ಸ್ಪರ್ಶಿನ್ಯಾಃ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಂ ತೇನ ತೇನ ಸ್ವಭಾವೇನ ಪರಿಣಮನಾತ್ . ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಭೂತ ಏವ ತಾವತ್ಪರಿಣಾಮಃ . ಸ ತ್ವಸ್ತಿತ್ವಭೂತದ್ರವ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ಸದವಿಶಿಷ್ಟೋ ದ್ರವ್ಯವಿಧಾಯಕೋ ಗುಣ ಏವೇತಿ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋ- ರ್ಗುಣಗುಣಿಭಾವಃ ಸಿದ್ಧಯತಿ ..೧೦೯.. ಅಥ ಗುಣಗುಣಿನೋರ್ನಾನಾತ್ವಮುಪಹನ್ತಿ — ಣತ್ಥಿ ಗುಣೋ ತ್ತಿ ವ ಕೋಈ ಪಜ್ಜಾಓ ತ್ತೀಹ ವಾ ವಿಣಾ ದವ್ವಂ .

ದವ್ವತ್ತಂ ಪುಣ ಭಾವೋ ತಮ್ಹಾ ದವ್ವಂ ಸಯಂ ಸತ್ತಾ ..೧೧೦.. ಚ ಗುಣೀ ಭವತೀತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಜೋ ಖಲು ದವ್ವಸಹಾವೋ ಪರಿಣಾಮೋ ಯಃ ಖಲು ಸ್ಫು ಟಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಭೂತಃ ಪರಿಣಾಮಃ ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯಾನುಭವರೂಪಮನೋವ್ಯಾಪಾರೋತ್ಪನ್ನಸಮಸ್ತಮನೋರಥರೂಪವಿಕಲ್ಪಜಾಲಾಭಾವೇ ಸತಿ ಯಶ್ಚಿದಾ- ನನ್ದೈಕಾನುಭೂತಿರೂಪಃ ಸ್ವಸ್ಥಭಾವಸ್ತಸ್ಯೋತ್ಪಾದಃ, ಪೂರ್ವೋಕ್ತವಿಕಲ್ಪಜಾಲವಿನಾಶೋ ವ್ಯಯಃ, ತದುಭಯಾಧಾರಭೂತಜೀವತ್ವಂ ಧ್ರೌವ್ಯಮಿತ್ಯುಕ್ತಲಕ್ಷಣೋತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕಜೀವದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಭೂತೋ ಯೋಽಸೌ ಪರಿಣಾಮಃ ಸೋ ಗುಣೋ ಸ ಗುಣೋ ಭವತಿ . ಸ ಪರಿಣಾಮಃ ಕಥಂಭೂತಃ ಸನ್ಗುಣೋ ಭವತಿ . ಸದವಿಸಿಟ್ಠೋ ಸತೋಽಸ್ತಿತ್ವಾದವಿಶಿಷ್ಟೋಽಭಿನ್ನಸ್ತದುತ್ಪಾದಾದಿತ್ರಯಂ ತಿಷ್ಠತ್ಯಸ್ತಿತ್ವಂ ಚೈಕಂ ತಿಷ್ಠತ್ಯಸ್ತಿತ್ವೇನ ಸಹ ಕಥಮಭಿನ್ನೋ ಭವತೀತಿ ಚೇತ್ . ‘‘ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಯುಕ್ತಂ ಸತ್’’ ಇತಿ ವಚನಾತ್ . ಏವಂ ಸತಿ ಸತ್ತೈವ ಗುಣೋ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ . ಇತಿ ಗುಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ ಗತಮ್ . ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ತಿ ಸದವಸ್ಥಿತಂ ಸ್ವಭಾವೇ ದ್ರವ್ಯಮಿತಿ . ದ್ರವ್ಯಂ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಂ ಭವತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ . ಸದಿತಿ . ಕೇನ . ಅಭೇದ- ನಯೇನ . ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಸತ್ ಅವಸ್ಥಿತಮ್ . ಕ್ವ . ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕಸ್ವಭಾವೇ . ಜಿಣೋವದೇಸೋಯಂ ಅಯಂ ಜಿನೋಪದೇಶ ಇತಿ ‘ಸದವಟ್ಠಿದಂ ಸಹಾವೇ ದವ್ವಂ ದವ್ವಸ್ಸ ಜೋ ಹು ಪರಿಣಾಮೋ’ ಇತ್ಯಾದಿಪೂರ್ವಸೂತ್ರೇ ಯದುಕ್ತಂ ತದೇವೇದಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್, ಗುಣಕಥನಂ ಪುನರಧಿಕಮಿತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ . ಯಥೇದಂ ಜೀವದ್ರವ್ಯೇ ಗುಣಗುಣಿನೋರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ (ವಹ ವೃತ್ತಿ – ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ಉಸ -ಉಸ ಸ್ವಭಾವರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೀ ಹೈ .

(ಇಸಪ್ರಕಾರ) ಪ್ರಥಮ ತೋ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವಭೂತ ಪರಿಣಾಮ ಹೈ; ಔರ ವಹ (ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ- ಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ) ಅಸ್ತಿತ್ವಭೂತ ಐಸೀ ದ್ರವ್ಯಕೀ ವೃತ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಹೋನೇಸೇ, ‘ಸತ್’ ಸೇ ಅವಿಶಿಷ್ಟ, ದ್ರವ್ಯವಿಧಾಯಕ (-ದ್ರವ್ಯಕಾ ರಚಯಿತಾ) ಗುಣ ಹೀ ಹೈ . — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಸತ್ತಾ ಔರ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣಗುಣೀಪನಾ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ..೧೦೯..

ಅಬ ಗುಣ ಔರ ಗುಣೀಕೇ ಅನೇಕತ್ವಕಾ ಖಣ್ಡನ ಕರತೇ ಹೈಂ : —

೨೧೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-