ವ್ಯಕ್ತತ್ವಂ ಕಾದಾಚಿತ್ಕಪರಿಣಾಮವೈಚಿತ್ರ್ಯಪ್ರತ್ಯಯಂ ನಿತ್ಯದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಪ್ರತಿಘಾತಾಯ . ತತೋಽಸ್ತು ಶಬ್ದಃ ಪುದ್ಗಲಪರ್ಯಾಯ ಏವೇತಿ ..೧೩೨.. ಅಥಾಮೂರ್ತಾನಾಂ ಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಗುಣಾನ್ ಗೃಣಾತಿ — ಆಗಾಸಸ್ಸವಗಾಹೋ ಧಮ್ಮದ್ದವ್ವಸ್ಸ ಗಮಣಹೇದುತ್ತಂ . ಧಮ್ಮೇದರದವ್ವಸ್ಸ ದು ಗುಣೋ ಪುಣೋ ಠಾಣಕಾರಣದಾ ..೧೩೩.. ಕಾಲಸ್ಸ ವಟ್ಟಣಾ ಸೇ ಗುಣೋವಓಗೋ ತ್ತಿ ಅಪ್ಪಣೋ ಭಣಿದೋ .
ಣೇಯಾ ಸಂಖೇವಾದೋ ಗುಣಾ ಹಿ ಮುತ್ತಿಪ್ಪಹೀಣಾಣಂ ..೧೩೪.. ಜುಗಲಂ . ಅನ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೋಽನ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯಸ್ಯ ನ ಭವತಿ ವಸ್ತುಸ್ವಭಾವಾದೇವ, ರಸಾದಿವಿಷಯವತ್ . ಪುನರಪಿ ಕತಂಭೂತಃ . ಚಿತ್ತೋ ಚಿತ್ರಃ ಭಾಷಾತ್ಮಕಾಭಾಷಾತ್ಮಕರೂಪೇಣ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವೈಶ್ರಸಿಕರೂಪೇಣ ಚ ನಾನಾಪ್ರಕಾರಃ . ತಚ್ಚ ‘‘ಸದ್ದೋ ಖಂಧಪ್ಪಭವೋ’’ ಇತ್ಯಾದಿಗಾಥಾಯಾಂ ಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ತಿಷ್ಠತ್ಯತ್ರಾಲಂ ಪ್ರಸಙ್ಗೇನ ..೧೩೨.. ಅಥಾಕಾಶಾದ್ಯಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ವಿಶೇಷಗುಣಾನ್ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಆಗಾಸಸ್ಸವಗಾಹೋ ಆಕಾಶಸ್ಯಾವಗಾಹಹೇತುತ್ವಂ, ಧಮ್ಮದ್ದವ್ವಸ್ಸ ಗಮಣಹೇದುತ್ತಂ ಧರ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಗಮನಹೇತುತ್ವಂ, ಧಮ್ಮೇದರದವ್ವಸ್ಸ ದು ಗುಣೋ ಪುಣೋ ಠಾಣಕಾರಣದಾ ಧರ್ಮೇತರದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ತು ಪುನಃ ಸ್ಥಾನಕಾರಣತಾಗುಣೋ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ ಗತಾ . ಕಾಲಸ್ಸ ವಟ್ಟಣಾ ಸೇ ಕಾಲಸ್ಯ ವರ್ತನಾ ಸ್ಯಾದ್ಗುಣಃ, ಗುಣೋವಓಗೋ ತ್ತಿ ಅಪ್ಪಣೋ ಭಣಿದೋ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನೋಪಯೋಗದ್ವಯಮಿತ್ಯಾತ್ಮನೋ ಗುಣೋ ಭಣಿತಃ . ಣೇಯಾ ಸಂಖೇವಾದೋ ಗುಣಾ ಹಿ ಮುತ್ತಿಪ್ಪಹೀಣಾಣಂ ಏವಂ ಸಂಕ್ಷೇಪಾದಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಗುಣಾ ಜ್ಞೇಯಾ ಇತಿ . ತಥಾಹಿ — ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಸಾಧಾರಣಮವಗಾಹಹೇತುತ್ವಂ
ಔರ ಕಹೀಂ (ಕಿಸೀ ಪರ್ಯಾಯಮೇಂ) ಕಿಸೀ ಗುಣಕೀ ಕಾದಾಚಿತ್ಕ ಪರಿಣಾಮಕೀ ವಿಚಿತ್ರತಾಕೇ ಕಾರಣ ಹೋನೇವಾಲಾ ವ್ಯಕ್ತಪನಾ ಯಾ ಅವ್ಯಕ್ತಪನಾ ನಿತ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಕಾ ಪ್ರತಿಘಾತ ನಹೀಂ ಕರತಾ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಅನಿತ್ಯಪರಿಣಾಮಕೇ ಕಾರಣ ಹೋನೇವಾಲೀ ಗುಣಕೀ ಪ್ರಗಟತಾ ಔರ ಅಪ್ರಗಟತಾ ನಿತ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವಕೇ ಸಾಥ ಕಹೀಂ ವಿರೋಧಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತೀ .)
ಇಸಲಿಯೇ ಶಬ್ದ ಪುದ್ಗಲಕೀ ಪರ್ಯಾಯ ಹೀ ಹೋ ..೧೩೨..
ಅಬ, ಶೇಷ ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಗುಣ ಕಹತೇ ಹೈಂ : —
ಅವಗಾಹ ಗುಣ ಆಕಾಶನೋ, ಗತಿಹೇತುತಾ ಛೇ ಧರ್ಮನೋ, ವಳೀ ಸ್ಥಾನಕಾರಣತಾರೂಪೀ ಗುಣ ಜಾಣ ದ್ರವ್ಯ ಅಧರ್ಮನೋ. ೧೩೩. ಛೇ ಕಾಳನೋ ಗುಣ ವರ್ತನಾ ಉಪಯೋಗ ಭಾಖ್ಯೋ ಜೀವಮಾಂ, ಏ ರೀತ ಮೂರ್ತಿವಿಹೀನನಾ ಗುಣ ಜಾಣವಾ ಸಂಕ್ಷೇಪಮಾಂ. ೧೩೪.