ಉಪ್ಪಾದೋ ಪದ್ಧಂಸೋ ವಿಜ್ಜದಿ ಜದಿ ಜಸ್ಸ ಏಗಸಮಯಮ್ಹಿ .
ಸಮಯೋ ಹಿ ಸಮಯಪದಾರ್ಥಸ್ಯ ವೃತ್ತ್ಯಂಶಃ . ತಸ್ಮಿನ್ ಕಸ್ಯಾಪ್ಯವಶ್ಯಮುತ್ಪಾದಪ್ರಧ್ವಂಸೌ ಸಂಭವತಃ, ಪರಮಾಣೋರ್ವ್ಯತಿಪಾತೋತ್ಪದ್ಯಮಾನತ್ವೇನ ಕಾರಣಪೂರ್ವತ್ವಾತ್ . ತೌ ಯದಿ ವೃತ್ತ್ಯಂಶಸ್ಯೈವ, ಕಿಂ ಯೌಗಪದ್ಯೇನ ಕಿಂ ಭವನ್ತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೧೪೧.. ಏವಂ ಸಪ್ತಮಸ್ಥಲೇ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಸಮಯಸನ್ತಾನರೂಪಸ್ಯೋರ್ಧ್ವ- ಪ್ರಚಯಸ್ಯಾನ್ವಯಿರೂಪೇಣಾಧಾರಭೂತಂ ಕಾಲದ್ರವ್ಯಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಯತಿ – ಉಪ್ಪಾದೋ ಪದ್ಧಂಸೋ ವಿಜ್ಜದಿ ಜದಿ ಉತ್ಪಾದಃ ಪ್ರಧ್ವಂಸೋ ವಿದ್ಯತೇ ಯದಿ ಚೇತ್ . ಕಸ್ಯ . ಜಸ್ಸ ಯಸ್ಯ ಕಾಲಾಣೋಃ . ಕ್ವ . ಏಗಸಮಯಮ್ಹಿ ಏಕಸಮಯೇ ವರ್ತಮಾನಸಮಯೇ . ಸಮಯಸ್ಸ ಸಮಯೋತ್ಪಾದಕತ್ವಾತ್ಸಮಯಃ ಕಾಲಾಣುಸ್ತಸ್ಯ . ಸೋ ವಿ ಸಮಓ ಸೋಽಪಿ ಕಾಲಾಣುಃ ಸಭಾವಸಮವಟ್ಠಿದೋ ಹವದಿ ಸ್ವಭಾವಸಮವಸ್ಥಿತೋ ಭವತಿ . ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮುತ್ಪಾದಪ್ರಧ್ವಂಸದ್ವಯಂ ತದಾಧಾರಭೂತಂ ಕಾಲಾಣುದ್ರವ್ಯರೂಪಂ ಧ್ರೌವ್ಯಮಿತಿ
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಯದಿ ಯಸ್ಯ ಸಮಯಸ್ಯ ] ಯದಿ ಕಾಲಕಾ [ಏಕ ಸಮಯೇ ] ಏಕ ಸಮಯಮೇಂ [ಉತ್ಪಾದಃ ಪ್ರಧ್ವಂಸಃ ] ಉತ್ಪಾದ ಔರ ವಿನಾಶ [ವಿದ್ಯತೇ ] ಪಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, [ಸಃ ಅಪಿ ಸಮಯಃ ] ತೋ ವಹ ಭೀ ಕಾಲ [ಸ್ವಭಾವಸಮವಸ್ಥಿತಃ ] ಸ್ವಭಾವಮೇಂ ಅವಸ್ಥಿತ ಅರ್ಥಾತ್ ಧ್ರುವ [ಭವತಿ ] (ಸಿದ್ಧ) ಹೈ .
ಟೀಕಾ : — ಸಮಯ ಕಾಲಪದಾರ್ಥಕಾ ೧ವೃತ್ತ್ಯಂಶ ಹೈ; ಉಸಮೇಂ (-ಉಸ ವೃತ್ತ್ಯಂಶಮೇಂ) ಕಿಸೀಕೇ ಭೀ ಅವಶ್ಯ ಉತ್ಪಾದ ತಥಾ ವಿನಾಶ ಸಂಭವಿತ ಹೈಂ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಪರಮಾಣುಕೇ ಅತಿಕ್ರಮಣಕೇ ದ್ವಾರಾ (ಸಮಯರೂಪೀ ವೃತ್ತ್ಯಂಶ) ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಕಾರಣಪೂರ್ವಕ ಹೈ . (ಪರಮಾಣುಕೇ ದ್ವಾರಾ ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಕಾ ಮಂದಗತಿಸೇ ಉಲ್ಲಂಘನ ಕರನಾ ವಹ ಕಾರಣ ಹೈ ಔರ ಸಮಯರೂಪೀ ವೃತ್ತ್ಯಂಶ ಉಸ ಕಾರಣಕಾ ಕಾರ್ಯ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಮೇಂ ಕಿಸೀ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಉತ್ಪಾದ ತಥಾ ವಿನಾಶ ಹೋತೇ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ .) ..೧೪೨..
(‘ಕಿಸೀ ಪದಾರ್ಥಕೇ ಉತ್ಪಾದ – ವಿನಾಶ ಹೋನೇಕೀ ಕ್ಯಾ ಆವಶ್ಯಕತಾ ಹೈ ? ಉಸಕೇ ಸ್ಥಾನ ಪರ ಉಸ ವೃತ್ತ್ಯಂಶಕೋ ಹೀ ಉತ್ಪಾದ – ವಿನಾಶ ಹೋತೇ ಮಾನ ಲೇಂ ತೋ ಕ್ಯಾ ಆಪತ್ತಿ ಹೈ ?’ ಇಸ ತರ್ಕಕಾ ಸಮಾಧಾನ ಕರತೇ ಹೈಂ — )
ಯದಿ ಉತ್ಪಾದ ಔರ ವಿನಾಶ ವೃತ್ತ್ಯಂಶಕೇ ಹೀ ಮಾನೇ ಜಾಯೇಂ ತೋ, (ಪ್ರಶ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ) (೧) ವೇ
ಜೋ ಕಾಳನೇ, ತೋ ಕಾಳ ತೇಹ ಸ್ವಭಾವ – ಸಮವಸ್ಥಿತ ಛೇ. ೧೪೨.
೧. ವೃತ್ತ್ಯಂಶ = ವೃತ್ತಿಕಾ ಅಂಶ; ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಣತಿ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರ್ಯಾಯ .