ಅಥ ಪರಮಾರ್ಥಾದಾತ್ಮನೋ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಾಕರ್ತೃತ್ವಮುದ್ಯೋತಯತಿ — ಪರಿಣಾಮೋ ಸಯಮಾದಾ ಸಾ ಪುಣ ಕಿರಿಯ ತ್ತಿ ಹೋದಿ ಜೀವಮಯಾ .
ಆತ್ಮಪರಿಣಾಮೋ ಹಿ ತಾವತ್ಸ್ವಯಮಾತ್ಮೈವ, ಪರಿಣಾಮಿನಃ ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪಕರ್ತೃತ್ವೇನ ಪರಿಣಾಮಾ- ದನನ್ಯತ್ವಾತ್ . ಯಶ್ಚ ತಸ್ಯ ತಥಾವಿಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ ಸಾ ಜೀವಮಯ್ಯೇವ ಕ್ರಿಯಾ, ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಪರಿಣಾಮ- ಲಹದಿ ಪರಿಣಾಮಂ ಲಭತೇ . ಕಥಂಭೂತಮ್ ಕಥಂಭೂತಮ್ . ಕಮ್ಮಸಂಜುತ್ತಂ ಕರ್ಮರಹಿತಪರಮಾತ್ಮನೋ ವಿಸದ್ರಶಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತಂ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವ- ರಾಗಾದಿವಿಭಾವಪರಿಣಾಮಂ . ತತ್ತೋ ಸಿಲಿಸದಿ ಕಮ್ಮಂ ತತಃ ಪರಿಣಾಮಾತ್ ಶ್ಲಿಷ್ಯತಿ ಬಧ್ನಾತಿ . ಕಿಮ್ . ಕರ್ಮ . ಯದಿ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಲವಿವೇಕಜ್ಯೋತಿಃಪರಿಣಾಮೇನ ಪರಿಣಮತಿ ತದಾ ತು ಕರ್ಮ ಮುಞ್ಚತಿ . ತಮ್ಹಾ ಕಮ್ಮಂ ತು ಪರಿಣಾಮೋ ತಸ್ಮಾತ್ ಕರ್ಮ ತು ಪರಿಣಾಮಃ . ಯಸ್ಮಾದ್ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮೇನ ಕರ್ಮ ಬಧ್ನಾತಿ, ತಸ್ಮಾದ್ರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪರೂಪೋ ಭಾವಕರ್ಮಸ್ಥಾನೀಯಃ ಸರಾಗಪರಿಣಾಮ ಏವ ಕರ್ಮಕಾರಣತ್ವಾದುಪಚಾರೇಣ ಕರ್ಮೇತಿ ಭಣ್ಯತೇ . ತತಃ ಸ್ಥಿತಂ ರಾಗಾದಿಪರಿಣಾಮಃ ಕರ್ಮಬನ್ಧ- ಕಾರಣಮಿತಿ ..೧೨೧.. ಅಥಾತ್ಮಾ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಸ್ವಕೀಯಪರಿಣಾಮಸ್ಯೈವ ಕರ್ತಾ, ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣ ಇತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ನವೀನ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಜಿಸಕಾ ಕಾರ್ಯಭೂತ ಹೈ ಔರ ಪುರಾನಾ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಜಿಸಕಾ ಕಾರಣಭೂತ ಹೈ, ಐಸಾ (ಆತ್ಮಾಕಾ ತಥಾವಿಧ ಪರಿಣಾಮ) ಹೋನೇಸೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ತಥಾವಿಧ ಪರಿಣಾಮ ಉಪಚಾರಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮ ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಆತ್ಮಾ ಭೀ ಅಪನೇ ಪರಿಣಾಮಕಾ ಕರ್ತ್ತಾ ಹೋನೇಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಕರ್ತ್ತಾ ಭೀ ಉಪಚಾರಸೇ ಹೈ ..೧೨೧..
ಅಬ, ಪರಮಾರ್ಥಸೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಅಕರ್ತೃತ್ವ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಪರಿಣಾಮಃ ] ಪರಿಣಾಮ [ಸ್ವಯಮ್ ] ಸ್ವಯಂ [ಆತ್ಮಾ ] ಆತ್ಮಾ ಹೈ, [ಸಾ ಪುನಃ ] ಔರ ವಹ [ಜೀವಮಯೀ ಕ್ರಿಯಾ ಇತಿ ಭವತಿ ] ಜೀವಮಯ ಕ್ರಿಯಾ ಹೈ; [ಕ್ರಿಯಾ ] ಕ್ರಿಯಾಕೋ [ಕರ್ಮ ಇತಿ ಮತಾ ] ಕರ್ಮ ಮಾನಾ ಗಯಾ ಹೈ; [ತಸ್ಮಾತ್ ] ಇಸಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾ [ಕರ್ಮಣಃ ಕರ್ತಾ ತು ನ ] ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ ಕರ್ತ್ತಾ ತೋ ನಹೀಂ ಹೈ ..೧೨೨..
ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಆತ್ಮಾಕಾ ಪರಿಣಾಮ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸ್ವಯಂ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪರಿಣಾಮೀ
ಪರಿಣಾಮ ಪೋತೇ ಜೀವ ಛೇ, ನೇ ಛೇ ಕ್ರಿಯಾ ಏ ಜೀವಮಯೀ; ಕಿರಿಯಾ ಗಣೀ ಛೇ ಕರ್ಮ; ತೇಥೀ ಕರ್ಮನೋ ಕರ್ತಾ ನಥೀ. ೧೨೨.
೨೪೦ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-