ಕಿಲಾಶ್ರಿತ್ಯ ವರ್ತಿನೀ ನಿರ್ಗುಣೈಕಗುಣಸಮುದಿತಾ ವಿಶೇಷಣಂ ವಿಧಾಯಿಕಾ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪಾ ಚ ಸತ್ತಾ ಭವತಿ, ನ ಖಲು ತದನಾಶ್ರಿತ್ಯ ವರ್ತಿ ಗುಣವದನೇಕಗುಣಸಮುದಿತಂ ವಿಶೇಷ್ಯಂ ವಿಧೀಯಮಾನಂ ವೃತ್ತಿಮತ್ಸ್ವರೂಪಂ ಚ ದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ; ಯತ್ತು ಕಿಲಾನಾಶ್ರಿತ್ಯ ವರ್ತಿ ಗುಣವದನೇಕಗುಣಸಮುದಿತಂ ವಿಶೇಷ್ಯಂ ವಿಧೀಯಮಾನಂ ವೃತ್ತಿಮತ್ಸ್ವರೂಪಂ ಚ ದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ, ನ ಖಲು ಸಾಶ್ರಿತ್ಯ ವರ್ತಿನೀ ನಿರ್ಗುಣೈಕಗುಣಸಮುದಿತಾ ವಿಶೇಷಣಂ ವಿಧಾಯಿಕಾ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪಾ ಚ ಸತ್ತಾ ಭವತೀತಿ ತಯೋಸ್ತದ್ಭಾವಸ್ಯಾಭಾವಃ . ಅತ ಏವ ಚ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋಃ ಕಥಂಚಿದನರ್ಥಾನ್ತರತ್ವೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿರೂಪೇಣ ತನ್ಮಯಂ ನ ಭವತಿ . ಕಧಮೇಗಂ ತನ್ಮಯತ್ವಂ ಹಿ ಕಿಲೈಕತ್ವಲಕ್ಷಣಂ . ಸಂಜ್ಞಾದಿರೂಪೇಣ ತನ್ಮಯತ್ವಾಭಾವೇ ಕಥಮೇಕತ್ವಂ, ಕಿಂತು ನಾನಾತ್ವಮೇವ . ಯಥೇದಂ ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯೇ ಪ್ರದೇಶಾಭೇದೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿರೂಪೇಣ ನಾನಾತ್ವಂ ಕಥಿತಂ ತಥೈವ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಯಕೇ ಬಿನಾ ರಹನೇವಾಲಾ, ಗುಣವಾಲಾ, ಅನೇಕ ಗುಣೋಂಸೇ ನಿರ್ಮಿತ, ೫ವಿಶೇಷ್ಯ, ೬ವಿಧೀಯಮಾನ ಔರ ೭ವೃತ್ತಿಮಾನಸ್ವರೂಪ ಐಸಾ ದ್ರವ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ, ತಥಾ ಜೋ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಯಕೇ ಬಿನಾ ರಹನೇವಾಲಾ, ಗುಣವಾಲಾ, ಅನೇಕ ಗುಣೋಂಸೇ ನಿರ್ಮಿತ, ವಿಶೇಷ್ಯ, ವಿಧೀಯಮಾನ ಔರ ವೃತ್ತಿಮಾನಸ್ವರೂಪ ಐಸಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ವಹ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಿತ ರಹನೇವಾಲೀ, ನಿರ್ಗುಣ, ಏಕ ಗುಣಸೇ ನಿರ್ಮಿತ, ವಿಶೇಷಣ, ವಿಧಾಯಕ ಔರ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಐಸೀ ಸತ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉನಕೇ ತದ್ಭಾವಕಾ ಅಭಾವ ಹೈ . ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ ಹೀ, ಯದ್ಯಪಿ, ಸತ್ತಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಕಥಂಚಿತ್ ಅನರ್ಥಾನ್ತರತ್ವ (-ಅಭಿನ್ನಪದಾರ್ಥತ್ವ, ಅನನ್ಯಪದಾರ್ಥತ್ವ) ಹೈ ತಥಾಪಿ ಉನಕೇ ಸರ್ವಥಾ
೨೦೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧ನಿರ್ಗುಣ, ಏಕ ಗುಣಕೀ ಬನೀ ಹುಈ, ೨ವಿಶೇಷಣ ೩ವಿಧಾಯಕ ಔರ ೪ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಜೋ ಸತ್ತಾ ಹೈ ವಹ
೧. ನಿರ್ಗುಣ = ಗುಣರಹಿತ [ಸತ್ತಾ ನಿರ್ಗುಣ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯ ಗುಣವಾಲಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ ಆಮ ವರ್ಣ, ಗಂಧ ಸ್ಪರ್ಶಾದಿ ಗುಣಯುಕ್ತ ಹೈ, ಕಿನ್ತು
ವರ್ಣಗುಣ ಕಹೀಂ ಗಂಧ, ಸ್ಪರ್ಶ ಯಾ ಅನ್ಯ ಕಿಸೀ ಗುಣವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ನ ತೋ ವರ್ಣ ಸೂಂಘಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ನ
ಸ್ಪರ್ಶ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಗುಣವಾಲಾ, ವೀರ್ಯಗುಣವಾಲಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಹೈ, ಪರನ್ತು ಜ್ಞಾನಗುಣ ಕಹೀಂ
ವೀರ್ಯಗುಣವಾಲಾ ಯಾ ಅನ್ಯ ಕಿಸೀ ಗುಣವಾಲಾ ನಹೀಂ ಹೈ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂವಾಲಾ ಹೈ, ಪರನ್ತು ಸತ್ತಾ ಗುಣವಾಲೀ
ನಹೀಂ ಹೈ . (ಯಹಾಂ, ಜೈಸೇ ದಣ್ಡೀ ದಣ್ಡವಾಲಾ ಹೈ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಗುಣವಾಲಾ ನಹೀಂ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ದಣ್ಡೀ
ಔರ ದಣ್ಡಮೇಂ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣ ಅಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶೀ ಹೈಂ . ]
೨. ವಿಶೇಷಣ = ವಿಶೇಷತಾ; ಲಕ್ಷಣ; ಭೇದಕ ಧರ್ಮ .೩. ವಿಧಾಯಕ = ವಿಧಾನ ಕರನೇವಾಲಾ; ರಚಯಿತಾ .
೪. ವೃತ್ತಿ = ಹೋನಾ, ಅಸ್ತಿತ್ವ, ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯ .
೫. ವಿಶೇಷ್ಯ = ವಿಶೇಷತಾಕೋ ಧಾರಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಪದಾರ್ಥ; ಲಕ್ಷ್ಯ; ಭೇದ್ಯ ಪದಾರ್ಥ — ಧರ್ಮೀ . [ಜೈಸೇ ಮಿಠಾಸ, ಸಫೇ ದೀ,
ಸಚಿಕ್ಕಣತಾ ಆದಿ ಮಿಶ್ರೀಕೇ ವಿಶೇಷ ಗುಣ ಹೈಂ, ಔರ ಮಿಶ್ರೀ ಇನ ವಿಶೇಷ ಗುಣೋಂಸೇ ವಿಶೇಷಿತ ಹೋತೀ ಹುಈ ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ
ವಿಶೇಷತಾಓಂಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋತೀ ಹುಈ, ಉನ ಭೇದೋಂಸೇ ಭೇದಿತ ಹೋತೀ ಹುಈ ಏಕ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ; ಔರ ಜೈಸೇ ಜ್ಞಾನ, ದರ್ಶನ, ಚಾರಿತ್ರ,
ವೀರ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಆತ್ಮಾಕೇ ವಿಶೇಷಣ ಹೈ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಉನ ವಿಶೇಷಣೋಂಸೇ ವಿಶೇಷಿತ ಹೋತಾ ಹುಆ (ಲಕ್ಷಿತ, ಭೇದಿತ,
ಪಹಚಾನಾ ಜಾತಾ ಹುಆ) ಪದಾರ್ಥ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸತ್ತಾ ವಿಶೇಷಣ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ವಿಶೇಷ್ಯ ಹೈ . (ಯಹಾಂ ಯಹ ನಹೀಂ ಭೂಲನಾ
ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ವಿಶೇಷ್ಯ ಔರ ವಿಶೇಷಣೋಂಕೇ ಪ್ರದೇಶಭೇದ ನಹೀಂ ಹೈಂ .)
೬. ವಿಧೀಯಮಾನ = ರಚಿತ ಹೋನೇವಾಲಾ . (ಸತ್ತಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಗುಣ ದ್ರವ್ಯಕೇ ರಚಯಿತಾ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಉನಕೇ ದ್ವಾರಾ ರಚಾ ಜಾನೇವಾಲಾ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ .)
೭. ವೃತ್ತಿಮಾನ = ವೃತ್ತಿವಾಲಾ, ಅಸ್ತಿತ್ವವಾಲಾ, ಸ್ಥಿರ ರಹನೇವಾಲಾ . (ಸತ್ತಾ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಅರ್ಥಾತ್ ಅಸ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಅಸ್ತಿತ್ವ ರಹನೇಸ್ವರೂಪ ಹೈ .)