ಸಮಸ್ತದಾಹ್ಯಹೇತುಕ- ಸಮಸ್ತದಾಹ್ಯಾಕಾರಪರ್ಯಾಯಪರಿಣತಸಕಲೈಕದಹನಾಕಾರಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಣಮತಿ, ತಥಾ ಸಮಸ್ತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಜಾನನ್ ಜ್ಞಾತಾ ಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಹೇತುಕಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಾಕಾರಪರ್ಯಾಯಪರಿಣತಸಕಲೈಕಜ್ಞಾನಾಕಾರಂ ಚೇತನತ್ವಾತ್ ಸ್ವಾನುಭವ- ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಣಮತಿ . ಏವಂ ಕಿಲ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಃ . ಯಸ್ತು ಸಮಸ್ತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಸ ಸಮಸ್ತಂ ಭಣಿತಮ್ . ಅಭೇದನಯೇನ ತದೇವ ಸರ್ವಜ್ಞಸ್ವರೂಪಂ ತದೇವೋಪಾದೇಯಭೂತಾನನ್ತಸುಖಾದ್ಯನನ್ತಗುಣಾನಾಮಾಧಾರಭೂತಂ ಸರ್ವ- ಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯರೂಪೇಣ ಭಾವನೀಯಮ್ ಇತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ..೪೭.. ಅಥ ಯಃ ಸರ್ವಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಸ ಏಕಮಪಿ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ವಿಚಾರಯತಿ — ಜೋ ಣ ವಿಜಾಣದಿ ಯಃ ಕರ್ತಾ ನೈವ ಜಾನಾತಿ . ಕಥಮ್ . ಜುಗವಂ ಯುಗಪದೇಕಕ್ಷಣೇ . ಕಾನ್ . ಅತ್ಥೇ ಅರ್ಥಾನ್ . ಕಥಂಭೂತಾನ್ . ತಿಕ್ಕಾಲಿಗೇ ತ್ರಿಕಾಲಪರ್ಯಾಯಪರಿಣತಾನ್ . ಪುನರಪಿ ಕಥಂಭೂತಾನ್ . ತಿಹುವಣತ್ಥೇ ತ್ರಿಭುವನಸ್ಥಾನ್ . ಣಾದುಂ ತಸ್ಸ ಣ ಸಕ್ಕಂ ತಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸಮ್ಬನ್ಧಿ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞಾತುಂ ಸಮರ್ಥಂ ನ ಭವತಿ . ಕಿಮ್ . ದವ್ವಂ ವಿಜಾನಾತಿ ] ನಹೀಂ ಜಾನತಾ, [ತಸ್ಯ ] ಉಸೇ [ಸಪರ್ಯಯಂ ] ಪರ್ಯಾಯ ಸಹಿತ [ಏಕಂ ದ್ರವ್ಯಂ ವಾ ] ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ [ಜ್ಞಾತುಂ ನ ಶಕ್ಯಂ ] ಜಾನನಾ ಶಕ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ ..೪೮..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ ಏಕ ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯ, ಏಕ ಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಏಕ ಅಧರ್ಮದ್ರವ್ಯ, ಅಸಂಖ್ಯ ಕಾಲದ್ರವ್ಯ ಔರ ಅನನ್ತ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಉನಸೇ ಭೀ ಅನನ್ತಗುನೇ ಪುದ್ಗಲ ದ್ರವ್ಯ ಹೈಂ, ಔರ ಉನ್ಹೀಂಕೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕಕೇ ಅತೀತ, ಅನಾಗತ ಔರ ವರ್ತಮಾನ ಐಸೇ (ತೀನ) ಪ್ರಕಾರೋಂಸೇ ಭೇದವಾಲೀ ೧ನಿರವಧಿ ೨ವೃತ್ತಿಪ್ರವಾಹಕೇ ಭೀತರ ಪಡನೇವಾಲೀ (-ಸಮಾ ಜಾನೇವಾಲೀ) ಅನನ್ತ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಸಮಸ್ತ (ದ್ರವ್ಯೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ) ಸಮುದಾಯ ಜ್ಞೇಯ ಹೈ . ಉಸೀಮೇಂ ಏಕ ಕೋಈ ಭೀ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ಜ್ಞಾತಾ ಹೈ . ಅಬ ಯಹಾಂ, ಜೈಸೇ ಸಮಸ್ತ ದಾಹ್ಯಕೋ ದಹಕತೀ ಹುಈ ಅಗ್ನಿ ಸಮಸ್ತ -ದಾಹ್ಯಹೇತುಕ (-ಸಮಸ್ತ ದಾಹ್ಯ ಜಿಸಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸಾ) ಸಮಸ್ತ ದಾಹ್ಯಾಕಾರಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಸಕಲ ಏಕ ೩ದಹನ ಜಿಸಕಾ ಆಕಾರ (ಸ್ವರೂಪ) ಹೈ ಐಸೇ ಅಪನೇ ರೂಪಮೇಂ (-ಅಗ್ನಿರೂಪಮೇಂ ) ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೀ ಹೈ, ವೈಸೇ ಹೀ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯೋಕೋ ಜಾನತಾ ಹುಆ ಜ್ಞಾತಾ (-ಆತ್ಮಾ) ಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಹೇತುಕ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ೪ಸಕಲ ಏಕ ಜ್ಞಾನ ಜಿಸಕಾ ಆಕಾರ (ಸ್ವರೂಪ) ಹೈ ಐಸೇ ನಿಜರೂಪಸೇ — ಜೋ ಚೇತನತಾಕೇ ಕಾರಣ ಸ್ವಾನುಭವಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಹೈ ಉಸ -ರೂಪ — ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . ಕಿನ್ತು ಜೋ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞೇಯಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ ವಹ (ಆತ್ಮಾ), ಜೈಸೇ ಸಮಸ್ತ ದಾಹ್ಯಕೋ ನ ದಹತೀ ಹುಈ ಅಗ್ನಿ ಸಮಸ್ತದಾಹ್ಯಹೇತುಕ
೧. ನಿರವಧಿ = ಅವಧಿ – ಹದ – ಮರ್ಯಾದಾ ಅನ್ತರಹಿತ .
೨. ವೃತ್ತಿ = ವರ್ತನ ಕರನಾ; ಉತ್ಪಾದ – ವ್ಯಯ – ಧ್ರೌವ್ಯ; ಅಸ್ತಿತ್ವ, ಪರಿಣತಿ .
೩. ದಹನ = ಜಲಾನಾ, ದಹನಾ .
೪. ಸಕಲ = ಸಾರಾ; ಪರಿಪೂರ್ಣ .