ಸೂತ್ರಯಿಷ್ಯತೇ ಹಿ ಸ್ವಯಮಾಕಾಶಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶಲಕ್ಷಣಮೇಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯತ್ವಮಿತಿ . ಇಹ ತು ಯಥಾಕಾಶಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶಾಸ್ತಥಾ ಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಿತಿ ಪ್ರದೇಶಲಕ್ಷಣಪ್ರಕಾರೈಕತ್ವಮಾಸೂತ್ರ್ಯತೇ . ತತೋ ಯಥೈಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯೇನಾಂಶೇನ ಗಣ್ಯಮಾನಸ್ಯಾಕಾಶಸ್ಯಾನನ್ತಾಂಶತ್ವಾದನನ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಂ ತಥೈಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯೇನಾಂಶೇನ ಗಣ್ಯಮಾನಾನಾಂ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೈಕ- ಜೀವಾನಾಮಸಂಖ್ಯೇಯಾಂಶತ್ವಾತ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕಮಸಂಖ್ಯೇಯಪ್ರದೇಶತ್ವಮ್ . ಯಥಾ ಚಾವಸ್ಥಿತಪ್ರಮಾಣಯೋರ್ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಯೋಸ್ತಥಾ ಸಂವರ್ತವಿಸ್ತಾರಾಭ್ಯಾಮನವಸ್ಥಿತಪ್ರಮಾಣಸ್ಯಾಪಿ ಶುಷ್ಕಾರ್ದ್ರತ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಚರ್ಮಣ ಇವ ಜೀವಸ್ಯ ಸ್ವಾಂಶಾಲ್ಪ- ಬಹುತ್ವಾಭಾವಾದಸಂಖ್ಯೇಯಪ್ರದೇಶತ್ವಮೇವ . ಅಮೂರ್ತಸಂವರ್ತವಿಸ್ತಾರಸಿದ್ಧಿಶ್ಚ ಸ್ಥೂಲಕೃಶಶಿಶುಕುಮಾರಶರೀರವ್ಯಾಪಿ- ತ್ವಾದಸ್ತಿ ಸ್ವಸಂವೇದನಸಾಧ್ಯೈವ . ಪುದ್ಗಲಸ್ಯ ತು ದ್ರವ್ಯೇಣೈಕಪ್ರದೇಶಮಾತ್ರತ್ವಾದಪ್ರದೇಶತ್ವೇ ಯಥೋದಿತೇ ಸತ್ಯಪಿ ಉತ್ಪತ್ತಿರ್ಭಣಿತಾ . ಪರಮಾಣುವ್ಯಾಪ್ತಕ್ಷೇತ್ರಂ ಪ್ರದೇಶೋ ಭವತಿ . ತದಗ್ರೇ ವಿಸ್ತರೇಣ ಕಥಯತಿ ಇಹ ತು ಸೂಚಿತಮೇವ ..೧೩೭.. ಏವಂ ಪಞ್ಚಮಸ್ಥಲೇ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಕಾಲದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ದ್ವಿತೀಯಾದಿಪ್ರದೇಶರಹಿತತ್ವೇನಾಪ್ರದೇಶತ್ವಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಯತಿ — ಸಮಓ ಸಮಯಪರ್ಯಾಯಸ್ಯೋಪಾದಾನಕಾರಣತ್ವಾತ್ಸಮಯಃ ಕಾಲಾಣುಃ . ದು ಪುನಃ . ಸ ಚ ಕಥಂಭೂತಃ .
ಟೀಕಾ : — (ಭಗವತ್ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯ) ಸ್ವಯಂ ಹೀ (೧೪೦ ವೇಂ) ಸೂತ್ರ ದ್ವಾರಾ ಕಹೇಂಗೇ ಕಿ ಆಕಾಶಕೇ ಪ್ರದೇಶಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಏಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯತ್ವ ಹೈ (ಅರ್ಥಾತ್ ಏಕ ಪರಮಾಣುಸೇ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋನಾ ವಹ ಪ್ರದೇಶಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ); ಔರ ಯಹಾಂ (ಇಸ ಸೂತ್ರ ಯಾ ಗಾಥಾಮೇಂ) ‘ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಆಕಾಶಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಹೈಂ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಶೇಷ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಹೈಂ’ ಇಸಪ್ರಕಾರ ಪ್ರದೇಶಕೇ ಲಕ್ಷಣಕೀ ಏಕಪ್ರಕಾರತಾ ಕಹೀ ಜಾತೀ ಹೈ .
ಇಸಲಿಯೇ, ಜೈಸೇ ಏಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯ (-ಏಕ ಪರಮಾಣುಸೇ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋ ಐಸೇ) ಅಂಶಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗಿನೇ ಜಾನೇ ಪರ ಆಕಾಶಕೇ ಅನನ್ತ ಅಂಶ ಹೋನೇಸೇ ಆಕಾಶ ಅನನ್ತಪ್ರದೇಶೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಏಕಾಣುವ್ಯಾಪ್ಯ ( – ಏಕ ಪರಮಾಣುಸೇ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋನೇ ಯೋಗ್ಯ) ಅಂಶಕೇ ದ್ವಾರಾ ಗಿನೇ ಜಾನೇ ಪರ ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಔರ ಏಕ ಜೀವಕೇ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಅಂಶ ಹೋನೇಸೇ ವೇ – ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶೀ ಹೈ . ಔರ ಜೈಸೇ ೧ಅವಸ್ಥಿತ ಪ್ರಮಾಣವಾಲೇ ಧರ್ಮ ತಥಾ ಅಧರ್ಮ ಅಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶೀ ಹೈಂ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸಂಕೋಚವಿಸ್ತಾರಕೇ ಕಾರಣ ೨ಅನವಸ್ಥಿತ ಪ್ರಮಾಣವಾಲೇ ಜೀವಕೇ — ಸೂಖೇ -ಗೀಲೇ ಚಮಡೇಕೀ ಭಾಂತಿ — ನಿಜ ಅಂಶೋಂಕಾ ಅಲ್ಪಬಹುತ್ವ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಇಸಲಿಯೇ ಅಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶೀಪನಾ ಹೀ ಹೈ . (ಯಹಾಂ ಯಹ ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ಅಮೂರ್ತ ಐಸೇ ಜೀವಕಾ ಸಂಕೋಚವಿಸ್ತಾರ ಕೈಸೇ ಸಂಭವ ಹೈ ? ಉಸಕಾ ಸಮಾಧಾನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ : — ) ಅಮೂರ್ತಕೇ ಸಂಕೋಚವಿಸ್ತಾರಕೀ ಸಿದ್ಧಿ ತೋ ಅಪನೇ ಅನುಭವಸೇ ಹೀ ಸಾಧ್ಯ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ (ಸಬಕೋ ಸ್ವಾನುಭವಸೇ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹೈ ಕಿ) ಜೀವ ಸ್ಥೂಲ ತಥಾ ಕೃಶ ಶರೀರಮೇಂ, ತಥಾ ಬಾಲಕ ಔರ ಕುಮಾರಕೇ ಶರೀರಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ .
ಪುದ್ಗಲ ತೋ ದ್ರವ್ಯತಃ ಏಕಪ್ರದೇಶಮಾತ್ರ ಹೋನೇಸೇ ಯಥೋಕ್ತ (ಪೂರ್ವಕಥಿತ) ಪ್ರಕಾರಸೇ ಅಪ್ರದೇಶೀ ಹೈ
೧. ಅವಸ್ಥಿತ ಪ್ರಮಾಣ = ನಿಯತ ಪರಿಮಾಣ, ನಿಶ್ಚಿತ ಮಾಪ; (ಧರ್ಮ ತಥಾ ಅಧರ್ಮ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಮಾಪ ಲೋಕ ಜಿತನಾ ನಿಯತ ಹೈ .)
೨. ಅನವಸ್ಥಿತ = ಅನಿಯತ; ಅನಿಶ್ಚಿತ; (ಸೂಖೇ -ಗೀಲೇ ಚರ್ಮಕೀ ಭಾಂತಿ ಜೀವ ಪರಕ್ಷೇತ್ರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸಂಕೋಚ ವಿಸ್ತಾರಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇಸೇ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಮಾಪವಾಲಾ ಹೈ . ಐಸಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಜೈಸೇ ಚಮಡೇಕೇ ನಿಜ -ಅಂಶ ಕಮ -ಬಢ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೇ ನಿಜ -ಅಂಶ ಕಮ -ಬಢ ನಹೀಂ ಹೋತೇ; ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಸದಾ ನಿಯತ ಅಸಂಖ್ಯಪ್ರದೇಶೀ ಹೀ ಹೈ .)