ಅಥಾನಿಷ್ಟಕಾರ್ಯಕಾರಣತ್ವಮಭಿಧಾಯ ತ್ರಿಭೂಮಿಕಸ್ಯಾಪಿ ಮೋಹಸ್ಯ ಕ್ಷಯಮಾಸೂತ್ರಯತಿ —
ಮೋಹೇಣ ವ ರಾಗೇಣ ವ ದೋಸೇಣ ವ ಪರಿಣದಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ .
ಜಾಯದಿ ವಿವಿಹೋ ಬಂಧೋ ತಮ್ಹಾ ತೇ ಸಂಖವಇದವ್ವಾ ..೮೪..
ಮೋಹೇನ ವಾ ರಾಗೇಣ ವಾ ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ಪರಿಣತಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ .
ಜಾಯತೇ ವಿವಿಧೋ ಬನ್ಧಸ್ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ಸಂಕ್ಷಪಯಿತವ್ಯಾಃ ..೮೪..
ಏವಮಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಮೀಲಿತಸ್ಯ, ಮೋಹೇನ ವಾ ರಾಗೇಣ ವಾ ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ಪರಿಣತಸ್ಯ,
ತೃಣಪಟಲಾವಚ್ಛನ್ನಗರ್ತಸಂಗತಸ್ಯ ಕರೇಣುಕುಟ್ಟನೀಗಾತ್ರಾಸಕ್ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿದ್ವಿರದದರ್ಶನೋದ್ಧತಪ್ರವಿಧಾವಿತಸ್ಯ ಚ
ಸಿನ್ಧುರಸ್ಯೇವ, ಭವತಿ ನಾಮ ನಾನಾವಿಧೋ ಬನ್ಧಃ . ತತೋಽಮೀ ಅನಿಷ್ಟಕಾರ್ಯಕಾರಿಣೋ ಮುಮುಕ್ಷುಣಾ
ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಾಃ ಸಮ್ಯಗ್ನಿರ್ಮೂಲಕಾಷಂ ಕಷಿತ್ವಾ ಕ್ಷಪಣೀಯಾಃ ..೮೪..
೧೪೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
ಅಬ, ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಕಾ ಕಾರಣ ಕಹಕರ ಉಸಕಾ (-ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕೇ
ಮೋಹಕಾ) ಕ್ಷಯ ಕರನೇಕೋ ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಮೋಹೇನ ವಾ ] ಮೋಹರೂಪ [ರಾಗೇಣ ವಾ ] ರಾಗರೂಪ [ದ್ವೇಷೇಣ ವಾ ] ಅಥವಾ
ದ್ವೇಷರೂಪ [ಪರಿಣತಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ] ಪರಿಣಮಿತ ಜೀವಕೇ [ವಿವಿಧಃ ಬಂಧಃ ] ವಿವಿಧ ಬಂಧ [ಜಾಯತೇ ] ಹೋತಾ
ಹೈ; [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ [ತೇ ] ವೇ (ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷ) [ಸಂಕ್ಷಪಯಿತವ್ಯಾಃ ] ಸಮ್ಪೂರ್ಣತಯಾ ಕ್ಷಯ ಕರನೇ
ಯೋಗ್ಯ ಹೈಂ ..೮೪..
ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ತತ್ತ್ವ -ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ (-ವಸ್ತುಸ್ವರೂಪಕೇ ಅಜ್ಞಾನ) ಸೇ ಬಂದ ಹುಏ, ಮೋಹ-
ರೂಪ -ರಾಗರೂಪ ಯಾ ದ್ವೇಷರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಇಸ ಜೀವಕೋ — ಘಾಸಕೇ ಢೇರಸೇ ಢಂಕೇ ಹುಏ ಖೇಕಾ ಸಂಗ
ಕರನೇವಾಲೇ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ, ಹಥಿನೀರೂಪೀ ಕುಟ್ಟನೀಕೇ ಶರೀರಮೇಂ ಆಸಕ್ತ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಔರ ವಿರೋಧೀ
ಹಾಥೀಕೋ ದೇಖಕರ, ಉತ್ತೇಜಿತ ಹೋಕರ (ಉಸಕೀ ಓರ) ದೌಡತೇ ಹುಏ ಹಾಥೀಕೀ ಭಾಂತಿ — ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಕಾ
ಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಮುಮುಕ್ಷು ಜೀವಕೋ ಅನಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲೇ ಇಸ ಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷಕಾ ಯಥಾವತ್
ಮೋಹೇಣ ವ ರಾಗೇಣ ವ ದೋಸೇಣ ವ ಪರಿಣದಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಸ್ಯ ಮೋಹಾದಿರಹಿತಪರಮಾತ್ಮಸ್ವರೂಪ-
ಪರಿಣತಿಚ್ಯುತಸ್ಯ ಬಹಿರ್ಮುಖಜೀವಸ್ಯ ಜಾಯದಿ ವಿವಿಹೋ ಬಂಧೋ ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗಲಕ್ಷಣೋ ಭಾವಮೋಕ್ಷಸ್ತದ್ಬಲೇನ ಜೀವ-
ಪ್ರದೇಶಕರ್ಮಪ್ರದೇಶಾನಾಮತ್ಯನ್ತವಿಶ್ಲೇಷೋ ದ್ರವ್ಯಮೋಕ್ಷಃ, ಇತ್ಥಂಭೂತದ್ರವ್ಯಭಾವಮೋಕ್ಷಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯಭೂತಸ್ವಾ-
ಭಾವಿಕಸುಖವಿಪರೀತಸ್ಯ ನಾರಕಾದಿದುಃಖಸ್ಯ ಕಾರಣಭೂತೋ ವಿವಿಧಬನ್ಧೋ ಜಾಯತೇ . ತಮ್ಹಾ ತೇ ಸಂಖವಇದವ್ವಾ ಯತೋ
ರೇ ! ಮೋಹರೂಪ ವಾ ರಾಗರೂಪ ವಾ ದ್ವೇಷಪರಿಣತ ಜೀವನೇ
ವಿಧವಿಧ ಥಾಯೇ ಬಂಧ, ತೇಥೀ ಸರ್ವ ತೇ ಕ್ಷಯಯೋಗ್ಯ ಛೇ . ೮೪.