ಗಮ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್ . ಗುಣತ್ವೇ ವಾ, ನ ತಾವದಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಗುಣಃ ಶಬ್ದಃ, ಗುಣಗುಣಿನೋರವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವೇನೈಕವೇದನ- ವೇದ್ಯತ್ವಾದಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಶ್ರವಣೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯತ್ವಾಪತ್ತೇಃ . ಪರ್ಯಾಯಲಕ್ಷಣೇನೋತ್ಖಾತಗುಣಲಕ್ಷಣತ್ವಾನ್ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯ- ಗುಣೋಽಪಿ ನ ಭವತಿ . ಪರ್ಯಾಯಲಕ್ಷಣಂ ಹಿ ಕಾದಾಚಿತ್ಕತ್ವಂ, ಗುಣಲಕ್ಷಣಂ ತು ನಿತ್ಯತ್ವಮ್ . ತತಃ ಕಾದಾಚಿತ್ಕತ್ವೋತ್ಖಾತನಿತ್ಯತ್ವಸ್ಯ ನ ಶಬ್ದಸ್ಯಾಸ್ತಿ ಗುಣತ್ವಮ್ . ಯತ್ತು ತತ್ರ ನಿತ್ಯತ್ವಂ ತತ್ತದಾರಮ್ಭಕ- ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ತದ್ಗುಣಾನಾಂ ಚ ಸ್ಪರ್ಶಾದೀನಾಮೇವ, ನ ಶಬ್ದಪರ್ಯಾಯಸ್ಯೇತಿ ದೃಢತರಂ ಗ್ರಾಹ್ಯಮ್ . ನ ಚ ಪುದ್ಗಲ- ಗಾಥಾಕಥಿತಕ್ರಮೇಣ ಪರಮಾಣುಲಕ್ಷಣಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ವರೂಪಾದೇಃ ಪೃಥ್ವೀಸ್ಕನ್ಧಲಕ್ಷಣಸ್ಥೂಲಸ್ವರೂಪಪರ್ಯನ್ತಸ್ಯ ಚ . ತಥಾಹಿ — ಯಥಾನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಚತುಷ್ಟಯಂ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತಂ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರ್ವಜೀವೇಷು ಸಾಧಾರಣಂ ತಥಾ ವರ್ಣಾದಿಚತುಷ್ಟಯಂ ವಿಶೇಷ- ಲಕ್ಷಣಭೂತಂ ಯಥಾಸಂಭವಂ ಸರ್ವಪುದ್ಗಲೇಷು ಸಾಧಾರಣಮ್ . ಯಥೈವ ಚಾನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಚತುಷ್ಟಯಂ ಮುಕ್ತಜೀವೇಽತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನ- ವಿಷಯಮನುಮಾನಗಮ್ಯಮಾಗಮಗಮ್ಯಂ ಚ, ತಥಾ ಶುದ್ಧಪರಮಾಣುದ್ರವ್ಯೇ ವರ್ಣಾದಿಚತುಷ್ಟಯಮಪ್ಯತೀನ್ದ್ರಿಯಜ್ಞಾನವಿಷಯಮನುಮಾನ- ಗಮ್ಯಮಾಗಮಗಮ್ಯಂ ಚ . ಯಥಾ ವಾನನ್ತಚತುಷ್ಟಯಸ್ಯ ಸಂಸಾರಿಜೀವೇ ರಾಗಾದಿಸ್ನೇಹನಿಮಿತ್ತೇನ ಕರ್ಮಬನ್ಧವಶಾದಶುದ್ಧತ್ವಂ ಭವತಿ ತಥಾ ವರ್ಣಾದಿಚತುಷ್ಟಯಸ್ಯಾಪಿ ಸ್ನಿಗ್ಧರೂಕ್ಷಗುಣನಿಮಿತ್ತೇನ ದ್ವಿ -ಅಣುಕಾದಿಬನ್ಧಾವಸ್ಥಾಯಾಮಶುದ್ಧತ್ವಮ್ . ಯಥಾ ವಾನನ್ತಜ್ಞಾನಾದಿಚತುಷ್ಟಯಸ್ಯ ರಾಗಾದಿಸ್ನೇಹರಹಿತಶುದ್ಧಾತ್ಮಧ್ಯಾನೇನ ಶುದ್ಧತ್ವಂ ಭವತಿ ತಥಾ ವರ್ಣಾದಿಚತುಷ್ಟಯಸ್ಯಾಪಿ ಸ್ನಿಗ್ಧಗುಣಾಭಾವೇ ಬನ್ಧನೇಽಸತಿ ಪರಮಾಣುಪುದ್ಗಲಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಶುದ್ಧತ್ವಮಿತಿ . ಸದ್ದೋ ಸೋ ಪೋಗ್ಗಲೋ ಯಸ್ತು ಶಬ್ದಃ ಸ
ಯದಿ ಶಬ್ದಕೋ (ಪರ್ಯಾಯ ನ ಮಾನಕರ) ಗುಣ ಮಾನಾ ಜಾಯ ತೋ ವಹ ಕ್ಯೋಂ ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ ಉಸಕಾ ಸಮಾಧಾನ : —
ಪ್ರಥಮ ತೋ, ಶಬ್ದ ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ ಗುಣ -ಗುಣೀಮೇಂ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶಪನಾ ಹೋನೇಸೇ ವೇ (ಗುಣ -ಗುಣೀ) ೧ಏಕ ವೇದನಸೇ ವೇದ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಭೀ ಶ್ರವಣೇನ್ದ್ರಿಯಕಾ ವಿಷಯಭೂತಪನಾ ಆ ಜಾಯಗಾ .
(ದೂಸರೇ, ಶಬ್ದಮೇಂ) ಪರ್ಯಾಯಕೇ ಲಕ್ಷಣದ್ವಾರಾ ಗುಣಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಉತ್ಥಾಪಿತ ಹೋನೇಸೇ ಶಬ್ದ ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ . ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಕಾದಾಚಿತ್ಕಪನಾ (ಅನಿತ್ಯಪನಾ) ಹೈ, ಔರ ಗುಣಕಾ ಲಕ್ಷಣ ನಿತ್ಯಪನಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ (ಶಬ್ದಮೇಂ) ಅನಿತ್ಯಪನೇಸೇ ನಿತ್ಯಪನೇಕೇ ಉತ್ಥಾಪಿತ ಹೋನೇಸೇ (ಅರ್ಥಾತ್ ಶಬ್ದ ಕಭೀ- ಕಭೀ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಔರ ನಿತ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ) ಶಬ್ದ ವಹ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ . ಜೋ ವಹಾಂ ನಿತ್ಯಪನಾ ಹೈ ವಹ ಉಸೇ (ಶಬ್ದಕೋ) ಉತ್ಪನ್ನ ಕರನೇವಾಲೇ ಪುದ್ಗಲೋಂಕಾ ಔರ ಉನಕೇ ಸ್ಪರ್ಶಾದಿಕ ಗುಣೋಂಕಾ ಹೀ ಹೈ, ಶಬ್ದಪರ್ಯಾಯಕಾ ನಹೀಂ — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಅತಿ ದೃಢತಾಪೂರ್ವಕ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ .
೧. ಏಕ ವೇದನಸೇ ವೇದ್ಯ = ಏಕ ಜ್ಞಾನಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋನೇ ಯೋಗ್ಯ (ನೈಯಾಯಿಕ ಶಬ್ದಕೋ ಆಕಾಶಕಾ ಗುಣ ಮಾನತೇ ಹೈಂ ಕಿನ್ತು ಯಹ ಮಾನ್ಯತಾ ಅಪ್ರಮಾಣ ಹೈ . ಗುಣ -ಗುಣೀಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಯೇ ಜಿಸ ಇನ್ದ್ರಿಯಸೇ ಗುಣ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸೀಸೇ ಗುಣೀ -ಭೀ ಜ್ಞಾತ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಏ . ಶಬ್ದ ಕರ್ಣೇನ್ದ್ರಿಯಸೇ ಜಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಆಕಾಶ ಭೀ ಕರ್ಣೇನ್ದ್ರಿಯಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ . ಕಿನ್ತು ವಹ ತೋ ಕಿಸೀ ಭೀ ಇನ್ದ್ರಿಯಸೇ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ನಹೀಂ ಹೈ . ಇಸಲಿಯೇ ಶಬ್ದ ಆಕಾಶಾದಿ ಅಮೂರ್ತಿಕ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ .)