ಆತ್ಮಾ ಹಿ ತಾವತ್ಸ್ವಯಂ ಜ್ಞಾನಮಯತ್ವೇ ಸತಿ ಜ್ಞಾತೃತ್ವಾತ್ ಜ್ಞಾನಮೇವ . ಜ್ಞಾನಂ ತು ಪ್ರತ್ಯಾತ್ಮವರ್ತಿ ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯಂ ಮಹಾಸಾಮಾನ್ಯಮ್ . ತತ್ತು ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯಾನನ್ತವಿಶೇಷವ್ಯಾಪಿ . ತೇ ಚ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ- ಸಕಲಾಖಣ್ಡೈಕಕೇವಲಜ್ಞಾನರೂಪಮಾತ್ಮಾನಮಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ . ತತ ಏತತ್ಸ್ಥಿತಂ ಯಃ ಸರ್ವಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಸ ಆತ್ಮಾನಮಪಿ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ..೪೮.. ಅಥೈಕಮಜಾನನ್ ಸರ್ವಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ನಿಶ್ಚಿನೋತಿ --ದವ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಅಣಂತಪಜ್ಜಯಂ ಅನನ್ತಪರ್ಯಾಯಂ ಏಗಂ ಏಕಂ ಅಣಂತಾಣಿ ದವ್ವಜಾದೀಣಿ ಅನನ್ತಾನಿ ದ್ರವ್ಯಜಾತೀನಿ ಜೋ ಣ ವಿಜಾಣದಿ ಯೋ ನ ವಿಜಾನಾತಿ
ಅಬ, ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಏಕಕೋ ನ ಜಾನನೇವಾಲಾ ಸಬಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಅನನ್ತಪರ್ಯಾಯಂ ] ಅನನ್ತ ಪರ್ಯಾಯವಾಲೇ [ಏಕಂ ದ್ರವ್ಯಂ ] ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕೋ (-ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಕೋ) [ಅನನ್ತಾನಿ ದ್ರವ್ಯಜಾತಾನಿ ] ತಥಾ ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯಸಮೂಹಕೋ [ಯುಗಪದ್ ] ಏಕ ಹೀ ಸಾಥ [ನ ವಿಜಾನಾತಿ ] ನಹೀಂ ಜಾನತಾ [ಸಃ ] ತೋ ವಹ ಪುರುಷ [ಸರ್ವಾಣಿ ] ಸಬ ಕೋ (-ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯಸಮೂಹಕೋ) [ಕಥಂ ಜಾನಾತಿ ] ಕೈಸೇ ಜಾನ ಸಕೇಗಾ ? (ಅರ್ಥಾತ್ ಜೋ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನತಾ ಹೋ ವಹ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯಸಮೂಹಕೋ ನಹೀಂ ಜಾನ ಸಕತಾ) ..೪೯..
ಪ್ರಕಾರಾನ್ತರಸೇ ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ] ಯದಿ [ಅನನ್ತಪರ್ಯಾಯಂ ] ಅನನ್ತ ಪರ್ಯಾಯವಾಲೇ [ಏಕಂ ದ್ರವ್ಯಂ ] ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕೋ (-ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಕೋ) [ನ ವಿಜಾನಾತಿ ] ನಹೀಂ ಜಾನತಾ [ಸಃ ] ತೋ ವಹ ಪುರುಷ [ಯುಗಪದ್ ] ಏಕ ಹೀ ಸಾಥ [ಸರ್ವಾಣಿ ಅನನ್ತಾನಿ ದ್ರವ್ಯಜಾತಾನಿ ] ಸರ್ವ ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯ -ಸಮೂಹಕೋ [ಕಥಂ ಜಾನಾತಿ ] ಕೈಸೇ ಜಾನ ಸಕೇಗಾ ?
ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸ್ವಯಂ ಜ್ಞಾನಮಯ ಹೋನೇಸೇ ಜ್ಞಾತೃತ್ವಕೇ ಕಾರಣ ಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೈ; ಔರ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ವರ್ತತಾ (-ರಹತಾ) ಹುಆ ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯ ಮಹಾಸಾಮಾನ್ಯ ಹೈ . ವಹ ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯ ಮಹಾಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯ ಅನನ್ತ ವಿಶೇಷೋಂಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋನೇವಾಲಾ ಹೈ; ಔರ ಉನ ವಿಶೇಷೋಂಕೇ (-ಭೇದೋಂಕೇ) ನಿಮಿತ್ತ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈಂ . ಅಬ ಜೋ ಪುರುಷ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಜಿನಕೇ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈಂ ಐಸೇ
ಜೋ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಅನಂತಪರ್ಯಯ ತೇಮ ದ್ರವ್ಯ ಅನಂತನೇ ಯುಗಪದ ನ ಜಾಣೇ ಜೀವ, ತೋ ತೇ ಕೇಮ ಜಾಣೇ ಸರ್ವನೇ ? ೪೯.