ಅರ್ಥಾನಾಮಯಾಥಾತಥ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯಾ ತಿರ್ಯಗ್ಮನುಷ್ಯೇಷು ಪ್ರೇಕ್ಷಾರ್ಹೇಷ್ವಪಿ ಕಾರುಣ್ಯಬುದ್ಧಯಾ ಚ ಮೋಹಮಭೀಷ್ಟ-
ವಿಷಯಪ್ರಸಂಗೇನ ರಾಗಮನಭೀಷ್ಟವಿಷಯಾಪ್ರೀತ್ಯಾ ದ್ವೇಷಮಿತಿ ತ್ರಿಭಿಲಿಂಗೈರಧಿಗಮ್ಯ ಝಗಿತಿ ಸಂಭವನ್ನಾಪಿ
ತ್ರಿಭೂಮಿಕೋಽಪಿ ಮೋಹೋ ನಿಹನ್ತವ್ಯಃ ..೮೫..
ಅಥ ಮೋಹಕ್ಷಪಣೋಪಾಯಾನ್ತರಮಾಲೋಚಯತಿ —
ಜಿಣಸತ್ಥಾದೋ ಅಟ್ಠೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾದೀಹಿಂ ಬುಜ್ಝದೋ ಣಿಯಮಾ .
ಖೀಯದಿ ಮೋಹೋವಚಯೋ ತಮ್ಹಾ ಸತ್ಥಂ ಸಮಧಿದವ್ವಂ ..೮೬..
ಟೀಕಾ : — ೧ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಅಯಥಾತಥ್ಯರೂಪ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ಔರ ತಿರ್ಯಂಚ -ಮನುಷ್ಯ ೨ಪ್ರೇಕ್ಷಾಯೋಗ್ಯ
ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಕರುಣಾಬುದ್ಧಿಸೇ ಮೋಹಕೋ (ಜಾನಕರ), ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಆಸಕ್ತಿಸೇ ರಾಗಕೋ
ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಕೀ ಅಪ್ರೀತಿಸೇ ದ್ವೇಷಕೋ (ಜಾನಕರ) — ಇಸಪ್ರಕಾರ ತೀನ ಲಿಂಗೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ (ತೀನ
ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ) ಪಹಿಚಾನಕರ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೀ ತೀನೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಮೋಹ ನಷ್ಟ ಕರ ದೇನೇ ಯೋಗ್ಯ
ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಮೋಹಕೇ ತೀನ ಭೇದ ಹೈಂ — ದರ್ಶನಮೋಹ, ರಾಗ ಔರ ದ್ವೇಷ . ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಸೇ
ವಿಪರೀತ ಮಾನ್ಯತಾ ತಥಾ ತಿರ್ಯಂಚೋಂ ಔರ ಮನುಷ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರತಿ ತನ್ಮಯತಾಸೇ ಕರುಣಾಭಾವ ವೇ ದರ್ಶನಮೋಹಕೇ ಚಿಹ್ನ
ಹೈಂ, ಇಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರೀತಿ ರಾಗಕಾ ಚಿಹ್ನ ಹೈ ಔರ ಅನಿಷ್ಟ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಅಪ್ರೀತಿ ದ್ವೇಷಕಾ ಚಿಹ್ನ ಹೈ . ಇನ ಚಿಹ್ನ
ೋಂಸೇ ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಮೋಹಕೋ ಪಹಿಚಾನಕರ ಮುಮುಕ್ಷುಓಂಕೋ ಉಸೇ ತತ್ಕಾಲ ಹೀ ನಷ್ಟ ಕರ ದೇನಾ ಚಾಹಿಯೇ ..೮೫..
ಅಬ ಮೋಹಕ್ಷಯ ಕರನೇಕಾ ಉಪಾಯಾನ್ತರ (-ದೂಸರಾ ಉಪಾಯ) ವಿಚಾರತೇ ಹೈಂ : —
೧೪೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
ಯಥಾಸಂಭವಂ ತ ಏವ ವಿನಾಶಯಿತವ್ಯಾ ಇತ್ಯುಪದಿಶತಿ – ಅಟ್ಠೇ ಅಜಧಾಗಹಣಂ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾದಿಪದಾರ್ಥೇ ಯಥಾಸ್ವರೂಪಸ್ಥಿತೇಽಪಿ
ವಿಪರೀತಾಭಿನಿವೇಶರೂಪೇಣಾಯಥಾಗ್ರಹಣಂ ಕರುಣಾಭಾವೋ ಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮೋಪಲಬ್ಧಿಲಕ್ಷಣಪರಮೋಪೇಕ್ಷಾಸಂಯಮಾದ್ವಿಪರೀತಃ ಕರುಣಾ-
ಭಾವೋ ದಯಾಪರಿಣಾಮಶ್ಚ ಅಥವಾ ವ್ಯವಹಾರೇಣ ಕರುಣಾಯಾ ಅಭಾವಃ . ಕೇಷು ವಿಷಯೇಷು . ಮಣುವತಿರಿಏಸು ಮನುಷ್ಯ-
ತಿರ್ಯಗ್ಜೀವೇಷು ಇತಿ ದರ್ಶನಮೋಹಚಿಹ್ನಮ್ . ವಿಸಏಸು ಯ ಪ್ಪಸಂಗೋ ನಿರ್ವಿಷಯಸುಖಾಸ್ವಾದರಹಿತಬಹಿರಾತ್ಮಜೀವಾನಾಂ
ಮನೋಜ್ಞಾಮನೋಜ್ಞವಿಷಯೇಷು ಚ ಯೋಽಸೌ ಪ್ರಕರ್ಷೇಣ ಸಙ್ಗಃ ಸಂಸರ್ಗಸ್ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರೀತ್ಯಪ್ರೀತಿಲಿಙ್ಗಾಭ್ಯಾಂ ಚಾರಿತ್ರಮೋಹಸಂಜ್ಞೌ
೧. ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಅಯಥಾತಥ್ಯರೂಪ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ = ಪದಾರ್ಥ ಜೈಸೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಉನ್ಹೇಂ ವೈಸಾ ಸಮಝನಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ್ಹೇಂ ಅನ್ಯಥಾ ಸ್ವರೂಪಸೇ
ಅಂಗೀಕಾರ ಕರನಾ .
೨. ಪ್ರೇಕ್ಷಾಯೋಗ್ಯ = ಮಾತ್ರ ಪ್ರೇಕ್ಷಕಭಾವಸೇ -ದೃಷ್ಟಾಜ್ಞಾತಾರೂಪಸೇ -ಮಧ್ಯಸ್ಥಭಾವಸೇ ದೇಖನೇ ಯೋಗ್ಯ .
ಶಾಸ್ತ್ರೋ ವಡೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಆದಿಥೀ ಜಾಣತೋ ಜೇ ಅರ್ಥ ನೇ,
ತಸು ಮೋಹ ಪಾಮೇ ನಾಶ ನಿಶ್ಚಯ; ಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮಧ್ಯಯನೀಯ ಛೇ. ೮೬.