ಏವಮಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಮೀಲಿತಸ್ಯ, ಮೋಹೇನ ವಾ ರಾಗೇಣ ವಾ ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ಪರಿಣತಸ್ಯ, ತೃಣಪಟಲಾವಚ್ಛನ್ನಗರ್ತಸಂಗತಸ್ಯ ಕರೇಣುಕುಟ್ಟನೀಗಾತ್ರಾಸಕ್ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿದ್ವಿರದದರ್ಶನೋದ್ಧತಪ್ರವಿಧಾವಿತಸ್ಯ ಚ ಸಿನ್ಧುರಸ್ಯೇವ, ಭವತಿ ನಾಮ ನಾನಾವಿಧೋ ಬನ್ಧಃ . ತತೋಽಮೀ ಅನಿಷ್ಟಕಾರ್ಯಕಾರಿಣೋ ಮುಮುಕ್ಷುಣಾ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾಃ ಸಮ್ಯಗ್ನಿರ್ಮೂಲಕಾಷಂ ಕಷಿತ್ವಾ ಕ್ಷಪಣೀಯಾಃ ..೮೪.. ಮೋಹೇಣ ವ ರಾಗೇಣ ವ ದೋಸೇಣ ವ ಪರಿಣದಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಸ್ಯ ಮೋಹಾದಿರಹಿತಪರಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪ- ಪರಿಣತಿಚ್ಯುತಸ್ಯ ಬಹಿರ್ಮುಖಜೀವಸ್ಯ ಜಾಯದಿ ವಿವಿಹೋ ಬಂಧೋ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣೋ ಭಾವಮೋಕ್ಷಸ್ತದ್ಬಲೇನ ಜೀವ- ಪ್ರದೇಶಕರ್ಮಪ್ರದೇಶಾನಾಮತ್ಯನ್ತವಿಶ್ಲೇಷೋ ದ್ರವ್ಯಮೋಕ್ಷಃ, ಇತ್ಥಂಭೂತದ್ರವ್ಯಭಾವಮೋಕ್ಷಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯಭೂತಸ್ವಾ- ಭಾವಿಕಸುಖವಿಪರೀತಸ್ಯ ನಾರಕಾದಿದುಃಖಸ್ಯ ಕಾರಣಭೂತೋ ವಿವಿಧಬನ್ಧೋ ಜಾಯತೇ . ತಮ್ಹಾ ತೇ ಸಂಖವಇದವ್ವಾ ಯತೋ
ಅಬ, ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಕಾ ಕಾರಣ ಕಹಕರ ಉಸಕಾ (-ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕಾ) ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೋ ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮೋಹೇನ ವಾ ] ಮೋಹರೂಪ [ರಾಗೇಣ ವಾ ] ರಾಗರೂಪ [ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ] ಅಥವಾ ದ್ವೇಷರೂಪ [ಪರಿಣತಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ] ಪರಿಣಮಿತ ಜೀವಕೇ [ವಿವಿಧಃ ಬಂಧಃ ] ವಿವಿಧ ಬಂಧ [ಜಾಯತೇ ] ಹೋತಾ ಹೈ; [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ [ತೇ ] ವೇ (ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷ) [ಸಂಕ್ಷಪಯಿತವ್ಯಾಃ ] ಸಮ್ಪೂರ್ಣತಯಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ ..೮೪..
ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ತತ್ತ್ವ -ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ (-ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಕೇ ಅಜ್ಞಾನ) ಸೇ ಬಂದ ಹುಏ, ಮೋಹ- ರೂಪ -ರಾಗರೂಪ ಯಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಇಸ ಜೀವಕೋ — ಘಾಸಕೇ ಢೇರಸೇ ಢಂಕೇ ಹುಏ ಖಡ್ಡೇಕಾ ಸಂಗ ಕರನೇವಾಲೇ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ, ಹಥಿನೀರೂಪೀ ಕುಟ್ಟನೀಕೇ ಶರೀರಮೇಂ ಆಸಕ್ತ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಔರ ವಿರೋಧೀ ಹಾಥೀಕೋ ದೇಖಕರ, ಉತ್ತೇಜಿತ ಹೋಕರ (ಉಸಕೀ ಓರ) ದೌಡತೇ ಹುಏ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ — ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಮುಮುಕ್ಷು ಜೀವಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲೇ ಇಸ ಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷಕಾ ಯಥಾವತ್
ರೇ ! ಮೋಹರೂಪ ವಾ ರಾಗರೂಪ ವಾ ದ್ವೇಷಪರಿಣತ ಜೀವನೇ ವಿಧವಿಧ ಥಾಯೇ ಬಂಧ, ತೇಥೀ ಸರ್ವ ತೇ ಕ್ಷಯಯೋಗ್ಯ ಛೇ . ೮೪.
೧೪೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-