ಕ್ರಮಣಪರಿಮಾಣಾವಚ್ಛಿನ್ನೇನೈಕಸಮಯೇನೈಕಸ್ಮಾಲ್ಲೋಕಾನ್ತಾದ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ಲೋಕಾನ್ತಮಾಕ್ರಾಮತಃ ಪರಮಾಣೋರ- ಸಂಖ್ಯೇಯಾಃ ಕಾಲಾಣವಃ ಸಮಯಸ್ಯಾನಂಶತ್ವಾದಸಂಖ್ಯೇಯಾಂಶತ್ವಂ ನ ಸಾಧಯನ್ತಿ ..೧೩೯.. ಯಾನನ್ತಸಮಯಾವಿತ್ಯರ್ಥಃ . ಏವಮುಕ್ತಲಕ್ಷಣೇ ಕಾಲೇ ವಿದ್ಯಮಾನೇಽಪಿ ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಮಲಭಮಾನೋಽತೀತಾನನ್ತಕಾಲೇ ಸಂಸಾರಸಾಗರೇ ಭ್ರಮಿತೋಽಯಂ ಜೀವೋ ಯತಸ್ತತಃ ಕಾರಣಾತ್ತದೇವ ನಿಜಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಂ ಸರ್ವಪ್ರಕಾರೋಪಾದೇಯರೂಪೇಣ ಶ್ರದ್ಧೇಯಂ, ಸ್ವಸಂವೇದನಜ್ಞಾನರೂಪೇಣ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮಾಹಾರಭಯಮೈಥುನಪರಿಗ್ರಹಸಂಜ್ಞಾಸ್ವರೂಪಪ್ರಭೃತಿಸಮಸ್ತರಾಗಾದಿವಿಭಾವತ್ಯಾಗೇನ ಧ್ಯೇಯಮಿತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ..೧೩೯.. ಏವಂ ಕಾಲವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವೇನ ಷಷ್ಠಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪೂರ್ವಂ ದ್ವಾರಾ ಉಲ್ಲಂಘಿತ ಹೋನೇವಾಲೇ) ಅಸಂಖ್ಯ ಕಾಲಾಣು ‘ಸಮಯ’ ಕೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಅಂಶೋಂಕೋ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಕರತೇ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ‘ಸಮಯ’ ನಿರಂಶ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಪರಮಾಣುಕೋ ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಸೇ ದೂಸರೇ ಅನಂತರ (ಅನ್ತರರಹಿತ) ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ ಪರ ಮನ್ದ ಗತಿಸೇ ಜಾನೇಮೇಂ ಜಿತನಾ ಕಾಲ ಲಗತಾ ಹೈ ಉಸೇ ‘ಸಮಯ’ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ವಹ ಸಮಯ ಕಾಲದ್ರವ್ಯಕೀ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ . ಕಾಲದ್ರವ್ಯ ನಿತ್ಯ ಹೈ; ‘ಸಮಯ’ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ . ಜೈಸೇ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ ಆಕಾಶ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಛೋಟೇಸೇ ಛೋಟಾ ಅಂಶ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಭಾಗ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ‘ಸಮಯ’ ಕಾಲದ್ರವ್ಯಕೀ ಛೋಟೀಸೇ ಛೋಟೀ ನಿರಂಶ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಭಾಗ ನಹೀಂ ಹೋತೇ . ಯದಿ ‘ಸಮಯ’ ಕೇ ಭಾಗ ಹೋಂ ತೋ ಪರಮಾಣುಕೇ ದ್ವಾರಾ ಏಕ ‘ಸಮಯ’ ಮೇಂ ಉಲ್ಲಂಘನ ಕಿಯೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಕೇ ಭೀ ಉತನೇ ಹೀ ಭಾಗ ಹೋನೇ ಚಾಹಿಯೇ; ಕಿನ್ತು ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ ತೋ ನಿರಂಶ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ‘ಸಮಯ’ ಭೀ ನಿರಂಶ ಹೀ ಹೈ .
ಯಹಾಂ ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ‘‘ಜಬ ಪುದ್ಗಲ -ಪರಮಾಣು ಶೀಘ್ರ ಗತಿಕೇ ದ್ವಾರಾ ಏಕ ‘ಸಮಯ’ ಮೇಂ ಲೋಕಕೇ ಏಕ ಛೋರಸೇ ದೂಸರೇ ಛೋರ ತಕ ಪಹುಂಚ ಜಾತಾ ಹೈ ತಬ ವಹ ಚೌದಹ ರಾಜೂ ತಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಶ್ರೇಣಿಬದ್ಧ ಜಿತನೇ ಕಾಲಾಣು ಹೈಂ ಉನ ಸಬಕೋ ಸ್ಪರ್ಶ ಕರತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಕಾಲಾಣುಓಂಕೋ ಸ್ಪರ್ಶ ಕರನೇಸೇ ‘ಸಮಯ’ಕೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಅಂಶ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ’’ ಇಸಕಾ ಸಮಾಧಾನ ಯಹ ಹೈ : —
ಜೈಸೇ ಅನನ್ತ ಪರಮಾಣುಓಂಕಾ ಕೋಈ ಸ್ಕಂಧ ಆಕಾಶಕೇ ಏಕ ಪ್ರದೇಶಮೇಂ ಸಮಾಕರ ಪರಿಮಾಣಮೇಂ (ಕದಮೇಂ) ಏಕ ಪರಮಾಣು ಜಿತನಾ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಸೋ ವಹ ಪರಮಾಣುಓಂಕೇ ವಿಶೇಷ (ಖಾಸ) ಪ್ರಕಾರಕೇ ಅವಗಾಹಪರಿಣಾಮಕೇ ಕಾರಣ ಹೀ ಹೈ; (ಪರಮಾಣುಓಂಮೇಂ ಐಸೀ ಹೀ ಕೋಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಕೀ ನಹೀಂ ಹೋತೇ; ಇಸೀಪ್ರಕಾರ ಕೋಈ ಪರಮಾಣು ಏಕ ಸಮಯಮೇಂ ಅಸಂಖ್ಯ ಕಾಲಾಣುಓಂಕೋ ಉಲ್ಲಂಘನ ಕರಕೇ ಲೋಕಕೇ ಏಕ ಛೋರಸೇ ದೂಸರೇ ಛೋರ ತಕ ಪಹುಂಚ ಜಾತಾ ಹೈ, ಸೋ ವಹ ಪರಮಾಣುಕೇ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಗತಿಪರಿಣಾಮಕೇ ಕಾರಣ ಹೀ ಹೈ; (ಪರಮಾಣುಮೇಂ ಐಸೀ ಹೀ ಕೋಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಗತಿಪರಿಣಾಮಕೀ ಶಕ್ತಿ ಹೈ, ಜಿಸಕೇ ಕಾರಣ ಐಸಾ ಹೋತಾ ಹೈ;) ಇಸಸೇ ಕಹೀಂ ‘ಸಮಯ’ಕೇ ಅಸಂಖ್ಯ ಅಂಶ ನಹೀಂ ಹೋತೇ ..೧೩೯..
೨೭೬ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧ಅವಗಾಹಪರಿಣಾಮಕೀ ಶಕ್ತಿ ಹೈ, ಜಿಸಕೇ ಕಾರಣ ಐಸಾ ಹೋತಾ ಹೈ,) ಇಸಸೇ ಕಹೀಂ ಪರಮಾಣುಕೇ ಅನನ್ತ ಅಂಶ
೧. ಆಕಾಶಮೇಂ ಅವಗಾಹಹೇತುತ್ವಕೇ ಕಾರಣ ಐಸೀ ಶಕ್ತಿ ಹೈ ಕಿ ಉಸಕಾ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ಭೀ ಅನನ್ತ ಪರಮಾಣುಓಂಕೋ ಅವಕಾಶ ದೇನೇಮೇಂ ಸಮರ್ಥ ಹೈ .