ಆತ್ಮಾ ಹಿ ತಾವತ್ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮೈವ, ಪರಿಣಾಮಃ ಸ್ವಯಮಾತ್ಮೇತಿ ಸ್ವಯಮುಕ್ತತ್ವಾತ್ . ಪರಿಣಾಮಸ್ತು ಚೇತನಾತ್ಮಕತ್ವೇನ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ಮಫಲಂ ವಾ ಭವಿತುಂ ಶೀಲಃ, ತನ್ಮಯತ್ವಾಚ್ಚೇತನಾಯಾಃ . ತತೋ ಜ್ಞಾನಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ಮಫಲಂ ಚಾತ್ಮೈವ . ಏವಂ ಹಿ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಾಯಾಂ ಪರದ್ರವ್ಯಸಂಪರ್ಕಾಸಂಭವಾತ್ಪರ್ಯಾಯಾಣಾಂ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತಃ- ಪ್ರಲಯಾಚ್ಚ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯ ಏವಾತ್ಮಾವತಿಷ್ಠತೇ ..೧೨೫..
ಅಥೈವಮಾತ್ಮನೋ ಜ್ಞೇಯತಾಮಾಪನ್ನಸ್ಯ ಶುದ್ಧತ್ವನಿಶ್ಚಯಾತ್ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಸಿದ್ಧೌ ಶುದ್ಧಾತ್ಮತತ್ತ್ವೋಪಲಮ್ಭೋ ವ್ಯಮ್ ..೧೨೪.. ಅಥ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಕರ್ಮಫಲಾನ್ಯಭೇದನಯೇನಾತ್ಮೈವ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ಅಪ್ಪಾ ಪರಿಣಾಮಪ್ಪಾ ಆತ್ಮಾ ಭವತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಾ ಪರಿಣಾಮಸ್ವಭಾವಃ . ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ ‘ಪರಿಣಾಮೋ ಸಯಮಾದಾ’ ಇತಿ ಪೂರ್ವಂ ಸ್ವಯಮೇವ ಭಣಿತತ್ವಾತ್ . ಪರಿಣಾಮಃ ಕಥ್ಯತೇ — ಪರಿಣಾಮೋ ಣಾಣಕಮ್ಮಫಲಭಾವೀ ಪರಿಣಾಮೋ ಭವತಿ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಃ . ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಕರ್ಮಫಲಭಾವೀ; ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಕರ್ಮಫಲರೂಪೇಣ ಭವಿತುಂ ಶೀಲ ಇತ್ಯರ್ಥಃ . ತಮ್ಹಾ ಯಸ್ಮಾದೇವಂ ತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾತ್ . ಣಾಣಂ ಪೂರ್ವಸೂತ್ರೋಕ್ತಾ ಜ್ಞಾನಚೇತನಾ . ಕಮ್ಮಂ ತತ್ರೈವೌಕ್ತಲಕ್ಷಣಾ ಕರ್ಮಚೇತನಾ . ಫಲಂ ಚ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಲಕ್ಷಣಫಲಚೇತನಾ ಚ . ಆದಾ ಮುಣೇದವ್ವೋ ಇಯಂ ಚೇತನಾ ತ್ರಿವಿಧಾಪ್ಯಭೇದನಯೇನಾತ್ಮೈವ ಮನ್ತವ್ಯೋ ಜ್ಞಾತವ್ಯ ಇತಿ . ಏತಾವತಾ ಕಿಮುಕ್ತಂ ಭವತಿ . ತ್ರಿವಿಧಚೇತನಾಪರಿಣಾಮೇನ ಪರಿಣಾಮೀ ಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಕಿಂ ಕರೋತಿ . ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕಶುದ್ಧಪರಿಣಾಮೇನ ಮೋಕ್ಷಂ ಸಾಧಯತಿ, ಶುಭಾಶುಭಾಭ್ಯಾಂ ಪುನರ್ಬನ್ಧಮಿತಿ ..೧೨೫.. ಏವಂ ತ್ರಿವಿಧಚೇತನಾಕಥನಮುಖ್ಯತಯಾ ಗಾಥಾತ್ರಯೇಣ ಚತುರ್ಥ- ಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಸಾಮಾನ್ಯಜ್ಞೇಯಾಧಿಕಾರಸಮಾಪ್ತೌ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಭೇದಭಾವನಾಯಾಃ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿರೂಪಂ ಫಲಂ ದರ್ಶಯತಿ — ಕರ್ಮ ಫಲಂ ಚ ] ಜ್ಞಾನ, ಕರ್ಮ ಔರ ಕರ್ಮಫಲ [ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯಃ ] ಆತ್ಮಾ ಹೈ ಐಸಾ ಸಮಝನಾ ..೧೨೫..
ಟೀಕಾ : — ಪ್ರಥಮ ತೋ ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ‘ಪರಿಣಾಮ ಸ್ವಯಂ ಆತ್ಮಾ ಹೈ’ ಐಸಾ (೧೧೨ವೀಂ ಗಾಥಾಮೇಂ ಭಗವತ್ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವನೇ) ಸ್ವಯಂ ಕಹಾ ಹೈ; ತಥಾ ಪರಿಣಾಮ ಚೇತನಾಸ್ವರೂಪ ಹೋನೇಸೇ ಜ್ಞಾನ, ಕರ್ಮ ಔರ ಕರ್ಮಫಲರೂಪ ಹೋನೇಕೇ ಸ್ವಭಾವವಾಲಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಚೇತನಾ ತನ್ಮಯ (ಜ್ಞಾನಮಯ, ಕರ್ಮಮಯ ಅಥವಾ ಕರ್ಮಫಲಮಯ) ಹೋತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಜ್ಞಾನ, ಕರ್ಮ ಕರ್ಮಫಲ ಆತ್ಮಾ ಹೀ ಹೈ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯಕೇ ನಿರೂಪಣಮೇಂ ಪರದ್ರವ್ಯಕೇ ಸಂಪರ್ಕಕಾ (ಸಮ್ಬನ್ಧ; ಸಂಗ) ಅಸಂಭವ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಭೀತರ ೧ಪ್ರಲೀನ ಹೋ ಜಾನೇಸೇ ಆತ್ಮಾ ಶುದ್ಧದ್ರವ್ಯ ಹೀ ರಹತಾ ಹೈ ..೧೨೫..
ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ೨ಜ್ಞೇಯಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಆತ್ಮಾಕೀ ಶುದ್ಧತಾಕೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ಹೋನೇ ಪರ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ (-ಅನುಭವ, ಪ್ರಾಪ್ತಿ) ಹೋತೀ ಹೈ; ಇಸಪ್ರಕಾರ ಉಸಕಾ ಅಭಿನನ್ದನ ಕರತೇ ಹುಏ (ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾಕೀ ಶುದ್ಧತಾಕೇ ನಿರ್ಣಯಕೀ ಪ್ರಶಂಸಾ ಕರತೇ ಹುಏ — ಧನ್ಯವಾದ ದೇತೇ ಹುಏ), ದ್ರವ್ಯಸಾಮಾನ್ಯಕೇ ವರ್ಣನಕಾ ಉಪಸಂಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ : —
೨೪೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧. ಪ್ರಲೀನ ಹೋ ಜಾನಾ = ಅತ್ಯಂತ ಲೀನ ಹೋ ಜಾನಾ; ಮಗ್ನ ಹೋ ಜಾನಾ; ಡೂಬ ಜಾನಾ; ಅದೃಶ್ಯ ಹೋ ಜಾನಾ .
೨. ಜ್ಞೇಯಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ = ಜ್ಞೇಯಭೂತ . (ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನರೂಪ ಭೀ ಔರ ಜ್ಞೇಯರೂಪ ಭೀ ಹೈ, ಇಸ ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಅಧಿಕಾರಮೇಂ ಯಹಾಂ ದ್ರವ್ಯ ಸಾಮಾನ್ಯಕಾ ನಿರೂಪಣ ಕಿಯಾ ಜಾ ರಹಾ ಹೈ; ಉಸಮೇಂ ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞೇಯಭೂತರೂಪಸೇ ಸಮಾವಿಷ್ಟ ಹುಆ ಹೈ .)