ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪಮುಪಾದಾಯ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಕ್ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಪರ್ಯಾಯೈಶ್ಚ ನಿಷ್ಪಾದಿತನಿಷ್ಪತ್ತಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಮೂಲಸಾಧನತಯಾ ತೈರ್ನಿಷ್ಪಾದಿತಂ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಸ್ವಭಾವಃ .
ಕಿಂಚ — ಯಥಾ ಹಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೇಣ ವಾ ಕಾಲೇನ ವಾ ಭಾವೇನ ವಾ ಕಾರ್ತಸ್ವರಾ-
ತ್ಪೃಥಗನುಪಲಭ್ಯಮಾನೈಃ ಕರ್ತೃಕರಣಾಧಿಕರಣರೂಪೇಣ ಕುಣ್ಡಲಾಂಗದಪೀತತಾದ್ಯುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವರೂಪ-
ಏವ ಪೀತತ್ವಾದಿಗುಣಕುಣ್ಡಲಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವೋ ಭವತಿ, ತಥಾ ಸ್ವಕೀಯದ್ರವ್ಯಕ್ಷೇತ್ರಕಾಲಭಾವೈಃ ಕೇವಲ-
ಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಕಿಂಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಪರ್ಯಾಯೇಭ್ಯಃ ಸಕಾಶಾದಭಿನ್ನಸ್ಯ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ
ಏವ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಕಿಂಚಿದೂನಚರಮಶರೀರಾಕಾರಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯಃ . ಅಥೇದಾನೀಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯ-
ಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಮಪಿ ದ್ರವ್ಯೇಣ ಸಹಾಭಿನ್ನಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಕಥ್ಯತೇ . ಯಥಾ ಸ್ವಕೀಯದ್ರವ್ಯಾದಿಚತುಷ್ಟಯೇನ ಸುವರ್ಣಾದಭಿನ್ನಾನಾಂ
ಕಟಕಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಕಙ್ಕಣಪರ್ಯಾಯವಿನಾಶಸುವರ್ಣತ್ವಲಕ್ಷಣಧ್ರೌವ್ಯಾಣಾಂ ಸಂಬನ್ಧಿ ಯದಸ್ತಿತ್ವಂ ಸ ಏವ ಸುವರ್ಣಸದ್ಭಾವಃ,
ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ ]
ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
೧೭೭
ಪ್ರ ೨೩
ಕರಣ-೧ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಜಿಸಕೀ
ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, — ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯಕಾ, ಮೂಲಸಾಧನಪನೇಸೇ ಉನಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹುಆ ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ವಹ
ಸ್ವಭಾವ ಹೈ . (ಪೀತತ್ವಾದಿಕಸೇ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಸೇ ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ಸುವರ್ಣಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ವಹ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸುವರ್ಣಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ
ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ
ಹೀ ಸುವರ್ಣಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ, ಪೀತತ್ವಾದಿಕ ಔರ ಕುಣ್ಡಲಾದಿಕ ನ ಹೋಂ ತೋ ಸುವರ್ಣ ಭೀ ನ ಹೋ;
ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಗುಣೋಂಸೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ ಭಿನ್ನ ನ ದಿಖಾಈ ದೇನೇವಾಲೇ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ಗುಣೋಂ ಔರ
ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸ್ವರೂಪಕೋ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೀ ಹೈಂ
ಇಸಲಿಯೇ ಗುಣೋಂ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ . ಯದಿ ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ
ನ ಹೋ ತೋ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ನ ಹೋ . ಐಸಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಹ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ .)
(ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಔರ ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಏಕ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ಐಸಾ ಸುವರ್ಣಕೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ
ಪೂರ್ವಕ ಸಮಝಾಯಾ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಅಬ ಸುವರ್ಣಕೇ ದೃಷ್ಟಾನ್ತ ಪೂರ್ವಕ ಐಸಾ ಬತಾಯಾ ಜಾ ರಹಾ ಹೈ ಕಿ ದ್ರವ್ಯಕಾ
ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಕಾ ಭೀ ಏಕ ಹೀ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ .)
ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯಸೇ, ಕ್ಷೇತ್ರಸೇ, ಕಾಲಸೇ ಯಾ ಭಾವಸೇ, ಸುವರ್ಣಸೇ ೨ಜೋ ಪೃಥಕ್ ನಹೀಂ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ,
ಕರ್ತಾ -ಕರಣ-೩ಅಧಿಕರಣರೂಪಸೇ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಉತ್ಪಾದೋಂಕೇ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ ವ್ಯಯೋಂಕೇ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ
೧. ಗುಣ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ಔರ ಅಧಿಕರಣ ಹೈಂ; ಇಸಲಿಯೇ ಗುಣ – ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೀ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಧಾರಣ
ಕರತೀ ಹೈಂ .
೨. ಜೋ = ಜೋ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ ಉತ್ಪಾದ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ ವ್ಯಯ ಆರ ಪೀತಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯ .
೩. ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಕುಣ್ಡಲಾದಿ -ಉತ್ಪಾದ, ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿ -ವ್ಯಯ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿ ಧ್ರೌವ್ಯಕಾ ಕರ್ತಾ, ಕರಣ ತಥಾ ಅಧಿಕರಣ ಹೈ;
ಜಇಸಲಿಯೇ ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಉನಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ . (ಸುವರ್ಣ ಹೀ ಕುಣ್ಡಲಾದಿರೂಪಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ,
ಬಾಜೂಬಂಧಾದಿರೂಪಸೇ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಪೀತತ್ವಾದಿರೂಪಸೇ ಅವಸ್ಥಿತ ರಹತಾ ಹೈ .)