ಇಹ ಹಿ ಯಥಾ ಕಿಲೈಕಸ್ತ್ರ್ಯಣುಕಃ ಸಮಾನಜಾತೀಯೋಽನೇಕದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯೋ ವಿನಶ್ಯತ್ಯನ್ಯಶ್ಚತುರಣುಕಃ ಪ್ರಜಾಯತೇ, ತೇ ತು ತ್ರಯಶ್ಚತ್ವಾರೋ ವಾ ಪುದ್ಗಲಾ ಅವಿನಷ್ಟಾನುತ್ಪನ್ನಾ ಏವಾವತಿಷ್ಠನ್ತೇ, ತಥಾ ಸರ್ವೇಽಪಿ ಸಮಾನಜಾತೀಯಾ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾ ವಿನಶ್ಯನ್ತಿ ಪ್ರಜಾಯನ್ತೇ ಚ, ಸಮಾನಜಾತೀನಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ತ್ವವಿನಷ್ಟಾನು- ತ್ಪನ್ನಾನ್ಯೇವಾವತಿಷ್ಠನ್ತೇ . ಯಥಾ ಚೈಕೋ ಮನುಷ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣೋಽಸಮಾನಜಾತೀಯೋ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯೋ ವಿನಶ್ಯತ್ಯನ್ಯ- ಸ್ತ್ರಿದಶತ್ವಲಕ್ಷಣಃ ಪ್ರಜಾಯತೇ, ತೌ ಚ ಜೀವಪುದ್ಗಲೌ ಅವಿನಷ್ಟಾನುತ್ಪನ್ನಾವೇವಾವತಿಷ್ಠೇತೇ, ತಥಾ ಸರ್ವೇಽಪ್ಯಸಮಾನಜಾತೀಯಾ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾ ವಿನಶ್ಯನ್ತಿ ಪ್ರಜಾಯನ್ತೇ ಚ, ಅಸಮಾನಜಾತೀನಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ತ್ವವಿನಷ್ಟಾನುತ್ಪನ್ನಾನ್ಯೇವಾವತಿಷ್ಠನ್ತೇ . ಏವಮಾತ್ಮನಾ ಧ್ರುವಾಣಿ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯದ್ವಾರೇಣೋತ್ಪಾದವ್ಯಯೀಭೂತಾನ್ಯುತ್ಪಾದ- ವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾಣಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಭವನ್ತಿ ..೧೦೩.. ಪರಮಾತ್ಮಾವಾಪ್ತಿರೂಪಃ ಸ್ವಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಃ . ಪಜ್ಜಓ ವಯದಿ ಅಣ್ಣೋ ಪರ್ಯಾಯೋ ವ್ಯೇತಿ ವಿನಶ್ಯತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಅನ್ಯಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯಾದ್ಭಿನ್ನೋ ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಸಮಾಧಿರೂಪಸ್ಯೈವ ಮೋಕ್ಷಪರ್ಯಾಯಸ್ಯೋಪಾದಾನಕಾರಣಭೂತಃ . ಕಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧೀ ಪರ್ಯಾಯಃ . ದವ್ವಸ್ಸ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ . ತಂ ಪಿ ದವ್ವಂ ತದಪಿ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಣೇವ ಪಣಟ್ಠಂ ಣ ಉಪ್ಪಣ್ಣಂ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕನಯೇನ ನೈವ ನಷ್ಟಂ ನ ಚೋತ್ಪನ್ನಮ್ . ಅಥವಾ ಸಂಸಾರಿಜೀವಾಪೇಕ್ಷಯಾ ದೇವಾದಿರೂಪೋ ವಿಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯೋ ಜಾಯತೇ ಮನುಷ್ಯಾದಿರೂಪೋ ವಿನಶ್ಯತಿ ತದೇವ ಜೀವದ್ರವ್ಯಂ ನಿಶ್ಚಯೇನ ನ ಚೋತ್ಪನ್ನಂ ನ ಚ ವಿನಷ್ಟಂ, ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಂ ವಾ ದ್ವಯಣುಕಾದಿಸ್ಕ ನ್ಧರೂಪಸ್ವಜಾತೀಯವಿಭಾವದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ವಿನಾಶೋತ್ಪಾದೇಽಪಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ನ ಚೋತ್ಪನ್ನಂ ನ ಚ ವಿನಷ್ಟಮಿತಿ . ತತಃ ಸ್ಥಿತಂ ಯತಃ ಕಾರಣಾದುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯರೂಪೇಣ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ವಿನಾಶೋತ್ಪಾದೇಽಪಿ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ (ವಿಶ್ವಮೇಂ) ಜೈಸೇ ಏಕ ತ್ರಿ -ಅಣುಕ ಸಮಾನಜಾತೀಯ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ ವಿನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈ ಔರ ದೂಸರೀ ೧ಚತುರಣುಕ (ಸಮಾನಜಾತೀಯ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ; ಪರನ್ತು ವೇ ತೀನ ಯಾ ಚಾರ ಪುದ್ಗಲ (ಪರಮಾಣು) ತೋ ಅವಿನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ ( – ಧ್ರುವ ಹೈಂ ); ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಭೀ ಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯೇಂ ವಿನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಔರ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈಂ, ಕಿನ್ತು ಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯ ತೋ ಅವಿನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ (-ಧ್ರುವ ಹೈಂ ) .
ಔರ, ಜೈಸೇ ಏಕ ಮನುಷ್ಯತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಾಯ ವಿನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈ ಔರ ದೂಸರೀ ದೇವತ್ವಸ್ವರೂಪ (ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ, ಪರನ್ತು ವಹ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲ ತೋ ಅವಿನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ, ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಭೀ ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯ -ಪರ್ಯಾಯೇಂ ವಿನಷ್ಟ ಹೋ ಜಾತೀ ಹೈಂ ಔರ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಅಸಮಾನಜಾತೀಯ ದ್ರವ್ಯ ತೋ ಅವಿನಷ್ಟ ಔರ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಹೀ ರಹತೇ ಹೈಂ .
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅಪನೇಸೇ (೨ದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ) ಧ್ರುವ ಔರ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯರೂಪ ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ ಹೈಂ ..೧೦೩..
೧. ಚತುರಣುಕ = ಚಾರ ಅಣುಓಂಕಾ (ಪರಮಾಣುಓಂಕಾ) ಬನಾ ಹುಆ ಸ್ಕಂಧ .
೨. ‘ದ್ರವ್ಯ’ ಶಬ್ದ ಮುಖ್ಯತಯಾ ದೋ ಅರ್ಥೋಂಮೇಂ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ : (೧) ಏಕ ತೋ ಸಾಮಾನ್ಯ – ವಿಶೇಷಕೇ ಪಿಣ್ಡಕೋ ಅರ್ಥಾತ್ ವಸ್ತುಕೋ ದ್ರವ್ಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಜೈಸೇ – ‘ದ್ರವ್ಯ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ’; (೨) ದೂಸರೇ – ವಸ್ತುಕೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಶಕೋ ಭೀ ದ್ರವ್ಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಜೈಸೇ – ‘ದ್ರವ್ಯಾರ್ಥಿಕ ನಯ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಸಾಮಾನ್ಯಾಂಶಗ್ರಾಹೀ ನಯ . ಜಹಾಂ ಜೋ ಅರ್ಥ ಘಟಿತ ಹೋತಾ ಹೋ ವಹಾಂ ವಹ ಅರ್ಥ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ .