ಯೋ ಹಿ ನಾಮ ಸಂಸಾರನಾಮಾಯಮಾತ್ಮನಸ್ತಥಾವಿಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ ಸ ಏವ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಶ್ಲೇಷಹೇತುಃ . ಅಥ ತಥಾವಿಧಪರಿಣಾಮಸ್ಯಾಪಿ ಕೋ ಹೇತುಃ . ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಹೇತುಃ, ತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತತ್ವೇನೈವೋಪಲಮ್ಭಾತ್ . ಏವಂ ಸತೀತರೇತರಾಶ್ರಯದೋಷಃ . ನ ಹಿ; ಅನಾದಿಪ್ರಸಿದ್ಧದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಾಭಿಸಂಬದ್ಧಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಪ್ರಾಕ್ತನದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಸ್ತತ್ರ ಹೇತುತ್ವೇನೋಪಾದಾನಾತ್ . ಏವಂ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೂತನವಪುರಾಣದ್ರವ್ಯಕರ್ಮತ್ವಾದಾತ್ಮನಸ್ತಥಾವಿಧಪರಿಣಾಮೋ ಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ದ್ವಿತೀಯಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಕಾರಣಂ ಜ್ಞಾನಾವರಣಾದಿ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ತಸ್ಯ ತು ಕಾರಣಂ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮ ಇತ್ಯಾವೇದಯತಿ — ಆದಾ ನಿರ್ದೋಷಿಪರಮಾತ್ಮಾ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೈಕಸ್ವಭಾವೋಽಪಿ ವ್ಯವಹಾರೇಣಾನಾದಿಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾತ್ ಕಮ್ಮಮಲಿಮಸೋ ಕರ್ಮಮಲೀಮಸೋ ಭವತಿ . ತಥಾಭವನ್ಸನ್ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ಪರಿಣಾಮಂ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಕರ್ಮಮಲೀಮಸಃ ಆತ್ಮಾ ] ಕರ್ಮಸೇ ಮಲಿನ ಆತ್ಮಾ [ಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತಂ ಪರಿಣಾಮಂ ] ಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತ ಪರಿಣಾಮಕೋ (-ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಸಂಯೋಗಸೇ ಹೋನೇವಾಲೇ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕೋ) [ಲಭತೇ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ . [ತತಃ ] ಉಸಸೇ [ಕರ್ಮ ಶ್ಲಿಷ್ಯತಿ ] ಕರ್ಮ ಚಿಪಕ ಜಾತಾ ಹೈ (-ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಬಂಧ ಹೋತಾ ಹೈ ); [ತಸ್ಮಾತ್ ತು ] ಇಸಲಿಯೇ [ಪರಿಣಾಮಃ ಕರ್ಮ ] ಪರಿಣಾಮ ವಹ ಕರ್ಮ ಹೈ ..೧೨೧..
ಟೀಕಾ : — ‘ಸಂಸಾರ’ ನಾಮಕ ಜೋ ಯಹ ಆತ್ಮಾಕಾ ತಥಾವಿಧ (-ಉಸಪ್ರಕಾರಕಾ) ಪರಿಣಾಮ ಹೈ ವಹೀ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಚಿಪಕನೇಕಾ ಹೇತು ಹೈ . ಅಬ, ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತು ಕೌನ ಹೈ ? (ಇಸಕೇ ಉತ್ತರಮೇಂ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿಃ) ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಉಸಕಾ ಹೇತು ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ೧ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೀ ಸಂಯುಕ್ತತಾಸೇ ಹೀ ವಹ ದೇಖಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
(ಶಂಕಾ : – ) ಐಸಾ ಹೋನೇಸೇ ೨ಇತರೇತರಾಶ್ರಯದೋಷ ಆಯಗಾ ! (ಸಮಾಧಾನ : – ) ನಹೀಂ ಆಯಗಾ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಅನಾದಿಸಿದ್ಧ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಸಾಥ ಸಂಬದ್ಧ ಐಸೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ಜೋ ಪೂರ್ವಕಾ ೩ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಹೈ ಉಸಕಾ ವಹಾಂ ಹೇತುರೂಪಸೇ ಗ್ರಹಣ (-ಸ್ವೀಕಾರ) ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ .
ಪರ ಉಸಕಾ ಕಾರಣ ಪುನಃ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಕಹಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಶಂಕಾಕಾರಕೋ ಶಂಕಾ ಹೋತೀ ಹೈ ಕಿ ಇಸ ಬಾತಮೇಂ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯ ದೋಷ ಆತಾ ಹೈ .
೧. ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಸಂಯೋಗಸೇ ಹೀ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕೇ ಬಿನಾ ವೇ ಕಭೀ ನಹೀಂ ಹೋತೇ; ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಅಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ .
೨. ಏಕ ಅಸಿದ್ಧ ಬಾತಕೋ ಸಿದ್ಧ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ದೂಸರೀ ಅಸಿದ್ಧ ಬಾತಕಾ ಆಶ್ರಯ ಲಿಯಾ ಜಾಯ, ಔರ ಫಿ ರ ಉಸ ದೂಸರೀ ಬಾತಕೋ ಸಿದ್ಧ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಪಹಲೀಕಾ ಆಶ್ರಯ ಲಿಯಾ ಜಾಯ, – ಸೋ ಇಸ ತರ್ಕ -ದೋಷಕೋ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯದೋಷ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
೩. ನವೀನ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಕಾರಣ ಅಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮ ಹೈ, ಔರ ಉಸ ಅಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮಕಾ ಕಾರಣ ವಹಕಾ ವಹೀ (ನವೀನ) ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ನಹೀಂ ಕಿನ್ತು ಪಹಲೇಕಾ (ಪುರಾನಾ) ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಇಸಮೇಂ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯ ದೋಷ ನಹೀಂ ಆತಾ .