ಚೇತ್ಕಿಮಭಿನ್ನಾಂಶಾವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಕಿಂ ವಾ ಭಿನ್ನಾಂಶಾವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ . ಅಭಿನ್ನಾಂಶಾ- ವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಚೇತ್ ಯೇನಾಂಶೇನೈಕಸ್ಯಾ ಅಂಗುಲೇಃ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ತೇನಾಂಶೇನೇತರಸ್ಯಾ ಇತ್ಯನ್ಯತರಾಂಶಾಭಾವಃ . ಏವಂ ದ್ವಯಾದ್ಯಂಶಾನಾಮಭಾವಾದಾಕಾಶಸ್ಯ ಪರಮಾಣೋರಿವ ಪ್ರದೇಶಮಾತ್ರತ್ವಮ್ . ಭಿನ್ನಾಂಶಾವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಚೇತ್ ಅವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾಂಶಕಲ್ಪನಮಾಯಾತಮ್ . ಅನೇಕಂ ಚೇತ್ ಕಿಂ ಸವಿಭಾಗಾನೇಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಕಿಂ ವಾಽವಿಭಾಗೈ- ಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ . ಸವಿಭಾಗಾನೇಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಚೇತ್ ಏಕದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾಕಾಶಸ್ಯಾನನ್ತದ್ರವ್ಯತ್ವಂ, ಅವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ಚೇತ್ ಅವಿಭಾಗೈಕದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾಂಶಕಲ್ಪನಮಾಯಾತಮ್ ..೧೪೦.. ಸರ್ವೇಷಾಮಣೂನಾಂ ಚಕಾರಾತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಕನ್ಧಾನಾಂ ಚ ಸಕ್ಕದಿ ತಂ ದೇದುಮವಗಾಸಂ ಶಕ್ನೋತಿ ಸ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶೋ ದಾತುಮ- ವಕಾಶಮ್ . ತಸ್ಯಾಕಾಶಪ್ರದೇಶಸ್ಯ ಯದೀತ್ಥಂಭೂತಮವಕಾಶದಾನಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ನ ಭವತಿ ತದಾನನ್ತಾನನ್ತೋ ಜೀವರಾಶಿಸ್ತ- ಸ್ಮಾದಪ್ಯನನ್ತಗುಣಪುದ್ಗಲರಾಶಿಶ್ಚಾಸಂಖ್ಯೇಯಪ್ರದೇಶಲೋಕೇ ಕಥಮವಕಾಶಂ ಲಭತೇ . ತಚ್ಚ ವಿಸ್ತರೇಣ ಪೂರ್ವಂ ಭಣಿತಮೇವ . ಅಥ ಮತಮ್ – ಅಖಣ್ಡಾಕಾಶದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶವಿಭಾಗಃ ಕಥಂ ಘಟತೇ . ಪರಿಹಾರಮಾಹ – ಚಿದಾನನ್ದೈಕಸ್ವಭಾವನಿಜಾತ್ಮ- ತತ್ತ್ವಪರಮೈಕಾಗ್ರ್ಯಲಕ್ಷಣಸಮಾಧಿಸಂಜಾತನಿರ್ವಿಕಾರಾಹ್ಲಾದೈಕರೂಪಸುಖಸುಧಾರಸಾಸ್ವಾದತೃಪ್ತಮುನಿಯುಗಲಸ್ಯಾವಸ್ಥಿತಕ್ಷೇತ್ರಂ ಕಿಮೇಕಮನೇಕಂ ವಾ . ಯದ್ಯೇಕಂ ತರ್ಹಿ ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ . ನ ಚ ತಥಾ . ಭಿನ್ನಂ ಚೇತ್ತದಾ ಅಖಣ್ಡಸ್ಯಾ- ಪ್ಯಾಕಾಶದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶವಿಭಾಗೋ ನ ವಿರುಧ್ಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ..೧೪೦.. ಅಥ ತಿರ್ಯಕ್ಪ್ರಚಯೋರ್ಧ್ವಪ್ರಚಯೌ ಏಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ ಯಾ ಅನೇಕ ?’ ಯದಿ ಏಕ ಹೈ ತೋ (ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ : — ), (೧) ಆಕಾಶ ಅಭಿನ್ನ ಅಂಶೋವಾಲಾ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕಾ ಏಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ ಯಾ (೨) ಭಿನ್ನ ಅಂಶೋಂವಾಲಾ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ? (೧) ಯದಿ ‘ಆಕಾಶ ಅಭಿನ್ನ ಅಂಶವಾಲಾ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕಾ ಏಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ’ ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯ ತೋ, ಜೋ ಅಂಶ ಏಕ ಅಂಗುಲಿಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ ವಹೀ ಅಂಶ ದೂಸರೀ ಅಂಗುಲಿಕಾ ಭೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ದೋಮೇಂಸೇ ಏಕ ಅಂಶಕಾ ಅಭಾವ ಹೋ ಗಯಾ . ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ದೋ ಇತ್ಯಾದಿ (ಏಕಸೇ ಅಧಿಕ) ಅಂಶೋಂಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಆಕಾಶ ಪರಮಾಣುಕೀ ಭಾಂತಿ ಪ್ರದೇಶಮಾತ್ರ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ ! (ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ತೋ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ); (೨) ಯದಿ ಯಹ ಕಹಾ ಜಾಯ ಕಿ ‘ಆಕಾಶ ಭಿನ್ನ ಅಂಶೋಂವಾಲಾ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ’ (ಇಸಲಿಯೇ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕಾ ಏಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ) ತೋ (ಯಹ ಯೋಗ್ಯ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ) ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಂಶ – ಕಲ್ಪನಾ ಫಲಿತ ಹುಈ .

ಯದಿ ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯ ಕಿ (ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕೇ) ‘ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈಂ ’ (ಅರ್ಥಾತ್ ಏಕಸೇ ಅಧಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈಂ, ಏಕ ನಹೀಂ) ತೋ (ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ – ), (೧) ‘ಆಕಾಶ ಸವಿಭಾಗ (ಖಂಡಖಂಡರೂಪ) ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕೇ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈಂ ಯಾ (೨) ‘ಆಕಾಶ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ’ ಹೋನೇಪರ ಭೀ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕೇ ಅನೇಕ (ಏಕ ಸೇ ಅಧಿಕ) ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈಂ ? (೧) ‘ಆಕಾಶ ಸವಿಭಾಗ ಅನೇಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ದೋ ಅಂಗಲಿಯೋಂಕೇ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈಂ’ ಐಸಾ ಮಾನಾ ಜಾಯ ತೋ, ಆಕಾಶ ಜೋ ಕಿ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ಉಸೇ ಅನನ್ತದ್ರವ್ಯತ್ವ ಆಜಾಯಗಾ’; (ಇಸಲಿಯೇ ಯಹ ತೋ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ) (೨) ‘ಆಕಾಶ ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೋನೇಸೇ ದೋ ಅಂಗುಲಿಯೋಂಕಾ ಅನೇಕ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ’ ಐಸಾ ಮಾನಾ ಜಾಯ ತೋ (ಯಹ ಯೋಗ್ಯ ಹೀ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ) ಅವಿಭಾಗ ಏಕ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಅಂಶಕಲ್ಪನಾ ಫಲಿತ ಹುಈ ..೧೪೦..

೨೭೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-