–
೨ –
ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
ಅಥ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಪ್ರಜ್ಞಾಪನಮ್ . ತತ್ರ ಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ಸಮ್ಯಗ್ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪಮುಪವರ್ಣಯತಿ —
ಅತ್ಥೋ ಖಲು ದವ್ವಮಓ ದವ್ವಾಣಿ ಗುಣಪ್ಪಗಾಣಿ ಭಣಿದಾಣಿ .
ತೇಹಿಂ ಪುಣೋ ಪಜ್ಜಾಯಾ ಪಜ್ಜಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾ ..೯೩..
ಅರ್ಥಃ ಖಲು ದ್ರವ್ಯಮಯೋ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ಭಣಿತಾನಿ .
ತೈಸ್ತು ಪುನಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ಪರ್ಯಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾಃ ..೯೩..
ಇಹ ಕಿಲ ಯಃ ಕಶ್ಚನಾಪಿ ಪರಿಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನಃ ಪದಾರ್ಥಃ ಸ ಸರ್ವ ಏವ ವಿಸ್ತಾರಾಯತಸಾಮಾನ್ಯ-
ಇತಃ ಊರ್ದ್ಧ್ವಂ ‘ಸತ್ತಾಸಂಬದ್ಧೇದೇ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಸೂತ್ರೇಣ ಪೂರ್ವಂ ಸಂಕ್ಷೇಪೇಣ ಯದ್ವಯಾಖ್ಯಾತಂ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಂ
ತಸ್ಯೇದಾನೀಂ ವಿಷಯಭೂತಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ್ವಾರೇಣ ತ್ರಯೋದಶಾಧಿಕಶತಪ್ರಮಿತಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ವಿಸ್ತರವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಕರೋತಿ .
ಅಥವಾ ದ್ವಿತೀಯಪಾತನಿಕಾ – ಪೂರ್ವಂ ಯದ್ವಯಾಖ್ಯಾತಂ ಜ್ಞಾನಂ ತಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯಭೂತಪದಾರ್ಥಾನ್ ಕಥಯತಿ . ತತ್ರ ತ್ರಯೋದಶಾಧಿಕ -
ಶತಗಾಥಾಸು ಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಥಮತಸ್ತಾವತ್ ‘ತಮ್ಹಾ ತಸ್ಸ ಣಮಾಇಂ’ ಇಮಾಂ ಗಾಥಾಮಾದಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಪಾಠಕ್ರಮೇಣ ಪಞ್ಚತ್ರಿಂಶದ್-
ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ, ತದನನ್ತರಂ ‘ದವ್ವಂ ಜೀವಮಜೀವಂ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕೋನವಿಂಶತಿಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ
ವಿಶೇಷಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ, ಅಥಾನನ್ತರಂ ‘ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ ಲೋಗೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಷ್ಟಕಪರ್ಯನ್ತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಭೇದಭಾವನಾ,
೧೬೨
ಅಬ, ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವಕಾ ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಕರತೇ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ (ಪ್ರಥಮ)
ಪದಾರ್ಥಕಾ ಸಮ್ಯಕ್ ( — ಯಥಾರ್ಥ) ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪ ವರ್ಣನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಅರ್ಥಃ ಖಲು ] ಪದಾರ್ಥ [ದ್ರವ್ಯಮಯಃ ] ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ; [ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ] ದ್ರವ್ಯ
[ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ ] ಗುಣಾತ್ಮಕ [ಭಣಿತಾನಿ ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ; [ತೈಃ ತು ಪುನಃ ] ಔರ ದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಗುಣೋಂಸೇ
[ಪರ್ಯಾಯಾಃ ] ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೋತೀ ಹೈಂ . [ಪರ್ಯಯಮೂಢಾ ಹಿ ] ಪರ್ಯಾಯಮೂಢ ಜೀವ [ಪರಸಮಯಾಃ ] ಪರಸಮಯ (ಅರ್ಥಾತ್
ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿ) ಹೈಂ ..೯೩..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ ಜೋ ಕೋಈ ಜಾನನೇಮೇಂ ಆನೇವಾಲಾ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ ವಹ ಸಮಸ್ತ ಹೀ
ಛೇ ಅರ್ಥ ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ, ಗುಣ -ಆತ್ಮಕ ಕಹ್ಯಾಂ ಛೇ ದ್ರವ್ಯನೇ,
ವಳೀ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣಥೀ ಪರ್ಯಯೋ; ಪರ್ಯಾಯಮೂಢ ಪರಸಮಯ ಛೇ. ೯೩.