ಏವಮಾಕಾಶಪದಾರ್ಥಾದಾಕಾಲಪದಾರ್ಥಾಚ್ಚ ಸಮಸ್ತೈರೇವ ಸಂಭಾವಿತಪ್ರದೇಶಸದ್ಭಾವೈಃ ಪದಾರ್ಥೈಃ ಸಮಗ್ರ ಏವ ಯಃ ಸಮಾಪ್ತಿಂ ನೀತೋ ಲೋಕಸ್ತಂ ಖಲು ತದನ್ತಃಪಾತಿತ್ವೇಽಪ್ಯಚಿನ್ತ್ಯಸ್ವಪರಪರಿಚ್ಛೇದಶಕ್ತಿಸಂಪದಾ ಜೀವ ಏವ ಜಾನೀತೇ, ನತ್ವಿತರಃ . ಏವಂ ಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಜ್ಞೇಯಮೇವ, ಜೀವದ್ರವ್ಯಂ ತು ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ಚೇತಿ ಜ್ಞಾನ- ಜ್ಞೇಯವಿಭಾಗಃ . ಅಥಾಸ್ಯ ಜೀವಸ್ಯ ಸಹಜವಿಜೃಮ್ಭಿತಾನನ್ತಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿಹೇತುಕೇ ತ್ರಿಸಮಯಾವಸ್ಥಾಯಿತ್ವಲಕ್ಷಣೇ ವಿ ಭವಿಯಾ ತಂ ಜಾಣಹ ಸಮ್ಮಮಾಹಪ್ಪಂ’’ ..೧೪೪.. ಏವಂ ನಿಶ್ಚಯಕಾಲವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಖ್ಯತ್ವೇನಾಷ್ಟಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾತ್ರಯಂ ಗತಮ್ . ಇತಿ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಪ್ರಕಾರೇಣ ‘ದವ್ವಂ ಜೀವಮಜೀವಂ’ ಇತ್ಯಾದ್ಯೇಕೋನವಿಂಶತಿಗಾಥಾಭಿಃ ಸ್ಥಲಾಷ್ಟಕೇನ ವಿಶೇಷ- ಜ್ಞೇಯಾಧಿಕಾರಃ ಸಮಾಪ್ತಃ .. ಅತಃ ಪರಂ ಶುದ್ಧಜೀವಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಭಾವಪ್ರಾಣೈಃ ಸಹ ಭೇದನಿಮಿತ್ತಂ ‘ಸಪದೇಸೇಹಿಂ ಸಮಗ್ಗೋ’
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸಪ್ರದೇಶೈಃ ಅರ್ಥೈಃ ] ಸಪ್ರದೇಶ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ [ನಿಷ್ಠಿತಃ ] ಸಮಾಪ್ತಿಕೋ ಜಾನತಾ ಹೈ [ಜೀವಃ ] ವಹ ಜೀವ ಹೈ, — [ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಾಭಿಸಂಬದ್ಧಃ ] ಜೋ ಕಿ (ಸಂಸಾರ ದಶಾಮೇಂ) ಚಾರ ಪ್ರಾಣೋಂಸೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಹೈ ..೧೪೫..
ಟೀಕಾ : — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜಿನ್ಹೇಂ ಪ್ರದೇಶಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಫಲಿತ ಹುಆ ಹೈ ಐಸೇ ಆಕಾಶಪದಾರ್ಥಸೇ ಲೇಕರ ಕಾಲ ಪದಾರ್ಥ ತಕಕೇ ಸಭೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಸೇ ಸಮಾಪ್ತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಜೋ ಸಮಸ್ತ ಲೋಕ ಹೈ ಉಸೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ, ಉಸಮೇಂ ೨ಅಂತಃಪಾತೀ ಹೋನೇಪರ ಭೀ, ಅಚಿನ್ತ್ಯ ಐಸೀ ಸ್ವಪರಕೋ ಜಾನನೇಕೀ ಶಕ್ತಿರೂಪ ಸಮ್ಪದಾಕೇ ದ್ವಾರಾ ಜೀವ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ, ದೂಸರಾ ಕೋಈ ನಹೀಂ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಜ್ಞೇಯ ಹೀ ಹೈಂ ಔರ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ತೋ ಜ್ಞೇಯ ತಥಾ ಜ್ಞಾನ ಹೈ; — ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಜ್ಞೇಯಕಾ ವಿಭಾಗ ಹೈ .
ಅಬ, ಇಸ ಜೀವಕೋ, ಸಹಜರೂಪಸೇ (ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ) ಪ್ರಗಟ ಅನನ್ತಜ್ಞಾನಶಕ್ತಿ ಜಿಸಕಾ ಹೇತು ಹೈ ಔರ ತೀನೋಂ ಕಾಲಮೇಂ ಅವಸ್ಥಾಯಿಪನಾ (ಟಿಕನಾ) ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸಾ, ವಸ್ತುಕಾ ಸ್ವರೂಪಭೂತ ಹೋನೇಸೇ
ತಸು ಜಾಣನಾರೋ ಜೀವ, ಪ್ರಾಣಚತುಷ್ಕಥೀ ಸಂಯುಕ್ತ ಜೇ. ೧೪೫.
೨೮೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧ಪ್ರಾಪ್ತ [ಸಮಗ್ರಃ ಲೋಕಃ ] ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಲೋಕ [ನಿತ್ಯಃ ] ನಿತ್ಯ ಹೈ, [ತಂ ] ಉಸೇ [ಯಃ ಜಾನಾತಿ ] ಜೋ
೧. ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಹೀ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ಲೋಕ ಸಮಾಪ್ತ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ಉನಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಲೋಕಮೇಂ ದೂಸರಾ ಕುಛ ನಹೀಂ ಹೈ .
೨. ಅಂತಃಪಾತೀ = ಅನ್ದರ ಆ ಜಾನೇವಾಲಾ; ಅನ್ದರ ಸಮಾ ಜಾನೇವಾಲಾ ( – ಜೀವ ಲೋಕಕೇ ಭೀತರ ಆ ಜಾತಾ ಹೈ .)