ಇಹ ಹಿ ಸಂಸಾರಿಣೋ ಜೀವಸ್ಯಾನಾದಿಕರ್ಮಪುದ್ಗಲೋಪಾಧಿಸನ್ನಿಧಿಪ್ರತ್ಯಯಪ್ರವರ್ತಮಾನಪ್ರತಿಕ್ಷಣ- ವಿವರ್ತನಸ್ಯ ಕ್ರಿಯಾ ಕಿಲ ಸ್ವಭಾವನಿರ್ವೃತ್ತೈವಾಸ್ತಿ . ತತಸ್ತಸ್ಯ ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಷು ನ ಕಶ್ಚನಾಪ್ಯೇಷ ಏವೇತಿ ಟಂಕೋತ್ಕೀರ್ಣೋಽಸ್ತಿ, ತೇಷಾಂ ಪೂರ್ವಪೂರ್ವೋಪಮರ್ದಪ್ರವೃತ್ತಕ್ರಿಯಾಫಲತ್ವೇನೋತ್ತರೋತ್ತರೋಪಮರ್ದ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್; ಫಲ- ಪೃಥಕ್ತ್ವಲಕ್ಷಣಸ್ಯಾತದ್ಭಾವಾಭಿಧಾನಾನ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಚ ಕಥನರೂಪೇಣ ದ್ವಿತೀಯಾ, ಸಂಜ್ಞಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಯೋಜನಾದಿಭೇದರೂಪ- ಸ್ಯಾತದ್ಭಾವಸ್ಯ ವಿವರಣರೂಪೇಣ ತೃತೀಯಾ, ತಸ್ಯೈವ ದೃಢೀಕರಣಾರ್ಥಂ ಚತುರ್ಥೀತಿ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋರ- ಭೇದವಿಷಯೇ ಯುಕ್ತಿಕಥನಮುಖ್ಯತಾ . ತದನನ್ತರಂ ಸತ್ತಾದ್ರವ್ಯಯೋರ್ಗುಣಗುಣಿಕಥನೇನ ಪ್ರಥಮಾ, ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ದ್ರವ್ಯೇಣ ಸಹಾಭೇದಕಥನೇನ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾದ್ವಯಮ್ . ತದನನ್ತರಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸದುತ್ಪಾದಾಸದುತ್ಪಾದಯೋಃ ಸಾಮಾನ್ಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇನ ವಿಶೇಷವ್ಯಾಖ್ಯಾನೇನ ಚ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯಂ, ತತಶ್ಚ ಸಪ್ತಭಙ್ಗೀಕಥನೇನ ಗಾಥೈಕಾ ಚೇತಿ ಸಮುದಾಯೇನ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಏಷಃ ಇತಿ ಕಶ್ಚಿತ್ ನಾಸ್ತಿ ] (ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ) ‘ಯಹೀ’ ಐಸೀ ಕೋಈ (ಶಾಶ್ವತ ಪರ್ಯಾಯ) ನಹೀಂ ಹೈಂ; [ಸ್ವಭಾವನಿರ್ವೃತ್ತಾ ಕ್ರಿಯಾ ನಾಸ್ತಿ ನ ] (ಕ್ಯೋಂಕಿ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವಕೇ) ಸ್ವಭಾವನಿಷ್ಪನ್ನ ಕ್ರಿಯಾ ನಹೀಂ ಹೋ ಸೋ ಬಾತ ನಹೀಂ ಹೈ; (ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಭಾವಸ್ವಭಾವಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೀ ರಾಗ- ದ್ವೇಷಮಯ ಕ್ರಿಯಾ ಅವಶ್ಯ ಹೈ .) [ಯದಿ ] ಔರ ಯದಿ [ಪರಮಃ ಧರ್ಮಃ ನಿಃಫಲಃ ] ಪರಮಧರ್ಮ ಅಫಲ ಹೈ ತೋ [ಕ್ರಿಯಾ ಹಿ ಅಫಲಾ ನಾಸ್ತಿ ] ಕ್ರಿಯಾ ಅವಶ್ಯ ಅಫಲ ನಹೀಂ ಹೈ; (ಅರ್ಥಾತ್ ಏಕ ವೀತರಾಗ ಭಾವ ಹೀ ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯರೂಪ ಫಲ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಕರತೀ; ರಾಗ -ದ್ವೇಷಮಯ ಕ್ರಿಯಾ ತೋ ಅವಶ್ಯ ವಹ ಫಲ ಉತ್ಪನ್ನ ಕರತೀ ಹೈ .)..೧೧೬..
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ (ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ), ಅನಾದಿಕರ್ಮಪುದ್ಗಲಕೀ ಉಪಾಧಿಕೇ ಸದ್ಭಾವಕೇ ಆಶ್ರಯ (-ಕಾರಣ) ಸೇ ಜಿಸಕೇ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣ ೧ವಿವರ್ತ್ತನ ಹೋತಾ ರಹತಾ ಹೈ ಐಸೇ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವಕೋ ಕ್ರಿಯಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸ್ವಭಾವ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೀ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂಸೇ ಕೋಈ ಭೀ ಪರ್ಯಾಯ ‘ಯಹೀ’ ಹೈ ಐಸೀ ಟಂಕೋತ್ಕೀರ್ಣ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಪೂರ್ವ -ಪೂರ್ವ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ನಾಶಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ ಕ್ರಿಯಾ ಫಲರೂಪ ಹೋನೇಸೇ ೨ಉತ್ತರ -ಉತ್ತರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈಂ . ಔರ ಕ್ರಿಯಾಕಾ ಫಲ ತೋ, ಮೋಹಕೇ ಸಾಥ ೩ಮಿಲನಕಾ ನಾಶ ೧. ವಿವರ್ತನ = ವಿಪರಿಣಮನ; ಪಲಟಾ (ಫೇ ರಫಾರ) ಹೋತೇ ರಹನಾ . ೨. ಉತ್ತರ -ಉತ್ತರ = ಬಾದಕೀ . (ಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯೇಂ ರಾಗದ್ವೇಷಮಯ ಕ್ರಿಯಾಕೀ ಫಲರೂಪ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಕೋಈ ಭೀ ಪರ್ಯಾಯ ಪೂರ್ವ
ಪರ್ಯಾಯಕೋ ನಷ್ಟ ಕರತೀ ಹೈ ಔರ ಬಾದಕೀ ಪರ್ಯಾಯಸೇ ಸ್ವಯಂ ನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈ . ೩. ಮಿಲನ = ಮಿಲ ಜಾನಾ; ಮಿಶ್ರಿತಪನಾ; ಸಂಬಂಧ; ಜುಡಾನ .