ಸರ್ವಥೈಕತ್ವಂ ನ ಶಂಕ ನೀಯಂ; ತದ್ಭಾವೋ ಹ್ಯೇಕತ್ವಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮ್ . ಯತ್ತು ನ ತದ್ಭವದ್ವಿಭಾವ್ಯತೇ ತತ್ಕಥಮೇಕಂ ಸ್ಯಾತ್ . ಅಪಿ ತು ಗುಣಗುಣಿರೂಪೇಣಾನೇಕಮೇವೇತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೦೬.. ಅಥಾತದ್ಭಾವಮುದಾಹೃತ್ಯ ಪ್ರಥಯತಿ — ಸದ್ದವ್ವಂ ಸಚ್ಚ ಗುಣೋ ಸಚ್ಚೇವ ಯ ಪಜ್ಜಓ ತ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ .
ಜೋ ಖಲು ತಸ್ಸ ಅಭಾವೋ ಸೋ ತದಭಾವೋ ಅತಬ್ಭಾವೋ ..೧೦೭.. ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ವಕೀಯಸ್ವಕೀಯಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಗುಣೇನ ಸಹ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೦೬.. ಅಥಾತದ್ಭಾವಂ ವಿಶೇಷೇಣ ವಿಸ್ತಾರ್ಯ ಕಥಯತಿ — ಸದ್ದವ್ವಂ ಸಚ್ಚ ಗುಣೋ ಸಚ್ಚೇವ ಯ ಪಜ್ಜಓ ತ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೋ ಸದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಸಂಶ್ಚ ಗುಣಃ ಸಂಶ್ಚೈವ ಪರ್ಯಾಯ ಇತಿ ಸತ್ತಾಗುಣಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು ವಿಸ್ತಾರಃ . ತಥಾಹಿ — ಯಥಾ ಮುಕ್ತಾಫಲಹಾರೇ ಸತ್ತಾಗುಣ- ಏಕತ್ವ ಹೋಗಾ ಐಸೀ ಶಂಕಾ ನಹೀಂ ಕರನೀ ಚಾಹಿಯೇ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ತದ್ಭಾವ ಏಕತ್ವಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ . ಜೋ ಉಸರೂಪ ಜ್ಞಾತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ (ಸರ್ವಥಾ) ಏಕ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ? ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತಾ; ಪರನ್ತು ಗುಣ- ಗುಣೀ -ರೂಪಸೇ ಅನೇಕ ಹೀ ಹೈ, ಐಸಾ ಅರ್ಥ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವ ವಹ ಪೃಥಕ್ತ್ವಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ, ಔರ ಅತದ್ಭಾವ ವಹ ಅನ್ಯತ್ವಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ . ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಔರ ಗುಣಮೇಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವ ನಹೀಂ ಹೈ ಫಿ ರ ಭೀ ಅನ್ಯತ್ವ ಹೈ .
ಪ್ರಶ್ನ : — ಜೋ ಅಪೃಥಕ್ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಉನಮೇಂ ಅನ್ಯತ್ವ ಕೈಸೇ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ ?
ಉತ್ತರ : — ಉನಮೇಂ ವಸ್ತ್ರ ಔರ ಶುಭ್ರತಾ (ಸಫೇ ದೀ) ಕೀ ಭಾಂತಿ ಅನ್ಯತ್ವ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ . ವಸ್ತ್ರಕೇ ಔರ ಉಸಕೀ ಶುಭ್ರತಾಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಭಿನ್ನ ನಹೀಂ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಉನಮೇಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವ ನಹೀಂ ಹೈ . ಐಸಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಶುಭ್ರತಾ ತೋ ಮಾತ್ರ ಆಂಖೋಂಸೇ ಹೀ ದಿಖಾಈ ದೇತೀ ಹೈ, ಜೀಭ, ನಾಕ ಆದಿ ಶೇಷ ಚಾರ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಜ್ಞಾತ ನಹೀಂ ಹೋತೀ . ಔರ ವಸ್ತ್ರ ಪಾಂಚೋಂ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ (ಕಥಂಚಿತ್) ವಸ್ತ್ರ ವಹ ಶುಭ್ರತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಶುಭ್ರತಾ ವಹ ವಸ್ತ್ರ ನಹೀಂ ಹೈ . ಯದಿ ಐಸಾ ನ ಹೋ ತೋ ವಸ್ತ್ರಕೀ ಭಾಂತಿ ಶುಭ್ರತಾ ಭೀ ಜೀಭ, ನಾಕ ಇತ್ಯಾದಿ ಸರ್ವ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ . ಕಿನ್ತು ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೋತಾ . ಇಸಲಿಯೇ ವಸ್ತ್ರ ಔರ ಶುಭ್ರತಾಮೇಂ ಅಪೃಥಕ್ತ್ವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅನ್ಯತ್ವ ಹೈ ಯಹ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ .
ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಔರ ಸತ್ತಾದಿ ಗುಣೋಂಮೇಂ ಅಪೃಥಕ್ತ್ವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅನ್ಯತ್ವ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಔರ ಗುಣಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿನ್ನ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಔರ ಗುಣಮೇಂ ಸಂಜ್ಞಾ -ಸಂಖ್ಯಾ -ಲಕ್ಷಣಾದಿ ಭೇದ ಹೋನೇಸೇ (ಕಥಂಚಿತ್) ದ್ರವ್ಯ ಗುಣರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಗುಣ ವಹ ದ್ರವ್ಯರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ ..೧೦೬..
ಅಬ, ಅತದ್ಭಾವಕೋ ಉದಾಹರಣ ದ್ವಾರಾ ಸ್ಪಷ್ಟರೂಪಸೇ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ : — ‘ಸತ್ ದ್ರವ್ಯ’, ‘ಸತ್ ಪರ್ಯಾಯ,’ ‘ಸತ್ ಗುಣ’ — ಸತ್ತ್ವನೋ ವಿಸ್ತಾರ ಛೇ;