ಮಾತ್ರಮೇವಾವಲಮ್ಬ್ಯ ತತ್ತ್ವಾಪ್ರತಿಪತ್ತಿಲಕ್ಷಣಂ ಮೋಹಮುಪಗಚ್ಛನ್ತಃ ಪರಸಮಯಾ ಭವನ್ತಿ ..೯೩..
ಅಥಾನುಷಂಗಿಕೀಮಿಮಾಮೇವ ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯವ್ಯವಸ್ಥಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪ್ಯೋಪಸಂಹರತಿ —
ಜೇ ಪಜ್ಜಏಸು ಣಿರದಾ ಜೀವಾ ಪರಸಮಇಗ ತ್ತಿ ಣಿದ್ದಿಟ್ಠಾ .
ಆದಸಹಾವಮ್ಹಿ ಠಿದಾ ತೇ ಸಗಸಮಯಾ ಮುಣೇದವ್ವಾ ..೯೪..
ಯೇ ಪರ್ಯಾಯೇಷು ನಿರತಾ ಜೀವಾಃ ಪರಸಮಯಿಕಾ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾಃ .
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತಾಸ್ತೇ ಸ್ವಕಸಮಯಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ ..೯೪..
ಶರೀರಾಕಾರಗತಿಮಾರ್ಗಣಾವಿಲಕ್ಷಣಃ ಸಿದ್ಧಗತಿಪರ್ಯಾಯಃ ತಥಾಽಗುರುಲಘುಕಗುಣಷಡ್ವೃದ್ಧಿಹಾನಿರೂಪಾಃ ಸಾಧಾರಣಸ್ವಭಾವ-
ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯೇಷು ಸ್ವಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಃ ಸ್ವಜಾತೀಯವಿಜಾತೀಯವಿಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ, ತಥೈವ
ಸ್ವಭಾವವಿಭಾವಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚ ‘ಜೇಸಿಂ ಅತ್ಥಿ ಸಹಾಓ’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಯಾಂ, ತಥೈವ ‘ಭಾವಾ ಜೀವಾದೀಯಾ’ ಇತ್ಯಾದಿ-
ಗಾಥಾಯಾಂ ಚ ಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯೇ ಪೂರ್ವಂ ಕಥಿತಕ್ರಮೇಣ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ . ಪಜ್ಜಯಮೂಢಾ ಹಿ ಪರಸಮಯಾ ಯಸ್ಮಾದಿತ್ಥಂಭೂತ-
ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ ]
ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
೧೬೭
ಕರಕೇ, ತತ್ತ್ವಕೀ ಅಪ್ರತಿಪತ್ತಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೇ ಮೋಹಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹುಯೇ ಪರಸಮಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಪದಾರ್ಥ ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ . ದ್ರವ್ಯ ಅನನ್ತಗುಣಮಯ ಹೈ . ದ್ರವ್ಯೋಂ ಔರ ಗುಣೋಂಸೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ
ಹೋತೀ ಹೈಂ . ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರ ಹೈಂ : — ೧ – ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ, ೨ – ಗುಣಪರ್ಯಾಯ . ಇನಮೇಂಸೇ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಕೇ ದೋ
ಭೇದ ಹೈಂ : — ೧ – ಸಮಾನಜಾತೀಯ — ಜೈಸೇ ದ್ವಿ – ಅಣುಕ, ತ್ರಿ -ಅಣುಕ, ಇತ್ಯಾದಿ ಸ್ಕನ್ಧ;
೨ – ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ — ಜೈಸೇ ಮನುಷ್ಯ ದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ . ಗುಣಪರ್ಯಾಯಕೇ ಭೀ ದೋ ಭೇದ ಹೈಂ : — ೧ – ಸ್ವಭಾವ-
ಪರ್ಯಾಯ — ಜೈಸೇ ಸಿದ್ಧಕೇ ಗುಣಪರ್ಯಾಯ ೨ – ವಿಭಾವಪರ್ಯಾಯ — ಜೈಸೇ ಸ್ವಪರಹೇತುಕ ಮತಿಜ್ಞಾನಪರ್ಯಾಯ .
ಐಸಾ ಜಿನೇನ್ದ್ರ ಭಗವಾನಕೀ ವಾಣೀಸೇ ಕಥಿತ ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಸ್ವರೂಪ ಹೀ
ಯಥಾರ್ಥ ಹೈ . ಜೋ ಜೀವ ದ್ರವ್ಯ -ಗುಣಕೋ ನ ಜಾನತೇ ಹುಯೇ ಮಾತ್ರ ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಹೀ ಆಲಮ್ಬನ ಲೇತೇ ಹೈಂ ವೇ ನಿಜ
ಸ್ವಭಾವಕೋ ನ ಜಾನತೇ ಹುಯೇ ಪರಸಮಯ ಹೈಂ ..೯೩..
ಅಬ ೧ಆನುಷಂಗಿಕ ಐಸೀ ಯಹ ಹೀ ಸ್ವಸಮಯ -ಪರಸಮಯಕೀ ವ್ಯವಸ್ಥಾ (ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಸಮಯ ಔರ
ಪರಸಮಯಕಾ ಭೇದ) ನಿಶ್ಚಿತ ಕರಕೇ (ಉಸಕಾ) ಉಪಸಂಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯೇ ಜೀವಾಃ ] ಜೋ ಜೀವ [ಪರ್ಯಾಯೇಷು ನಿರತಾಃ ] ಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ಲೀನ ಹೈಂ
[ಪರಸಮಯಿಕಾಃ ಇತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾಃ ] ಉನ್ಹೇಂ ಪರಸಮಯ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ [ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತಾಃ ] ಜೋ ಜೀವ
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಹೈಂ [ತೇ ] ವೇ [ಸ್ವಕಸಮಯಾಃ ಜ್ಞಾತವ್ಯಾಃ ] ಸ್ವಸಮಯ ಜಾನನೇ ..೯೪..
೧. ಆನುಷಂಗಿಕ = ಪೂರ್ವ ಗಾಥಾಕೇ ಕಥನಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲೀ .
ಪರ್ಯಾಯಮಾಂ ರತ ಜೀವ ಜೇ ತೇ ‘ಪರಸಮಯ’ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಛೇ;
ಆತ್ಮಸ್ವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತ ಜೇ ತೇ ‘ಸ್ವಕಸಮಯ’ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಛೇ . ೯೪.