ನ ಖಲು ದ್ರವ್ಯೈರ್ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಾಣಾಮಾರಮ್ಭಃ, ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್ . ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತ್ವಂ ತು ತೇಷಾಮನಾದಿನಿಧನತ್ವಾತ್ . ಅನಾದಿನಿಧನಂ ಹಿ ನ ಸಾಧನಾನ್ತರಮಪೇಕ್ಷತೇ . ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವಮೇವ ಮೂಲಸಾಧನಮುಪಾದಾಯ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಿದ್ಧಸಿದ್ಧಿಮದ್ಭೂತಂ ವರ್ತತೇ . ಯತ್ತು ದ್ರವ್ಯೈರಾರಭ್ಯತೇ ನ ತದ್ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಂ, ಕಾದಾಚಿತ್ಕತ್ವಾತ್ ಸ ಪರ್ಯಾಯಃ, ದ್ವಯಣುಕಾದಿವನ್ಮನುಷ್ಯಾದಿವಚ್ಚ . ದ್ರವ್ಯಂ ಪುನರನವಧಿ ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥಾಯಿ ನ ತಥಾ ಸ್ಯಾತ್ . ಅಥೈವಂ ಯಥಾ ಸಿದ್ಧಂ ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ದ್ರವ್ಯಂ, ತಥಾ ಸದಿತ್ಯಪಿ ತತ್ಸ್ವಭಾವತ ಏವ ಸಿದ್ಧಮಿತ್ಯವಧಾರ್ಯತಾಮ್, ಸತ್ತಾತ್ಮನಾತ್ಮನಃ ಸ್ವಭಾವೇನ ನಿಷ್ಪನ್ನನಿಷ್ಪತ್ತಿಮದ್ಭಾವ- ಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ . ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಾದರ್ಥಾನ್ತರಭೂತಾ ಸತ್ತೋಪಪತ್ತಿಮಭಿಪ್ರಪದ್ಯತೇ, ಯತಸ್ತತ್ಸಮವಾಯಾತ್ತತ್ಸದಿತಿ ಸ್ಯಾತ್ . ತತ್ಸದಪಿ ಸ್ವಭಾವತ ಏವೇತ್ಯಾಖ್ಯಾತಿ — ದವ್ವಂ ಸಹಾವಸಿದ್ಧಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ಭವತಿ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಅನಾದ್ಯನನ್ತೇನ ಪರಹೇತುನಿರಪೇಕ್ಷೇಣ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧೇನ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣಾಧಾರಭೂತೇನ ಸದಾನನ್ದೈಕರೂಪಸುಖಸುಧಾರಸಪರಮ- ಸಮರಸೀಭಾವಪರಿಣತಸರ್ವಶುದ್ಧಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಭರಿತಾವಸ್ಥೇನ ಶುದ್ಧೋಪಾದಾನಭೂತೇನ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಭಾವೇನ ನಿಷ್ಪನ್ನತ್ವಾತ್ . ಯಚ್ಚ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ನ ಭವತಿ ತದ್ದ್ರವ್ಯಮಪಿ ನ ಭವತಿ . ದ್ವಯಣುಕಾದಿಪುದ್ಗಲಸ್ಕನ್ಧಪರ್ಯಾಯವತ್ ಮನುಷ್ಯಾದಿಜೀವಪರ್ಯಾಯವಚ್ಚ . ಸದಿತಿ ಯಥಾ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಿದ್ಧಂ ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ತಥಾ ಸದಿತಿ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣಮಪಿ ಸ್ವಭಾವತ
ಟೀಕಾ : — ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರೋಂಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧ ಹೈಂ . (ಉನಕೀ) ಸ್ವಭಾವಸಿದ್ಧತಾ ತೋ ಉನಕೀ ಅನಾದಿನಿಧನತಾಸೇ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಹೀ — ಜೋ ಕಿ ಮೂಲ ಸಾಧನ ಹೈ ಉಸೇ — ಧಾರಣ ಕರಕೇ ಸ್ವಯಮೇವ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ವರ್ತತಾ ಹೈ .
ಜೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ವಹ ತೋ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರ ನಹೀಂ ಹೈ, ೨ಕಾದಾಚಿತ್ಕಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ; ಜೈಸೇ – ದ್ವಿಅಣುಕ ಇತ್ಯಾದಿ ತಥಾ ಮನುಷ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ . ದ್ರವ್ಯ ತೋ ಅನವಧಿ (ಮರ್ಯಾದಾ ರಹಿತ) ತ್ರಿಸಮಯ – ಅವಸ್ಥಾಯೀ (ತ್ರಿಕಾಲಸ್ಥಾಯೀ) ಹೋನೇಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
ಅಬ ಇಸಪ್ರಕಾರ – ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಸಿದ್ಧ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ‘(ವಹ) ಸತ್ ಹೈ’ ಐಸಾ ಭೀ ಉಸಕೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಸಿದ್ಧ ಹೈ, ಐಸಾ ನಿರ್ಣಯ ಹೋ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಐಸೇ ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹುಏ ಭಾವವಾಲಾ ಹೈ ( – ದ್ರವ್ಯಕಾ ‘ಸತ್ ಹೈ’ ಐಸಾ ಭಾವ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಸತ್ತಾಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಭಾವಕಾ ಹೀ ಬನಾ ಹುಆ ಹೈ) .
ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಸತ್ತಾ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೈ (-ನಹೀಂ ಬನ ಸಕತೀ, ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ) ಕಿ ಜಿಸಕೇ ಸಮವಾಯಸೇ ವಹ (-ದ್ರವ್ಯ) ‘ಸತ್’ ಹೋ . (ಇಸೀಕೋ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ ) : —
೧ಅನಾದಿನಿಧನ ಸಾಧನಾನ್ತರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ನಹೀಂ ರಖತಾ . ವಹ ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾತ್ಮಕ ಐಸೇ ಅಪನೇ ಸ್ವಭಾವಕೋ
೧. ಅನಾದಿನಿಧನ = ಆದಿ ಔರ ಅನ್ತಸೇ ರಹಿತ . (ಜೋ ಅನಾದಿಅನನ್ತ ಹೋ ಉಸಕೀ ಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ಅನ್ಯ ಸಾಧನಕೀ ಆವಶ್ಯಕತಾ ನಹೀಂ ಹೈ .)
೨. ಕಾದಾಚಿತ್ಕ = ಕದಾಚಿತ್ – ಕಿಸೀಸಮಯ ಹೋ ಐಸಾ; ಅನಿತ್ಯ .