Pravachansar-Hindi (Kannada transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 208 of 513
PDF/HTML Page 241 of 546

 

background image
ಸದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಸಂಶ್ಚ ಗುಣಃ ಸಂಶ್ಚೈವ ಚ ಪರ್ಯಾಯ ಇತಿ ವಿಸ್ತಾರಃ .
ಯಃ ಖಲು ತಸ್ಯಾಭಾವಃ ಸ ತದಭಾವೋಽತದ್ಭಾವಃ ..೧೦೭..
ಯಥಾ ಖಲ್ವೇಕಂ ಮುಕ್ತಾಫಲಸ್ರಗ್ದಾಮ ಹಾರ ಇತಿ ಸೂತ್ರಮಿತಿ ಮುಕ್ತಾಫಲಮಿತಿ ತ್ರೇಧಾ ವಿಸ್ತಾರ್ಯತೇ,
ತಥೈಕಂ ದ್ರವ್ಯಂ ದ್ರವ್ಯಮಿತಿ ಗುಣ ಇತಿ ಪರ್ಯಾಯ ಇತಿ ತ್ರೇಧಾ ವಿಸ್ತಾರ್ಯತೇ . ಯಥಾ ಚೈಕಸ್ಯ
ಮುಕ್ತಾಫಲಸ್ರಗ್ದಾಮ್ನಃ ಶುಕ್ಲೋ ಗುಣಃ ಶುಕ್ಲೋ ಹಾರಃ ಶುಕ್ಲಂ ಸೂತ್ರಂ ಶುಕ್ಲಂ ಮುಕ್ತಾಫಲಮಿತಿ ತ್ರೇಧಾ
ವಿಸ್ತಾರ್ಯತೇ, ತಥೈಕಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ತಾಗುಣಃ ಸದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಸದ್ಗುಣಃ ಸತ್ಪರ್ಯಾಯ ಇತಿ ತ್ರೇಧಾ ವಿಸ್ತಾರ್ಯತೇ
.
ಯಥಾ ಚೈಕಸ್ಮಿನ್ ಮುಕ್ತಾಫಲಸ್ರಗ್ದಾಮ್ನಿ ಯಃ ಶುಕ್ಲೋ ಗುಣಃ ಸ ನ ಹಾರೋ ನ ಸೂತ್ರಂ ನ ಮುಕ್ತಾಫಲಂ
ಯಶ್ಚ ಹಾರಃ ಸೂತ್ರಂ ಮುಕ್ತಾಫಲಂ ವಾ ಸ ನ ಶುಕ್ಲೋ ಗುಣ ಇತೀತರೇತರಸ್ಯ ಯಸ್ತಸ್ಯಾಭಾವಃ ಸ ತದಭಾವ-
ಲಕ್ಷಣೋಽತದ್ಭಾವೋಽನ್ಯತ್ವನಿಬನ್ಧನಭೂತಃ, ತಥೈಕಸ್ಮಿನ್ ದ್ರವ್ಯೇ ಯಃ ಸತ್ತಾಗುಣಸ್ತನ್ನ ದ್ರವ್ಯಂ ನಾನ್ಯೋ ಗುಣೋ
ಸ್ಥಾನೀಯೋ ಯೋಽಸೌ ಶುಕ್ಲಗುಣಃ ಸ ಪ್ರದೇಶಾಭೇದೇನ ಕಿಂ ಕಿಂ ಭಣ್ಯತೇ . ಶುಕ್ಲೋ ಹಾರ ಇತಿ ಶುಕ್ಲಂ ಸೂತ್ರಮಿತಿ
ಶುಕ್ಲಂ ಮುಕ್ತಾಫಲಮಿತಿ ಭಣ್ಯತೇ, ಯಶ್ಚ ಹಾರಃ ಸೂತ್ರಂ ಮುಕ್ತಾಫಲಂ ವಾ ತೈಸ್ತ್ರಿಭಿಃ ಪ್ರದೇಶಾಭೇದೇನ ಶುಕ್ಲೋ ಗುಣೋ
ಭಣ್ಯತ ಇತಿ ತದ್ಭಾವಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಮಿದಮ್
. ತದ್ಭಾವಸ್ಯೇತಿ ಕೋಽರ್ಥಃ . ಹಾರಸೂತ್ರಮುಕ್ತಾಫಲಾನಾಂ ಶುಕ್ಲಗುಣೇನ ಸಹ
ತನ್ಮಯತ್ವಂ ಪ್ರದೇಶಾಭಿನ್ನತ್ವಮಿತಿ . ತಥಾ ಮುಕ್ತಾತ್ಮಪದಾರ್ಥೇ ಯೋಽಸೌ ಶುದ್ಧಸತ್ತಾಗುಣಃ ಸ ಪ್ರದೇಶಾಭೇದೇನ ಕಿಂ ಕಿಂ
ಭಣ್ಯತೇ . ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣಃ ಪರಮಾತ್ಮಪದಾರ್ಥ ಇತಿ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣಃ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಿಗುಣ ಇತಿ ಸತ್ತಾಲಕ್ಷಣಃ ಸಿದ್ಧಪರ್ಯಾಯ
೨೦ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ :[ಸತ್ ದ್ರವ್ಯಂ ] ‘ಸತ್ ದ್ರವ್ಯ’ [ಸತ್ ಚ ಗುಣಃ ] ‘ಸತ್ ಗುಣ’ [ಚ ] ಔರ
[ಸತ್ ಚ ಏವ ಪರ್ಯಾಯಃ ] ‘ಸತ್ ಪರ್ಯಾಯ’[ಇತಿ ] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ವಿಸ್ತಾರಃ ] (ಸತ್ತಾಗುಣಕಾ)
ವಿಸ್ತಾರ ಹೈ . [ಯಃ ಖಲು ] (ಉನಮೇಂ ಪರಸ್ಪರ) ಜೋ [ತಸ್ಯ ಅಭಾವಃ ] ‘ಉಸಕಾ ಅಭಾವ’ ಅರ್ಥಾತ್
‘ಉಸರೂಪ ಹೋನೇಕಾ ಅಭಾವ’ ಹೈ [ಸಃ ] ವಹ [ತದ್ಭಾವಃ ] ‘ತದ್ -ಅಭಾವ’ [ಅತದ್ಭಾವಃ ] ಅರ್ಥಾತ್
ಅತದ್ಭಾವ ಹೈ
..೧೦೭..
ಟೀಕಾ :ಜೈಸೇ ಏಕ ಮೋತಿಯೋಂಕೀ ಮಾಲಾ ‘ಹಾರ’ಕೇ ರೂಪಮೇಂ, ‘ಸೂತ್ರ’ (ಧಾಗಾ) ಕೇ ರೂಪಮೇಂ
ಔರ ‘ಮೋತೀ’ ಕೇ ರೂಪಮೇಂ(ತ್ರಿಧಾ) ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕೀ ಜಾತೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಏಕ ‘ದ್ರವ್ಯ,’
ದ್ರವ್ಯಕೇ ರೂಪಮೇಂ, ‘ಗುಣ’ಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಔರ ‘ಪರ್ಯಾಯ’ಕೇ ರೂಪಮೇಂತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕಿಯಾ
ಜಾತಾ ಹೈ .
ಔರ ಜೈಸೇ ಏಕ ಮೋತಿಯೋಂಕೀ ಮಾಲಾಕಾ ಶುಕ್ಲತ್ವ ಗುಣ, ‘ಶುಕ್ಲ ಹಾರ,’ ‘ಶುಕ್ಲ ಧಾಗಾ’, ಔರ
‘ಶುಕ್ಲ ಮೋತೀ’,ಐಸೇ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸತ್ತಾಗುಣ
‘ಸತ್ದ್ರವ್ಯ’, ‘ಸತ್ಗುಣ’, ಔರ ‘ಸತ್ಪರ್ಯಾಯ’,ಐಸೇ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
ಔರ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಏಕ ಮೋತಿಯೋಂಕೀ ಮಾಲಾಮೇಂ ಜೋ ಶುಕ್ಲತ್ವಗುಣ ಹೈ ವಹ ಹಾರ ನಹೀಂ ಹೈ, ಧಾಗಾ
ನಹೀಂ ಹೈ ಯಾ ಮೋತೀ ನಹೀಂ ಹೈ, ಔರ ಜೋ ಹಾರ, ಧಾಗಾ ಯಾ ಮೋತೀ ಹೈ ವಹ ಶುಕ್ಲತ್ವಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ;ಇಸಪ್ರಕಾರ
೧ ಮೋತಿಯೋಂಕೀ ಮಾಲಾ = ಮೋತೀ ಕಾ ಹಾರ, ಮೌಕ್ತಿಕಮಾಲಾ .