ಅಥ ಕೇವಲಸ್ಯಾಪಿ ಪರಿಣಾಮದ್ವಾರೇಣ ಖೇದಸ್ಯ ಸಂಭವಾದೈಕಾನ್ತಿಕಸುಖತ್ವಂ ನಾಸ್ತೀತಿ ಪ್ರತ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಅತ್ರ ಕೋ ಹಿ ನಾಮ ಖೇದಃ, ಕಶ್ಚ ಪರಿಣಾಮಃ ಕಶ್ಚ ಕೇವಲಸುಖಯೋರ್ವ್ಯತಿರೇಕಃ, ಯತಃ ಕೇವಲಸ್ಯೈಕಾನ್ತಿಕ ಸುಖತ್ವಂ ನ ಸ್ಯಾತ್ . ಖೇದಸ್ಯಾಯತನಾನಿ ಘಾತಿಕರ್ಮಾಣಿ, ನ ನಾಮ ಕೇವಲಂ ಪರಿಣಾಮ- ಸತ್, ಸರ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಾಧಾರತ್ವೇನೋತ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ಸಮಸ್ತಂ ಸರ್ವಜ್ಞಾನಾವಿಭಾಗಪರಿಚ್ಛೇದಪರಿಪೂರ್ಣಂ ಸತ್, ಸಮಸ್ತಾವರಣ- ಕ್ಷಯೇನೋತ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ಸಮಸ್ತಜ್ಞೇಯಪದಾರ್ಥಗ್ರಾಹಕತ್ವೇನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಸತ್, ಸಂಶಯವಿಮೋಹವಿಭ್ರಮರಹಿತತ್ವೇನ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥ- ಪರಿಚ್ಛಿತ್ತಿವಿಷಯೇಽತ್ಯನ್ತವಿಶದತ್ವಾದ್ವಿಮಲಂ ಸತ್, ಕ್ರಮಕರಣವ್ಯವಧಾನಜನಿತಖೇದಾಭಾವಾದವಗ್ರಹಾದಿರಹಿತಂ ಚ ಸತ್, ಯದೇವಂ ಪಞ್ಚವಿಶೇಷಣವಿಶಿಷ್ಟಂ ಕ್ಷಾಯಿಕಜ್ಞಾನಂ ತದನಾಕುಲತ್ವಲಕ್ಷಣಪರಮಾನನ್ದೈಕರೂಪಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖಾತ್ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣ- ಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭೇದೇಽಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನಾಭಿನ್ನತ್ವಾತ್ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕಸುಖಂ ಭಣ್ಯತೇ – ಇತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೫೯.. ಅಥಾನನ್ತಪದಾರ್ಥ- ಪರಿಚ್ಛೇದನಾತ್ಕೇವಲಜ್ಞಾನೇಽಪಿ ಖೇದೋಽಸ್ತೀತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷೇ ಸತಿ ಪರಿಹಾರಮಾಹ – ಜಂ ಕೇವಲಂ ತಿ ಣಾಣಂ ತಂ ಸೋಕ್ಖಂ
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಕ್ಷಾಯಿಕಜ್ಞಾನ -ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಏಕಾನ್ತ ಸುಖಸ್ವರೂಪ ಹೈಂ ..೫೯..
ಅಬ, ಐಸೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕಾ ಖಂಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ ಕಿ ‘ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೋ ಭೀ ಪರಿಣಾಮಕೇ ದ್ವಾರಾ ೧ಖೇದಕಾ ಸಮ್ಭವ ಹೋನೇಸೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಐಕಾನ್ತಿಕ ಸುಖ ನಹೀಂ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯತ್ ] ಜೋ [ಕೇವಲಂ ಇತಿ ಜ್ಞಾನಂ ] ‘ಕೇವಲ’ ನಾಮಕಾ ಜ್ಞಾನ ಹೈ [ತತ್ ಸೌಖ್ಯಂ ] ವಹ ಸುಖ ಹೈ [ಪರಿಣಾಮಃ ಚ ] ಪರಿಣಾಮ ಭೀ [ಸಃ ಚ ಏವ ] ವಹೀ ಹೈ [ತಸ್ಯ ಖೇದಃ ನ ಭಣಿತಃ ] ಉಸೇ ಖೇದ ನಹೀಂ ಕಹಾ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಮೇಂ ಸರ್ವಜ್ಞದೇವನೇ ಖೇದ ನಹೀಂ ಕಹಾ) [ಯಸ್ಮಾತ್ ] ಕ್ಯೋಂಕಿ [ಘಾತೀನಿ ] ಘಾತಿಕರ್ಮ [ಕ್ಷಯಂ ಜಾತಾನಿ ] ಕ್ಷಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹುಏ ಹೈಂ ..೬೦..
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ (ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ), ಖೇದ ಕ್ಯಾ, (೨) ಪರಿಣಾಮ ಕ್ಯಾ ತಥಾ (೩) ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಔರ ಸುಖಕಾ ವ್ಯತಿರೇಕ (-ಭೇದ) ಕ್ಯಾ, ಕಿ ಜಿಸಸೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕೋ ಐಕಾನ್ತಿಕ ಸುಖತ್ವ ನ ಹೋ ?
ಭಾಖ್ಯೋ ನ ತೇಮಾಂ ಖೇದ ಜೇಥೀ ಘಾತಿಕರ್ಮ ವಿನಷ್ಟ ಛೇ. ೬೦.
೧೦೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧. ಖೇದ = ಥಕಾವಟ; ಸಂತಾಪ; ದುಃಖ