ಸ್ವಪರವಿಕಲ್ಪಾನ್ತಃಪಾತಿ ಪ್ರೇಕ್ಷತ ಏವ . ತಸ್ಯ ಖಲ್ವಮೂರ್ತೇಷು ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾದಿಷು, ಮೂರ್ತೇಷ್ವಪ್ಯತೀನ್ದ್ರಿಯೇಷು ಪರಮಾಣ್ವಾದಿಷು, ದ್ರವ್ಯಪ್ರಚ್ಛನ್ನೇಷು ಕಾಲಾದಿಷು, ಕ್ಷೇತ್ರಪ್ರಚ್ಛನ್ನೇಷ್ವಲೋಕಾಕಾಶಪ್ರದೇಶಾದಿಷು, ಕಾಲಪ್ರಚ್ಛನ್ನೇಷ್ವ- ಸಾಂಪ್ರತಿಕಪರ್ಯಾಯೇಷು, ಭಾವಪ್ರಚ್ಛನ್ನೇಷು ಸ್ಥೂಲಪರ್ಯಾಯಾನ್ತರ್ಲೀನಸೂಕ್ಷ್ಮಪರ್ಯಾಯೇಷು ಸರ್ವೇಷ್ವಪಿ ಸ್ವಪರವ್ಯವಸ್ಥಾ- ವ್ಯವಸ್ಥಿತೇಷ್ವಸ್ತಿ ದ್ರಷ್ಟೃತ್ವಂ, ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಾತ್ . ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಹಿ ಜ್ಞಾನಮುದ್ಭಿನ್ನಾನನ್ತಶುದ್ಧಿಸನ್ನಿಧಾನಮನಾದಿ- ಸಿದ್ಧಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯಸಂಬನ್ಧಮೇಕಮೇವಾಕ್ಷನಾಮಾನಮಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತಿ ನಿಯತಮಿತರಾಂ ಸಾಮಗ್ರೀಮಮೃಗಯಮಾಣ- ಮನನ್ತಶಕ್ತಿಸದ್ಭಾವತೋಽನನ್ತತಾಮುಪಗತಂ ದಹನಸ್ಯೇವ ದಾಹ್ಯಾಕಾರಾಣಾಂ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರಾಣಾಮನ- ರ್ಭೂತಾಃ ಪ್ರತಿಸಮಯಪ್ರವರ್ತಮಾನಷಟ್ಪ್ರಕಾರಪ್ರವೃದ್ಧಿಹಾನಿರೂಪಾ ಅರ್ಥಪರ್ಯಾಯಾ ಭಾವಪ್ರಚ್ಛನ್ನಾ ಭಣ್ಯನ್ತೇ . ಸಯಲಂ ತತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಸಮಸ್ತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ದ್ವಿಧಾ ಭವತಿ . ಕಥಮಿತಿ ಚೇತ್ . ಸಗಂ ಚ ಇದರಂ ಕಿಮಪಿ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸ್ವದ್ರವ್ಯಗತಂ ಇತರತ್ಪರದ್ರವ್ಯಗತಂ ಚ . ತದುಭಯಂ ಯತಃ ಕಾರಣಾಜ್ಜಾನಾತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ ತಂ ಣಾಣಂ ತತ್ಪೂರ್ವೋಕ್ತಜ್ಞಾನಂ ಹವದಿ ಭವತಿ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮಿತಿ . ಅತ್ರಾಹಂ ಶಿಷ್ಯಃ — ಜ್ಞಾನಪ್ರಪಞ್ಚಾಧಿಕಾರಃ ಪೂರ್ವಮೇವ ಗತಃ, ಅಸ್ಮಿನ್ ಸುಖಪ್ರಪಞ್ಚಾಧಿಕಾರೇ ಸುಖಮೇವ ಕಥನೀಯಮಿತಿ . ಪರಿಹಾರಮಾಹ — ಯದತೀನ್ದ್ರಿಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ಪೂರ್ವಂ ಭಣಿತಂ ತದೇವಾಭೇದನಯೇನ ಸುಖಂ ಭವತೀತಿ ಜ್ಞಾಪನಾರ್ಥಂ, ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾ ತತ್ರ ಹೇಯೋಪಾದೇಯಚಿನ್ತಾ ನಾಸ್ತೀತಿ ಜ್ಞಾಪನಾರ್ಥಂ ವಾ . ಏವಮತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನಮುಪಾದೇಯಮಿತಿ ಹೈ . ಅಮೂರ್ತ ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ, ಅಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ ಇತ್ಯಾದಿ, ಮೂರ್ತ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಂ ಭೀ ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ ಪರಮಾಣು ಇತ್ಯಾದಿ, ತಥಾ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಕಾಲ ಇತ್ಯಾದಿ (-ದ್ರವ್ಯ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಗುಪ್ತ ಐಸೇ ಜೋ ಕಾಲ ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ ವಗೈರಹ), ಕ್ಷೇತ್ರಮೇಂ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಅಲೋಕಾಕಾಶಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಇತ್ಯಾದಿ, ಕಾಲಮೇಂ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ೧ಅಸಾಮ್ಪ್ರತಿಕ (ಅತೀತ -ಅನಾಗತ) ಪರ್ಯಾಯೇಂ ತಥಾ ಭಾವ -ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಸ್ಥೂಲ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ೨ಅನ್ತರ್ಲೀನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ, ಉನ ಸಬಕಾ — ಜೋ ಕಿ ಸ್ವ ಔರ ಪರಕೇ ಭೇದಸೇ ವಿಭಕ್ತ ಹೈಂ ಉನಕಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಉಸ ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ ಜ್ಞಾನಕೇ ದೃಷ್ಟಾಪನ ಹೈ; (ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ ಸಬಕೋ ವಹ ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ ಜ್ಞಾನ ದೇಖತಾ ಹೈ) ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ (ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ ಜ್ಞಾನ) ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಹೈ . ಜಿಸೇ ಅನನ್ತ ಶುದ್ಧಿಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಪ್ರಗಟ ಹುಆ ಹೈ, ಐಸೇ ಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯಕೇ ಸಾಥ ಅನಾದಿಸಿದ್ಧ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲೇ ಏಕ ಹೀ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಸೀಧಾ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕರತಾ ಹೈ), ಜೋ (ಇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಕ) ಅನ್ಯ ಸಾಮಗ್ರೀಕೋ ನಹೀಂ ಢೂಂಢತಾ ಔರ ಜೋ ಅನನ್ತಶಕ್ತಿಕೇ ಸದ್ಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ತತಾಕೋ (-ಬೇಹದತಾಕೋ) ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೈ, ಐಸೇ ಉಸ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾನಕೋ — ಜೈಸೇ ದಾಹ್ಯಾಕಾರ ದಹನಕಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ ನಹೀಂ ಕರತೇ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞೇಯಾಕಾರ ಜ್ಞಾನಕಾ ೪ಅತಿಕ್ರಮ (ಉಲ್ಲಂಘನ) ನ ಕರನೇಸೇ — ಯಥೋಕ್ತ ಪ್ರಭಾವಕಾ ಅನುಭವ ಕರತೇ ಹುಏ (-ಉಪರ್ಯುಕ್ತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನತೇ ಹುಏ) ಕೌನ ರೋಕ
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ ಅಕ್ಷ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ .)
೯೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೩‘ಅಕ್ಷ’ ನಾಮಕ ಆತ್ಮಾಕೇ ಪ್ರತಿ ಜೋ ನಿಯತ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಜೋ ಜ್ಞಾನ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಲಗಾ ಹುಆ ಹೈ —
೧. ಅಸಾಂಪ್ರತಿಕ = ಅತಾತ್ಕಾಲಿಕ ; ವರ್ತಮಾನಕಾಲೀನ ನಹಿ ಐಸಾ; ಅತೀತ – ಅನಾಗತ.
೨. ಅನ್ತರ್ಲೀನ = ಅನ್ದರ ಲೀನ ಹುಏ; ಅನ್ತರ್ಮಗ್ನ .
೩. ಅಕ್ಷ = ಆತ್ಮಾಕಾ ನಾಮ ‘ಅಕ್ಷ’ ಭೀ ಹೈ . (ಇನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನ ಅಕ್ಷ = ಅರ್ಥಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜಾನತಾ ಹೈ; ಅತೀನ್ದ್ರಿಯ
೪. ಜ್ಞೇಯಾಕಾರ ಜ್ಞಾನಕೋ ಪಾರ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕತೇ — ಜ್ಞಾನಕೀ ಹದ ಬಾಹರ ಜಾ ನಹೀಂ ಸಕತೇ, ಜ್ಞಾನಮೇಂ ಜಾನ ಹೀ ಲೇತೇ ಹೈ .