ಸ್ಪರ್ಶಿನ್ಯಾಃ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಂ ತೇನ ತೇನ ಸ್ವಭಾವೇನ ಪರಿಣಮನಾತ್ . ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಭೂತ ಏವ ತಾವತ್ಪರಿಣಾಮಃ .
ಸ ತ್ವಸ್ತಿತ್ವಭೂತದ್ರವ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ಸದವಿಶಿಷ್ಟೋ ದ್ರವ್ಯವಿಧಾಯಕೋ ಗುಣ ಏವೇತಿ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋ-
ರ್ಗುಣಗುಣಿಭಾವಃ ಸಿದ್ಧಯತಿ ..೧೦೯..
ಅಥ ಗುಣಗುಣಿನೋರ್ನಾನಾತ್ವಮುಪಹನ್ತಿ —
ಣತ್ಥಿ ಗುಣೋ ತ್ತಿ ವ ಕೋಈ ಪಜ್ಜಾಓ ತ್ತೀಹ ವಾ ವಿಣಾ ದವ್ವಂ .
ದವ್ವತ್ತಂ ಪುಣ ಭಾವೋ ತಮ್ಹಾ ದವ್ವಂ ಸಯಂ ಸತ್ತಾ ..೧೧೦..
ಚ ಗುಣೀ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಜೋ ಖಲು ದವ್ವಸಹಾವೋ ಪರಿಣಾಮೋ ಯಃ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಭೂತಃ
ಪರಿಣಾಮಃ ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾನುಭವರೂಪಮನೋವ್ಯಾಪಾರೋತ್ಪನ್ನಸಮಸ್ತಮನೋರಥರೂಪವಿಕಲ್ಪಜಾಲಾಭಾವೇ ಸತಿ ಯಶ್ಚಿದಾ-
ನನ್ದೈಕಾನುಭೂತಿರೂಪಃ ಸ್ವಸ್ಥಭಾವಸ್ತಸ್ಯೋತ್ಪಾದಃ, ಪೂರ್ವೋಕ್ತವಿಕಲ್ಪಜಾಲವಿನಾಶೋ ವ್ಯಯಃ, ತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಜೀವತ್ವಂ
ಧ್ರೌವ್ಯಮಿತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕಜೀವದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಭೂತೋ ಯೋಽಸೌ ಪರಿಣಾಮಃ ಸೋ ಗುಣೋ ಸ ಗುಣೋ
ಭವತಿ . ಸ ಪರಿಣಾಮಃ ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ಗುಣೋ ಭವತಿ . ಸದವಿಸಿಟ್ಠೋ ಸತೋಽಸ್ತಿತ್ವಾದವಿಶಿಷ್ಟೋಽಭಿನ್ನಸ್ತದುತ್ಪಾದಾದಿತ್ರಯಂ
ತಿಷ್ಠತ್ಯಸ್ತಿತ್ವಂ ಚೈಕಂ ತಿಷ್ಠತ್ಯಸ್ತಿತ್ವೇನ ಸಹ ಕಥಮಭಿನ್ನೋ ಭವತೀತಿ ಚೇತ್ . ‘‘ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಯುಕ್ತಂ ಸತ್’’
ಇತಿ ವಚನಾತ್ . ಏವಂ ಸತಿ ಸತ್ತೈವ ಗುಣೋ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ . ಇತಿ ಗುಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಗತಮ್ . ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ತಿ
ಸದವಸ್ಥಿತಂ ಸ್ವಭಾವೇ ದ್ರವ್ಯಮಿತಿ . ದ್ರವ್ಯಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ . ಸದಿತಿ . ಕೇನ . ಅಭೇದ-
ನಯೇನ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಸತ್ ಅವಸ್ಥಿತಮ್ . ಕ್ವ . ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕಸ್ವಭಾವೇ . ಜಿಣೋವದೇಸೋಯಂ ಅಯಂ
ಜಿನೋಪದೇಶ ಇತಿ ‘ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ದವ್ವಸ್ಸ ಜೋ ಹು ಪರಿಣಾಮೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇ ಯದುಕ್ತಂ
ತದೇವೇದಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್, ಗುಣಕಥನಂ ಪುನರಧಿಕಮಿತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ . ಯಥೇದಂ ಜೀವದ್ರವ್ಯೇ ಗುಣಗುಣಿನೋರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ
೨೧೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
(ವಹ ವೃತ್ತಿ – ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ಉಸ -ಉಸ ಸ್ವಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೀ ಹೈ .
(ಇಸಪ್ರಕಾರ) ಪ್ರಥಮ ತೋ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವಭೂತ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ; ಔರ ವಹ (ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ-
ಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ) ಅಸ್ತಿತ್ವಭೂತ ಐಸೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಹೋನೇಸೇ, ‘ಸತ್’ ಸೇ ಅವಿಶಿಷ್ಟ,
ದ್ರವ್ಯವಿಧಾಯಕ (-ದ್ರವ್ಯಕಾ ರಚಯಿತಾ) ಗುಣ ಹೀ ಹೈ . — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸತ್ತಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣಗುಣೀಪನಾ
ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೦೯..
ಅಬ ಗುಣ ಔರ ಗುಣೀಕೇ ಅನೇಕತ್ವಕಾ ಖಣ್ಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಪರ್ಯಾಯ ಕೇ ಗುಣ ಏವುಂ ಕೋಈ ನ ದ್ರವ್ಯ ವಿಣ ವಿಶ್ವೇ ದೀಸೇ;
ದ್ರವ್ಯತ್ವ ಛೇ ವಳೀ ಭಾವ; ತೇಥೀ ದ್ರವ್ಯ ಪೋತೇ ಸತ್ತ್ವ ಛೇ . ೧೧೦.