ಸಮುದಾಯಾತ್ಮನಾ ದ್ರವ್ಯೇಣಾಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ದ್ರವ್ಯಮಯಃ . ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ತು ಪುನರೇಕಾಶ್ರಯವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಾತ್ಮಕೈ-
ರ್ಗುಣೈರಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ಗುಣಾತ್ಮಕಾನಿ . ಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತು ಪುನರಾಯತವಿಶೇಷಾತ್ಮಕಾ ಉಕ್ತಲಕ್ಷಣೈರ್ದ್ರವ್ಯೈರಪಿ ಗುಣೈರಪ್ಯ-
ಭಿನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕಾ ಅಪಿ ಗುಣಾತ್ಮಕಾ ಅಪಿ . ತತ್ರಾನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕೈಕ್ಯಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿಬನ್ಧನೋ
ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ . ಸ ದ್ವಿವಿಧಃ, ಸಮಾನಜಾತೀಯೋಽಸಮಾನಜಾತೀಯಶ್ಚ . ತತ್ರ ಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ನಾಮ ಯಥಾ
ಅನೇಕಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದ್ವಯಣುಕಸ್ತ್ರ್ಯಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ; ಅಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ನಾಮ ಯಥಾ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕೋ ದೇವೋ
ತತಶ್ಚ ‘ಅತ್ಥಿತ್ತಣಿಚ್ಛಿದಸ್ಸ ಹಿ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕಪಞ್ಚಾಶದ್ಗಾಥಾಪರ್ಯನ್ತಂ ವಿಶೇಷಭೇದಭಾವನಾ ಚೇತಿ ದ್ವಿತೀಯಮಹಾಧಿಕಾರೇ
ಸಮುದಾಯಪಾತನಿಕಾ . ಅಥೇದಾನೀಂ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞೇಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಥಮಾ ನಮಸ್ಕಾರಗಾಥಾ, ದ್ವಿತೀಯಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣ-
ಪರ್ಯಾಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಾಥಾ, ತೃತೀಯಾ ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯನಿರೂಪಣಗಾಥಾ, ಚತುರ್ಥೀ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯ-
ಸೂಚನಗಾಥಾ ಚೇತಿ ಪೀಠಿಕಾಭಿಧಾನೇ ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲೇ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ‘ಸಬ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸಹಾವೋ’
ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಪರ್ಯನ್ತಂ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವಂ, ತದನನ್ತರಂ ‘ಣ ಭವೋ ಭಂಗವಿಹೀಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿ-
ಗಾಥಾತ್ರಯಪರ್ಯನ್ತಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಲಕ್ಷಣಕಥನಮುಖ್ಯತಾ, ತತಶ್ಚ ‘ಪಾಡುಬ್ಭವದಿ ಯ ಅಣ್ಣೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾದ್ವಯೇನ
ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ ]
ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
೧೬೩
೧ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಾತ್ಮಕ ಔರ ೨ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯಾತ್ಮಕ ದ್ರವ್ಯಸೇ ರಚಿತ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಮಯ
(-ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ) ಹೈ . ಔರ ೩ದ್ರವ್ಯ ಏಕ ಜಿನಕಾ ಆಶ್ರಯ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ
(-ಗುಣೋಂಸೇ ಬನೇ ಹುವೇ) ಹೋನೇಸೇ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಹೈ . ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ — ಜೋ ಕಿ ಆಯತ -ವಿಶೇಷಸ್ವರೂಪ ಹೈಂ ವೇ —
ಜಿನಕೇ ಲಕ್ಷಣ (ಊ ಪರ) ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ತಥಾ ಗುಣೋಂಸೇ ರಚಿತ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಭೀ ಹೈಂ
ಗುಣಾತ್ಮಕ ಭೀ ಹೈಂ . ಉಸಮೇಂ, ಅನೇಕದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಕ ಏಕತಾಕೀ ೪ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕೀ ಕಾರಣಭೂತ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ಹೈ . ವಹ
ದೋ ಪ್ರಕಾರ ಹೈ . (೧) ಸಮಾನಜಾತೀಯ ಔರ (೨) ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ . ಉಸಮೇಂ (೧) ಸಮಾನಜಾತೀಯ ವಹ
ಹೈ — ಜೈಸೇ ಕಿ ಅನೇಕಪುದ್ಗಲಾತ್ಮಕ ೫ದ್ವಿಅಣುಕ, ತ್ರಿಅಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ; (೨) ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ವಹ
೧. ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯ ಸಮುದಾಯ = ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಸಮುದಾಯ . ವಿಸ್ತಾರಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ ಕಿ ಚೌಡಾಈ . ದ್ರವ್ಯಕೀ
ಚೌಡಾಈಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ (ಏಕಸಾಥ ರಹನೇವಾಲೇ ಸಹಭಾವೀ) ಭೇದೋಂಕೋ (ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷೋಂಕೋ) ಗುಣ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಜೈಸೇ
ಜ್ಞಾನ, ದರ್ಶನ, ಚಾರಿತ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣ ಹೈಂ . ಉನ ವಿಸ್ತಾರವಿಶೇಷೋಂಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ
ವಿಶೇಷತ್ವಕೋ ಗೌಣ ಕರೇಂ ತೋ ಇನ ಸಬಮೇಂ ಏಕ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪ ಸಾಮಾನ್ಯತ್ವ ಭಾಸಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಯಹ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯ
(ಅಥವಾ ವಿಸ್ತಾರಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ) ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೨. ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯಸಮುದಾಯ = ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಸಮುದಾಯ . ಆಯತಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ ಲಮ್ಬಾಈ ಅರ್ಥಾತ್
ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತಪ್ರವಾಹ . ದ್ರವ್ಯಕೇ ಲಮ್ಬಾಈಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಕೇ (ಏಕಕೇ ಬಾದ ಏಕ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ, ಕ್ರಮಭಾವೀ, ಕಾಲಾಪೇಕ್ಷಿತ)
ಭೇದೋಂಕೋ (ಆಯತ ವಿಶೇಷೋಂಕೋ) ಪರ್ಯಾಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಉನ ಕ್ರಮಭಾವೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ವಿಶೇಷತ್ವಕೋ ಗೌಣ
ಕರೇಂ ತೋ ಏಕ ದ್ರವ್ಯತ್ವರೂಪ ಸಾಮಾನ್ಯತ್ವ ಹೀ ಭಾಸಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಯಹ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯ (ಅಥವಾ ಆಯತಸಾಮಾನ್ಯ
ಸಮುದಾಯ) ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೩. ಅನನ್ತಗುಣೋಂಕಾ ಆಶ್ರಯ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೪. ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ = ಪ್ರಾಪ್ತಿ; ಜ್ಞಾನ; ಸ್ವೀಕಾರ . ೫. ದ್ವಿಅಣುಕ = ದೋ ಅಣುಓಂಸೇ ಬನಾ ಹುಆ ಸ್ಕಂಧ .